Kontrowersyjne zatrzymanie?

Przedwczoraj bowiem  Rzecznik Praw Obywatelskich skrytykował działania Policji w tym policyjnych kontrterrorystów, podczas zatrzymania mężczyzny podejrzewanego o dokonanie brutalnego zabójstwa w Mrowinach na Dolnym Śląsku. Jak wynika z treści, podstawą do tej krytyki jest nagranie upublicznione przez KWP, dostępne w mediach.

Samo nagranie nie pokazuje jednak niczego nadzwyczajnego. Na początku znajduje się ujęcie z wejścia grupy szturmowej do budynku, później pokazane jest nałożenie zatrzymanemu kajdanek zespolonych (na ręce i nogi) i wyprowadzenie go do pojazdu a później kilka ujęć z dalszych czynności już w jednostce Policji. Jednym słowem – nic nadzwyczajnego, po prostu kolejny raz zatrzymano osobę podejrzewaną o szczególnie poważne przestępstwo, które to zatrzymanie zostało przeprowadzone ze wsparciem pododdziału specjalnego, podejrzany został zatrzymany bez strat i doprowadzony.

Tymczasem co ciekawe, Rzecznik Praw Obywatelskich swoją krytykę zaczyna od samego faktu użycia pododdziału kontrterrorystycznego. Jak stanowi oświadczenie wydane w ramach Krajowego Mechanizmu Prewencji Tortur, „Wątpliwości budzi samo użycie grupy realizacyjnej w stosunku do 22 latka - osoby, która nie działała w ramach zorganizowanego związku lub grupy przestępczej lub związku o charakterze zbrojnym”. Trudno pominąć takie słowa milczeniem, zwłaszcza gdy mowa jest o zatrzymaniu osoby podejrzewanej o popełnienie zabójstwa ze szczególnym okrucieństwem, w dodatku osoby która – jak wynika z dostępnych informacji – dokonała przestępstwa w sposób sugerujący inny niż faktyczny motyw i najwyraźniej planowała je od dłuższego czasu, usiłując także namówić inne osoby do współudziału.

Jednym słowem, w wystąpieniu rzecznika krytykuje się że do zatrzymania szczególnie niebezpiecznego przestępcy wysłano funkcjonariuszy wyszkolonych w zatrzymywaniu szczególnie niebezpiecznych przestępców. Nie ma bowiem powodu aby bazując na dostępnych informacjach uważać że osoba której zatrzymanie wzbudziło tyle emocji – nie była niebezpieczna. Przeciwnie, można sądzić że sprawca zabójstwa mógł podczas zatrzymania stawiać opór, zagrażając w tym momencie życiu i zdrowiu funkcjonariuszy, ewentualnych osób postronnych, mógł wreszcie usiłować popełnić samobójstwo. Nie jest bowiem tak, że pododdziały specjalne Policji są używane tylko wobec członków zorganizowanych grup przestępczych.

Mało tego, można – znów mają na uwadze tylko te informacje które są teraz publicznie dostępne – zadać pytanie o to jak zatrzymanie przebiegałoby bez udziału policyjnych kontrterrorystów. Czy gdyby zatrzymanie zostało dokonane mniejszymi siłami, przebiegłoby spokojnie? Czy może osoba którą policjanci zamierzali zatrzymać, próbowałaby uciec? Stawiała opór ? Co gdyby okazało się że funkcjonariusz zostałby zabity lub ranny, od ciosu nożem lub innym niebezpiecznym narzędziem? Jak pokazuje wieloletnia praktyka, podczas takich zatrzymań sprawcy często nie stawiają oporu właśnie dlatego że dynamiczne działanie zespołu silnie uzbrojonych funkcjonariuszy których sam wygląd – broń długa, mundury inne niż używane przez innych policjantów, oporządzenie – tą wolę oporu łamie.

Z tych samych powodów, trudno mieć zastrzeżenia odnośnie tego, że osoba zatrzymana została ułożona na podłodze,  zakuta w kajdanki zespolone i jednocześnie była prowadzona przez funkcjonariuszy. Znów bowiem pojawia się ryzyko – i to duże – stawiania oporu, nie tylko w bezpośrednim zamiarze ucieczki ale w celu zmiany swojej sytuacji. Na filmie widać zresztą, że zatrzymany sprowadzany jest po schodach. Potencjalnie zatrzymany wobec którego zastosowane byłyby mniej dolegliwe środki (brak chwytu), mógłby sprowokować uraz licząc na to że zostanie przewieziony do szpitala albo będzie mógł oskarżyć funkcjonariuszy o spowodowanie uszczerbku na zdrowiu. Zdarzają się niestety sytuacje gdzie po prostu restrykcyjne i drastyczne środki  muszą być stosowane.

Pomijając inne aspekty tej sprawy, których omówienie wykracza poza te łamy, cała ta sytuacja ilustruje jedno. Niezależnie od rządzącej opcji czy panującego ustroju i od indywidualnych, poważne przestępstwa, dokonywane przez szczególnie niebezpieczne osoby  – czy to działające z motywów osobistych, materialnych, politycznych czy jeszcze innych – zdarzały się, zdarzają i będą zdarzać.  Wymuszają one szybką i stanowczą reakcję, która musi być jak najskuteczniejsza w świetle dostępnej wówczas wiedzy,  może się wydawać nadmierna, a czasem okazuje po fakcie nieproporcjonalna lub błędna. Ale nie można w tym momencie zapominać, że faktyczne decyzje zawsze podejmuje funkcjonariusz  czy żołnierz który jest w danym czasie w danym miejscu. Później działanie jest oceniane przez przełożonych, czasem prokuraturę, sąd, czasem inne organy a prawie zawsze – opinię publiczną i media – mające ten komfort, że wydarzenia już się zakończyły, wiedza jest z zasady pełniejsza, nie ma presji czasu i wielu innych obaw jakie ma osoba podejmująca faktyczną decyzję.

Zrozumienie tego właśnie jest kluczowe dla oceny każdego działania, każdej decyzji podejmowanej zwłaszcza podczas działań o wysokim stopniu ryzyka, niezależnie od kontekstu politycznego. Jeśli takie oceny, zwłaszcza w debacie publicznej nie będą brały pod uwagę tej fundamentalnej zasady – nie będzie to debata która będzie w sposób konstruktywny wpływała na bezpieczeństwo państwa, jego obywateli i funkcjonariuszy.

Wpis wyraża jedynie indywidualną ocenę dokonaną wyłącznie przez autora i powstał wyłącznie na podstawie ogólnie dostępnych informacji

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!