Kosmos a bezpieczeństwo. Przyszłość

Po okresie pierwszych trzech dekad podboju kosmosu, które można porównywać z epoką wielkich odkryć geograficznych, nastał czas rutynowej eksploatacji nowo udostępnionych zasobów. Rutynowo wykorzystuje się obecnie sztuczne satelity do zbierania informacji wywiadowczych, zapewnienia łączności oraz nawigacji. Mimo że są to względnie mało spektakularne sfery aktywności militarnej, bez nich nie może się już obyć żadna duża operacja wojskowa – czy to Stanów Zjednoczonych, czy też innych państw zachodnich.

Jednak także inne podmioty mogą sięgnąć po środki kosmiczne. Banalny telefon satelitarny może być środkiem łączności na wypadek awarii lub odcięcia naziemnej łączności telefonicznej. Zdjęcia satelitarne można łatwo nabyć (o ile komuś nie wystarczą usługi dostępne on-line). Systemy nawigacyjne mogą być wykorzystane w różny sposób – także jako systemy naprowadzania. Ponieważ przestrzeń kosmiczna nie należy do żadnego państwa, nie ma także monopolu na określone usługi. Jest to poważny problem choćby dla ochrony tajemnicy wojskowej – wszak wprowadzenie zakazu fotografowania nie może być skuteczne. Nawet jeśli prawo wewnętrzne zakazuje fotografowania określonych obiektów lub nakłada restrykcje na niektóre produkty zobrazowania (jak w Polsce) – ich zdjęcia można nabyć za granicą.

Pojawia się tutaj istotne zjawisko, jakim jest komercjalizacja lotów kosmicznych. Od lat wiele satelitów, zwłaszcza telekomunikacyjnych należy do podmiotów prywatnych. Dostępne są także komercyjne systemy rakiet nośnych. Za kilka lat pojazdy dostarczane przez zewnętrzne podmioty będą także obsługiwać loty załogowe, zlecane przez amerykańską agencję kosmiczną NASA oraz loty dostawcze do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Ten proces będzie kontynuowany i w dalszej przyszłości prywatne loty na orbitę, na Księżyc czy nawet dalej – załogowe i bezzałogowe będą (zachowując wszelkie proporcje) formą działalności porównywalną z lotnictwem cywilnym czy żeglugą morską. Oznaczać to może dalszą rywalizację o zasoby – także o najbardziej podstawowy jakim jest sama dostępność przestrzeni kosmicznej.

Obecnie obowiązujące prawo międzynarodowe nie zezwala na umieszczanie w kosmosie środków masowego rażenia. Jednak z militarnego punktu widzenia, orbita okołoziemska jest istotna militarnie i może okazać się celowe posiadanie zdolności stosowania siły w kosmosie.

Technicznie jest to wykonalne, co Stany Zjednoczone udowodniły dwa razy. W roku 1985 przy pomocy pocisku odpalonego z samolotu F-15A zniszczono satelitę na znajdującego się orbicie okołoziemskiej, na wysokości ponad 550 kilometrów. W roku 2008 przy użyciu pocisku odpalonego z okrętu wojennego zniszczony został niedziałający amerykański satelita rozpoznawczy. Rok wcześniej, podobny eksperyment przeprowadziły Chiny. Możliwości dokonania ataku na obiekt na orbicie jest więcej. Można zakłócać kanały łączności, dokonać sabotażu informatycznego, wreszcie doprowadzić choćby do kolizji dwóch satelitów. Obecność broni na orbicie oznacza także możliwość dokonania zaskakującego ataku na niemal dowolny obszar na kuli ziemskiej, przy czym nie musi być to nawet uzbrojenie w klasycznym tego słowa znaczeniu – sama energia kinetyczna odpowiednio wycelowanego pocisku mogłaby wystarczyć do zadania poważnych strat – pod warunkiem odpowiednio celnego trafienia.

Umieszczenie satelity na orbicie, mimo że generuje z reguły koszty liczone w milionach dolarów, nie jest zadaniem ponad siły regionalnego mocarstwa czy dużej korporacji. Podobnie jak w przypadku lotnictwa, z czasem ceny będą niższe, a usługi bardziej dostępne. Oznacza to dalszy wzrost prawdopodobieństwa militaryzacji – nie tylko przez państwa – przestrzeni kosmicznej. Jeszcze bardziej odległe w czasie możliwości kolonizacji ciał niebieskich , mogą oznaczać dalsze wyzwania i problemy.

W bliższej nam perspektywie czasowej, zasadniczym problemem musi być uwzględnienie kosmicznego wymiaru bezpieczeństwa w planowaniu strategicznym. Polska i jej siły zbrojne są konsumentem usług satelitarnych, jednak dostarczanych przez podmioty zewnętrzne (w tym sojuszników, jak system powszechnie używany GPS).

Fantastyką (nawet nie naukową) byłoby sugerowanie budowy własnych systemów łączności czy nawigacji, ale już w tak delikatnej materii jak rozpoznanie, być może celowe byłoby posiadanie własnego satelity.

Kilka lat temu pojawił się pomysł budowy satelity (o nazwie Mazovia), który mógłby służyć do zadań cywilnych i wojskowych. Do polskich osiągnięć kosmicznych można dodać jeszcze wystrzelonego w lutym tego roku studenckiego satelitę doświadczalnego PW-Sat, udział polskich naukowców w programach naukowych (w tym odkrycie pierwszych planet pozasłonecznych przez prof. Wolszczana) – i z czasów PRL – lot gen. Hermaszewskiego oraz rakiety meteorologiczne Meteor, które sięgały wysokości kilkudziesięciu kilometrów. Biorąc pod uwagę znaczenie prac kosmicznych dla nauki, gospodarki i bezpieczeństwa państwa, ten wciąż egzotyczny i nie zawsze mieszczący się w tradycyjnych schematach obszar działalności, musi być w przyszłości brany pod uwagę.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!