Tarcza, terroryści i media

Wypowiedzi polityków mają to do siebie, że często ich celem jest zaistnienie w mediach a nie przekazanie merytorycznej treści, i ta sprawa nie jest wyjątkiem. Jest natomiast interesującym przypadkiem w którym ujawnia się sposób w jaki postrzegane są w Polsce problemy bezpieczeństwa.

Wśród wrzawy medialnej, nie jest nawet jasne, o co dyskutującym chodzi. Niestety, to także nie jest nowość. Słowo „tarcza” używane od kilku lat w kontekście amerykańskich systemów obrony przeciwrakietowej, zgrabnie wkomponowane w ofertę modernizacji systemu obrony przeciwlotniczej czy odmieniane przez wszystkie przypadki w ostatnich dniach, oznaczają bowiem inne rzeczy.

Zobacz także: Terrorysta z Polski?

Amerykański system zwalczania pocisków balistycznych, nie miał bowiem i nie ma nic wspólnego z obroną terytorium Polski. Od końca zimnej wojny prace nad nim dążyły do zapewnienia obrony zarówno terytorium, jak i instalacji i wojsk amerykańskich przed atakiem ze strony „państw zbójeckich” takich jak Iran, Irak (do roku 2003) czy Korea Północna. W toku tych prac stworzono kilka komponentów w tym należący do wojsk lądowych system THAAD , uzupełniany przez zestawy przeciwlotnicze MIM-104 Patriot, morskie pociski SM-3 (zdolne, jak wykazało zestrzelenie satelity w roku 2008 do zwalczania celów kosmicznych), próbowano zbudować samolot uzbrojony w laser, wreszcie zbudowano wyrzutnie przeciwpocisków bazowania lądowego GBI, które umieszczono w silosach w Kalifornii i na Alasce, i których wyrzutnię planowano zbudować także w Polsce, dla zwalczania pocisków wystrzeliwywanych przez Iran. Być może europejska część systemu zostanie zbudowana, w postaci wyrzutni pocisków SM-3 i być może powstanie ona w Polsce, choć korzyści jakie dają pociski umieszczone na okrętach mogą sprawić, że do powstania takiej instalacji nie dojdzie.

Zobacz także: Reformy a bezpieczeństwo

Obrona przeciwlotnicza w Polsce, zarówno w wymiarze obrony wojsk, jak i obiektów, znajduje się w stanie nie do pozazdroszczenia, będąc - zwłaszcza w przypadku dywizjonów rakietowych Sił Powietrznych – cieniem dawnej potęgi, gdy istniał odrębny rodzaj sił zbrojnych – Wojska Obrony Powietrznej Kraju, z własnym lotnictwem myśliwskim, wojskami radiotechnicznymi i licznymi zestawami rakietowymi, skoncentrowanymi wokół Warszawy, Poznania i Górnego Śląska oraz tworzącymi ciągły mur wzdłuż wybrzeża. Stosunkowo silne i nowoczesne były także wojska przeciwlotnicze w siłach lądowych, zwłaszcza gdy mowa o uzbrojeniu rakietowym. Zasadniczym problemem jest jednak to, że w czasach Układu Warszawskiego, potencjalny przeciwnik oraz charakter konfliktu były jednoznacznie określone, a to pozwalało budować siły o określonym kształcie i potencjale.

Obecne środowisko bezpieczeństwa różni się od tych czasów diametralnie. Nawet amerykańskie projekty obrony przeciwrakietowej budzą wątpliwości i kontrowersje, jako dostosowane do konfliktów o charakterze międzypaństwowym, będących repliką zimnej wojny w dużo mniejszej skali. Zagrożenie takim konfliktem w Europie maleje, i w ciągu najbliższych trzech dekad jest oceniane – także w polskiej strategii bezpieczeństwa narodowego – jako minimalne. Za wyjątkowo niskie należy uznać prawdopodobieństwo zaangażowania w taki konflikt sił lądowych w ich tradycyjnej, konwencjonalnej roli. Obecny okres jest zdominowany przez zagrożenia niekonwencjonalne i asymetryczne, podobnie jak najbliższe dekady. To, w połączeniu z ograniczonymi środkami budżetowymi oznacza konieczność dokonywania zdecydowanych i czasem wręcz brutalnych wyborów pomiędzy podtrzymaniem konwencjonalnego potencjału a adaptacją sił zbrojnych do obecnych potrzeb.

Nie ulega wątpliwości, że jakieś systemy przeciwlotnicze są potrzebne. I to jest jedyny problem, który na można odpowiedzieć. Nie można jednak zatrzymać się tylko na tym zagadnieniu, lub co gorsza bezrefleksyjnie uznać, że potrzebna jest „silna” obrona przeciwlotnicza. Siłę mierzy się, porównując własny potencjał do potrzeb, a te są definiowane przez zagrożenia. Nie padły dotąd oficjalne odpowiedzi które mogłyby określić jak w kontekście obecnych zagrożeń określa się rolę sił przeciwlotniczych. Można, powołując się na przykłady EURO 2012, trwającej właśnie Olimpiady oraz osłony Waszyngtonu zestawami OPL na zagrożenie terrorystyczne z powietrza, ale tutaj pojawia się pytanie, czy takie doraźnie użycie tych sił jest adekwatne do możliwych scenariuszy ataku, i być może należałoby sięgnąć po środki mniej tradycyjne, tak jak niedawno do niszczenia bezzałogowych statków powietrznych nowojorska policja (a także RAF na potrzeby ochrony igrzysk) przygotowała śmigłowce policyjne ze strzelcami wyborowymi? Czy może na potrzeby misji zagranicznych (i nie tylko) potrzebne są nie dalekosiężne zestawy rakietowe, ale artyleryjskie, zdolne niszczyć pociski moździerzowe i niekierowane pociski rakietowe?

Zobacz także: Zamach: blisko, coraz bliżej?

Takich pytań można zadawać wiele. Niestety, czasy w których wojna oznaczała starcie wielkich nasyconych ciężkim sprzętem armii wyraźnie mijają. Dzisiejsze zagrożenia to zamachowiec – samobójca w samolocie, rakieta domowej roboty o zasięgu kilkunastu kilometrów, fanatycy atakujący tłumy ludzi w hotelach i na dworcach kolejowych, i cała gama innych, czasem z pozoru egzotycznych zagrożeń. Nie można więc oczekiwać, że konwencjonalne siły zbrojne będą efektywnym narzędziem walki z nimi, ani że ich odstraszą. I każdą obecną dyskusję o bezpieczeństwie państwa trzeba oceniać z tej perspektywy.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!