Rocznica 11 września : strach przed ciemnością

Zachowania, zarówno państw, społeczeństw jak i zwykłych ludzi po 11 września przypominały nieco odczucia podmiotu lirycznego z utworu „Fear of the dark” grupy Iron Maiden. Zagrożenie, niemal wyparte ze świadomości zachodnich społeczeństw, po tym jak opadła fala lewackiego terroryzmu nagle wróciło i zdawało się być wszechobecne i czające się tuż obok. Nad Stanami Zjednoczonymi zaczęły na powrót dyżurować myśliwce i samoloty wczesnego ostrzegania, zaostrzono kontrole na lotniskach i zaczęto tworzyć państwową agencję odpowiedzialną za bezpieczeństwo transportu. Na pokłady samolotów powrócili funkcjonariusze ochrony a załogi samolotów zaczęto uzbrajać.

Już we wrześniu, Amerykę dotknęła seria ataków z użyciem listów zawierających wąglik. Pierwszym podejrzanym została oczywiście Al-Kaida (po kilku latach za sprawcę uznano amerykańskiego mikrobiologa, ale spraw do dziś wzbudza kontrowersje). W Afganistanie ujęty został Amerykanin, John Walker Lindh, który walczył po stronie Talibów. Tuż przed Bożym Narodzeniem w ostatniej chwili udaremniono zamach na samolot pasażerski, którego usiłował dokonać brytyjski konwertyta. Nieco ponad rok po zamachach, „snajper” zaczął grasować dookoła Waszyngtonu. To i kolejne odkrywane (lub wydobywane z zapomnienia) fakty, jak zainteresowanie bin-Ladena pozyskaniem broni masowego rażenia, kosmopolityczny skład ludzi szkolonych w obozach w Afganistanie, wszystko to sprawiało, że Al-Kaida wydawała się czymś w rodzaju organizacji „Widmo” ze starych filmów o Bondzie – wszechobecną, wszechmocną diaboliczną siatką.

Czy w świetle tych wydarzeń i psychozy podsycanej kolejnymi udanymi (Bali, Dżerba) lub nie (Rzym, Wielka Brytania) zamachami, może dziwić radykalizm podejmowanych działań? Czy może dziwić fakt, że zaczęto w obozie w Guantanamo i w innych miejscach umieszczać ludzi o doraźnie przyznanym (i precedensowym) statusie „wrogich bojowników”, nie traktując ich ani jak jeńców wojennych ani jak podejrzanych w procesie karnym? Czy może dziwić fakt, że Amerykanie przeprowadzili jedną z największych reform administracji rządowej tworząc Departament Bezpieczeństwa Wewnętrznego i sięgając po kontrowersyjne metody gromadzenia informacji? Zdecydowanie nie może, i poniekąd tłumaczyłoby to także zgodę władz polskich na działalność domniemanego „tajnego więzienia CIA” - o wątkach polskich będzie mowa w odrębnych wpisach więc to nawiązanie tylko sygnalizuje pewien szerszy temat.

Jednocześnie nie można polityki antyterrorystycznej „post 9/11” postrzegać tak jak widzą ją liberalni ideolodzy i publicyści, jako inną diaboliczną machinę, tym razem rządowej opresji, porównywalną z wizjami Orwella. Paradoksalnie bowiem, początkowo rządowe instytucje, zarówno wojsko jak i służby specjalne – jak opisałem w poprzednim wpisie – nie były przygotowane na konfrontację z takim przeciwnikiem. Pierwsze kroki w wojnie z terroryzmem były zaskakująco konwencjonalne – wysłano lotnictwo nad Afganistan, aby rozbić Talibów z powietrza i zrobić miejsce wspomaganym przez siły specjalne wojskom lądowym (afgańskim, później zachodnim). Podobnie większość działań jakie podejmowano przez następne dwa – trzy lata, stanowiła kontynuację wcześniej podejmowanych działań. Dopiero z czasem, w miarę nabywania doświadczeń i pozyskiwania coraz lepszych informacji o przeciwniku, wypracowywano nowe metody walki. Dość wspomnieć, że jednym z pierwszych akordów wojny w Afganistanie był rajd sił specjalnych na cele w okolicy Kandaharu – operacja, która nie zakończyła się spektakularnym sukcesem, choć miała istotne znaczenie psychologiczne i zapewne wywiadowcze. Podobnie kolejne operacje w Afganistanie, jak również początkowo w Iraku, choć kończące się sukcesem sił zachodnich, udowadniały jedno. Siły koalicji pod przywództwem amerykańskim, odnosiły sukcesy gdy walczyły z podobnym do nich przeciwnikiem, ale miały wyraźny problem z poradzeniem sobie z przeciwnikiem nieregularnym.

W skali strategicznej, tłumaczy to poniekąd koncentrację amerykańskiej polityki na Iraku, po tym jak spacyfikowano Talibów. Irak był przeciwnikiem znanym i wygodnym, dla zaatakowania którego udało się pozyskać poparcie opinii publicznej w USA jak również poparcie polityczne na arenie międzynarodowej. Niepaństwowe sieci terrorystyczne, choć aktywnie zwalczane, takimi nie były. Między innymi dlatego właśnie, mimo potężnych nakładów, Al-Kaida mogła przeprowadzić zamachy na taką skalę jak w 2003 roku w Madrycie, w 2005 w Londynie a szereg dalszych ataków było w różnych fazach przygotowania. Jednocześnie wciąż utrzymywał się klimat strachu i niepewności, wystarczy przypomnieć że w 2004 roku w USA pojawiły się pomysły przełożenia wyborów prezydenckich ponieważ obawiano się że powtórzy się scenariusz madrycki.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!