APACHE AH-64E GUARDIAN programu KRUK przyszłym śmigłowcem szturmowym polskiego lotnictwa Wojsk Lądowych

Apache – AH-64 amerykańskiego lotnictwa wojsk lądowych na chwilę obecną jest jednym z najlepszych, najnowocześniejszych i najskuteczniejszych śmigłowców szturmowych na świecie, który od ponad czterech dekad pozostaje niedoścignionym wzorem dla innych producentów branży lotniczej, chcących zaistnieć na wymagającym rynku śmigłowców szturmowych. US Army nadając w 1981 r. AH-64 nazwę Apache, potwierdziła kontynuację wieloletniej tradycji nadawania nazw indiańskich plemion, szczepów oraz wodzów eksploatowanym przez US Army maszynom, takim jak OH-13 Sioux, UH-1 Iroquois, OH-58 Kiowa, CH-47 Chinook, AH-56 Cheyenne, UH-60 Black Hawk, czy też zaniechanym na przełomie wieków ambitnym projekcie RAH-66 Comanche.

Advanced Aerial Fire Support System/Advanced Attack Helicopter – narodziny Apache 

Doświadczenia zdobyte podczas wojny w Wietnamie, w której pierwszy raz na tak szeroką i niespotykaną dotąd skalę wykorzystano śmigłowce za sprawą wielozadaniowej konstrukcji Bell UH-1 Iroquois (jednego z pierwszych śmigłowców z napędem turbinowym oblatanym 22 października 1956 r. o prędkości i zasięgu lotu nieporównywalnej z osiągami napędów tłokowych wcześniejszych konstrukcji wiropłatów), pozwoliły w praktyce na pełne wdrożenie nowo opracowanej taktyki wojsk aeromobilnych (U.S. 1st Cavalry Division), pozwalającej na błyskawiczny przerzut dowolnej grupy żołnierzy w wybranym przez siebie miejscu i czasie, i uświadomiły dowództwu US Army konieczność posiadania śmigłowca szturmowego mającego jednoczesne zdolności zwalczania broni pancernej, celów lekko opancerzonych, siły żywej oraz asekuracji śmigłowców transportowych z możliwością przeprowadzania szybkich wypadów interwencyjnych w celu oczyszczania stref lądowania przerzucanej piechoty (śmigłowca szturmowego o prędkości lotu znacznie przewyższającej prędkości osiągane przez eksploatowane w US Army nowe typy śmigłowców transportowych). 

Jedną z pierwszych udanych prób opracowania maszyny tego typu było stworzenie na bazie głębokiej modyfikacji śmigłowca Bell UH-1 Iroquois/Slick/Huey maszyny AH-1 Cobra (niespełniającej jednak warunku prędkości lotu za sprawą odziedziczonego po UH-1 układu napędowego z pojedynczym silnikiem i dwułopatowym wirnikiem nośnym). 

AH-1 postrzegany był przez US Army od początku jako rozwiązanie przejściowe (do czasu wdrożenia nowej docelowej maszyny szturmowej), jeszcze w połowie 1963 r. zainicjowano program FSAS (Fire Support Aerial System), mający zdefiniować wymagania operacyjne stawiane przed nowym śmigłowcem uderzeniowym. 

W sierpniu 1964 r. armia amerykańska ogłosiła konkurs w ramach programu AAFSS (Advanced Aerial Fire Support System), mający na celu skonstruowanie śmigłowca szturmowego od podstaw (spełniającego wymóg przewagi prędkości). Głównym założeniem taktyczno-technicznym programu AAFSS było oczywiście uzyskanie przez śmigłowiec wysokiej prędkości lotu, oscylującej w granicach 407 km/h, możliwości zawisu maszyny na wysokości 1829 m (bez wpływu ziemi) przy temperaturze powietrza 35°C oraz zasięgu lotu 1969 km, umożliwiającym przelot bez międzylądowania pomiędzy stanem Kalifornia a Hawajami. 

Przeczytaj także: AW149 „Perkoz” >>

Efektem prowadzonych prac w ramach programu AAFSS (wyłonionych z 12 projektów) były dwie konstrukcje: Sikorsky S-66 (późniejszy S-67 Blackhawk, będący prywatnym przedsięwzięciem Sikorsky opartym na założeniach AAFSS) oraz Lockheed AH-56 Cheyenne. 3 listopada 1965 r. ogłoszono zwycięzcę programu AAFSS w postaci maszyny AH-56 Cheyenne (oznaczenie fabryczne Lockheed CL-840), konstrukcji zdolnej do wykonywania manewrów z przeciążeniem do +2,6 g, której wyróżnikiem były dwa śmigła ogonowe, jednym z nich było czterołopatowe śmigło klasyczne – kompensujące moment obrotowy kadłuba oraz drugie trójłopatowe – pchające o zmiennym skoku, zabudowane osiowo na końcu belki ogonowej, dzięki któremu śmigłowiec zdolny był osiągnąć prędkość przelotową 361 km/h przy maksymalnej 393  km/h (454 km/h w locie nurkowym). 

Wirolot posiadał skrzydła o rozpiętości 8,14 m, które przy prędkości maksymalnej generowały aż 80% siły nośnej. Maszyna napędzana była przez pojedynczy silnik turbowałowy General Electric T-64-GE-16 o mocy 3979KM, podczas lotu z dużą prędkością tylko 20% mocy tej jednostki kierowana była na wirnik główny (pozostała jej część podawana była na pchające śmigło ogonowe). 

AH-56 wyposażony był w dwie wieżyczki – dziobową oraz podkadłubową. W wieżyczce dziobowej (strefa obrotu 180°) można było montować automatyczny granatnik XM129 kal. 40 mm lub wymiennie wielolufowy karabin maszynowy Minigun kal. 7,62 mm. W wieżyczce podkadłubowej (360° strefie obrotu) natomiast montowano działko XM40 kal. 30 mm. 

Pod skrzydłami na czterech (i dodatkowych dwóch z przeznaczeniem na zbiorniki paliwa) węzłach podwieszania śmigłowiec mógł zabierać cztery zasobniki z niekierowanymi pociskami kal. 70 mm (po 19 szt. każdy) lub 16 szt. przeciwpancernych naprowadzanych optycznie, kierowanych przewodowo pocisków BGM-71A TOW (zdolności penetracji do 600 mm stali pancernej) o zasięgu 3000 m (ograniczonym długością przewodu sterującego), lub dowolną kombinację obu wymienionych środków ogniowych.

Ciekawostką systemu uzbrojenia była stabilizowana gondola operatora uzbrojenia (Cheyenne posiadał dwuosobową kabinę tandem ze stanowiskiem strzelca z przodu i pilota z tyłu), która miała możliwość synchronicznego obracania się z obiema wieżyczkami. 7 stycznia 1968 r. US Army złożyła zamówienie na budowę 375 szt. śmigłowców seryjnych AH-56A Cheyenne, po czym anulowała je już w 1969 r. 

Pod koniec wojny wietnamskiej dowództwo US Army (Army Material Command – AMC) doszło do wniosku, że zdecydowana większość zadań stawianych śmigłowcom szturmowym jest możliwa do wykonania przy mniejszych prędkościach lotu rzędu 270 km/h, stawiając za priorytet odporność na ostrzał z ziemi, dublując przy tym liczbę silników (zwiększając tym samym szansę na przetrwanie śmigłowca na polu walki). 

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!