Bilans Iraku

Nie jest to miejsce na kompleksową jej ocenę – jest to zadanie które będzie trwało wiele lat i zapewne będzie długo budzić spory, podobnie jak wcześniej II wojna światowa. Można jednak wskazać kilka zjawisk, które uwidoczniły się w tym konflikcie, a które są szczególnie ważne dla współczesnego bezpieczeństwa.

Armia Saddama została rozbita w ciągu niecałego miesiąca. Od 19 marca do 10 kwietnia siły koalicyjne przebyły drogę od Kuwejtu do Bagdadu, z minimalnymi stratami – mniej niż dwustu żołnierzy, z czego znaczną część w wypadkach i w wyniku omyłkowego ostrzału przez własne siły. Jak żaden wcześniejszy konflikt, inwazja w roku 2003 nie udowodniła przewagi jakości nad ilością we współczesnej wojnie. Saddam usiłował bronić się w sposób wręcz anachroniczny. Irackie lotnictwo niemal nie istniało. Armia, choć liczna i wzmocniona rezerwistami, bojówkami partyjnymi, ochotnikami z zagranicy, dysponowała przestarzałym uzbrojeniem. Koalicjanci natomiast dominowali pod każdym względem. Mieli przewagę informacyjną. Dominowali w powietrzu, byli lepiej wyszkoleni i lepiej wyposażeni. Nawet walki w terenie zurbanizowany nie doprowadziły do zatrzymania natarcia amerykańskich jednostek, a punkty oporu były izolowane, tak że nie miały one zasadniczego wpływu na przebieg głównego uderzenia.

Armia silna liczebnie, nasycona przestarzałym sprzętem i usiłująca wykorzystać siły lekkiej piechoty do walk w miastach – została pokonana przez stosunkowo nieliczne na ziemi (łącznie około pięciu dywizji wojsk lądowych i piechoty morskiej) , ale wspierane w każdy możliwy sposób przez lotnictwo wojskowe, siły morskie (uderzenia rakietowe i lotnicze z okrętów), służby rozpoznania i wywiadu i wreszcie przez wojska specjalne. Przebieg tej operacji – nawet uwzględniając problemy jakie miał Irak w wyniku sankcji – wyraźnie udowadnia, że prowadzenie skutecznych operacji wojskowych na współczesnym polu walki, bez uwzględnienia roli sił lotniczych, specjalnych oraz konieczności zapewnienia sobie przewagi (a wręcz dominacji) informacyjnej jest niemal niemożliwe.

Jednak, przez pierwsze lata tego konfliktu, mogło się wydawać, że to nie wystarczy. Działania partyzanckie i terrorystyczne stanowiły problem, z którym siły koalicyjne nie zawsze dawały sobie radę. Jednak późniejszy okres przyniósł sukcesy. Zaczęto bowiem znajdować sposoby na radzenie sobie z przeciwnikiem nieregularnym. Na szczeblu taktycznym były to zmiany w wyposażeniu i taktyce – widoczne choćby w masowym zastosowaniu pojazdów klasy MRAP. Ulepszono sposoby gromadzenia i analizy informacji wywiadowczych, a do walki z grupami terrorystycznymi na szeroką skalę wykorzystano siły specjalne. To właśnie w rezultacie działań sił specjalnych i wywiadowczych, w 2006 roku zadano poważne ciosy irackiemu odłamowi Al-Kaidy. Najpoważniejszą zmianą, która przyniosła sukces była zmiana doktryny prowadzenia operacji przeciwpartyzanckich i pozyskanie do współpracy sunnickich milicji plemiennych. Przełom polityczny, zwiększenie liczebności sił amerykańskich i stopniowe wzmacnianie nowych irackich sił bezpieczeństwa sprawił, że od 2008 roku ta operacja mogła być już uważana za wygraną. Proces ten był zbliżony do innych wygranych kampanii przeciwko siłom nieregularnym, w których fizycznie pokonano najbardziej radykalne elementy, stworzono warunki do politycznego kompromisu, w wyniku którego dotychczasowi partyzanci i ludność ich wspierająca przeszli nie tyle na pozycje wspierające nowe władze, co przynajmniej neutralne. Dzięki temu Amerykanie i ich sojusznicy mogli stopniowo wycofywać się z Iraku, ograniczać swoją obecność a teraz Irak – przynajmniej chwilowo opuścić.

Czy można mówić o strategicznym sukcesie? Na pewno sytuacja obecna jest dla Amerykanów korzystna. Wrogiego im dyktatora zastąpił przychylny im rząd. W sytuacji ewentualnego konfliktu z Iranem, możliwe jest uzyskanie baz jak również przestrzeni powietrznej. Stopniowo wzmacniana armia iracka może stać się przeciwwagą dla silnej liczebnie armii irańskiej. W tle jest też kwestia złóż ropy. Wreszcie, dzięki Irakowi udało się osłabić terroryzm islamskich fundamentalistów, wobec ich porażki w walce z Amerykanami.

Nie oznacza to, że sytuacja jest w pełni stabilna. W Iraku wciąż aktywne są grupy Al-Kaidy i dochodzi do walk. Jednak nie są to zamachy i starcia na taką skalę, jak kilka lat wcześniej. Być może za jakiś czas władze irackie same się uporają z tym zagrożeniem.

Konflikt iracki miał też swoją istotne, polskie oblicze. I tu także nie można zaprzeczyć, że na tym Wojsko Polskie zyskało. Udział w tego rodzaju operacji – podobnie jak w przypadku Afganistanu – miał swój wymiar polityczny i strategiczny. Oprócz tego, duże znaczenie miał fakt, że udział polskich żołnierzy w działaniach bojowych wymusił zmiany i unowocześnienie wielu elementów szkolenia i wyposażenia – choćby postęp w zakresie oporządzenia indywidualnego, w porównaniu z latami dziewięćdziesiątymi jest ogromny. Siły zbrojne weszły w proces adaptacji do nowych realiów, jako narzędzia polityki zagranicznej używanego czasem w bardzo odległych, a wręcz egzotycznych regionach, a to z kolei uświadomiło istnienie szeregu problemów, które być może bez udziału w misjach zostałyby zauważone znacznie później.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!