VAPOR WAKE DOGS® - nowa broń w walce z terroryzmem

Historia

Korzenie programu Vapor Wake^® sięgają roku 1988, kiedy to nad Lockerbie w Szkocji doszło do zamachu terrorystycznego na samolot pasażerski linii Pan American. W wyniku zdetonowania bomby na pokładzie Boeinga śmierć poniosło łącznie 270 osób. Po tym zdarzeniu Federalna Administracja Lotnictwa (FAA) wskazała na konieczność zwiększenia na lotniskach liczby psów wyszkolonych do wykrywania materiałów wybuchowych. W tym samym czasie naukowcy z Wydziału Weterynaryjnego na Uniwersytecie w Auburn rozpoczęli prace badawcze nad możliwościami zwiększenia skuteczności szkolenia tych zwierząt w zakresie identyfikowania zapachów.

W 1989 roku w Auburn utworzono Instytut Biologicznych Systemów Detekcji. Oddelegowano do niego nie tylko pracowników naukowych uniwersytetu, ale też lekarzy weterynarii oraz inżynierów. Równolegle zapoczątkowano program hodowlany, który miał zaspokoić zapotrzebowanie służb na profesjonalnie wyszkolone psy.

W latach dziewięćdziesiątych kontynuowano prace badawcze oraz hodowlane. Już wtedy kształtu zaczął nabierać program Vapor Wake^®. Przełomem dla Uniwersytetu w Auburn i FAA okazał się rok 2001. Australijska Służba Celna otworzyła wówczas dostęp do swoich hodowli trzem podmiotom:

• Amerykańskiej Służbie Celnej i Służbie Granicznej,
• Administracji Bezpieczeństwa Transportu
• oraz Uniwersytetowi w Auburn.

W ten sposób znacznie ułatwiono pozyskiwanie psów niezbędnych do dalszego rozwoju programu szkolenia.

Obecnie tylko Auburn kontynuuje zapoczątkowany wówczas program hodowlany, a także opatentowany i rozpowszechniony w całych Stanach Zjednoczonych program Vapor Wake^®.

Program Vapor Wake^®

Ideą przewodnią programu Vapor Wake® jest wyszkolenie psa do wykrywania materiałów wybuchowych przenoszonych przez człowieka, który jest w ruchu. W przeciwieństwie do psów wykrywających substancje wśród statycznych obiektów i w kontrolowanym otoczeniu (określa się je mianem explosive detection dogs, w skrócie EDD), Vapor Wake^® Dogs (VWD) pracują identyfikując i podążając za śladem zapachowym pozostawionym w powietrzu przez jednostkę przemieszczającą się w tłumie ludzi.

Podążanie śladem zapachowym domniemanego terrorysty jest możliwe dzięki wytwarzanej przez ludzkie ciało chmurze zapachowej. Poruszający się człowiek pozostawia za sobą „smugę zapachu”, tzw. stożek zapachowy. Jeżeli ma on przy sobie materiał wybuchowy, zapach materiału miesza się z chmurą zapachową ciała i wchodzi w skład pozostawionego w powietrzu stożka.

Dobrze wyszkolony pies, identyfikujący woń elementów, z których może być zbudowana bomba, jest w stanie nie tylko wykryć zagrożenie, ale i odnaleźć jego źródło. Zwierzęta te są w stanie efektywnie działać w pełnych ludzi przestrzeniach, zarówno zamkniętych (hale, dworce, lotniska, biurowce), jak i otwartych (ulice, parki, jarmarki, zgromadzenia publiczne). Ignorują zapachy zwykłych przechodniów i uczestników zgromadzenia, reagując wyłącznie na sygnaturę zapachową materiałów wybuchowych. Ta zdolność jest szczególnie przydatna w środowisku, w którym nie ma możliwości szczegółowego skontrolowania wszystkich jednostek. VWD operujące w tłumie zapewniają dyskretną kontrolę obecności materiałów wybuchowych.

Czytaj też: Psy w działaniach AT >>>

EDD a VWD

Standardowe EDD są szkolone do przeszukiwania statycznych obiektów i lokalizacji, takich jak bagaże, pojazdy, pomieszczenia oraz wyznaczone przestrzenie. Zaczynają działać tylko na wyraźne polecenie swojego przewodnika. Ich zadaniem jest wykrycie zapachu i zaalarmowanie o jego obecności poprzez wyuczony typ oznaczania.

W pełni wyszkolone VWD również są w stanie pracować w ten sposób, lecz ich specjalizacją i domyślnym trybem działania jest nieustanne skanowanie powietrza w poszukiwaniu określonych zapachów, do czego nie potrzebują komendy przewodnika. Kiedy wykryją zagrożenie, wskazują kierunek jego źródła oraz, na polecenie człowieka, zaczynają podążać w stronę źródła zapachu. W tym trybie działania VWD nie przeszukują obiektów (toreb, plecaków, ubrań), tylko powietrze unoszące się między nimi. Ze względów bezpieczeństwa VWD nigdy nie zbliżają się bezpośrednio do osoby wytypowanej jako źródło zapachu. W momencie wykrycia poszukiwanej woni oraz określenia kierunku, w którym przemieszcza się jej źródło, do akcji przystępują odpowiednio przygotowane służby.

Dobór i hodowla psich kandydatów na VWD

Canine Performance Sciences (CPS) to program hodowlany prowadzony przez Wydział Weterynaryjny Uniwersytetu w Auburn, którego celem jest dostarczanie psów o jak najlepszych predyspozycjach do pracy w poszczególnych dziedzinach kynologii, w tym pracy węchowej i detekcji zgodnie z założeniami programu Vapor Wake®. Naukowcy z Auburn nieustannie pracują nad poprawieniem możliwości węchowych oraz nad zwiększeniem efektywności pracy psów.

Program hodowlany prowadzi selekcję szczeniąt korzystając z najnowszej wiedzy naukowej, aby upewnić się, że mają one cechy pożądane w dziedzinie, w której będą później wykorzystywane. Chodzi tutaj głównie o: silną motywację i podatność na szkolenie, motor pracy i wyostrzone popędy łowieckie, wysoko rozwinięty zmysł węchu, inteligencja, socjalność, wszechstronność.Wstępna selekcja obejmuje też ogólny stan zdrowia, brak obciążeń genetycznych oraz możliwości fizyczne pozwalające na wytężoną pracę w długim okresie czasu. Psy wybierane do programu Vapor Wake^® muszą być dodatkowo odporne na bodźce zewnętrzne, a także mieć zdolność łatwej adaptacji do pracy w różnych warunkach i przestrzeniach.

Ze względu na konieczność przebywania VWD w miejscach licznie uczęszczanych, pod uwagę brany jest również odbiór społeczny tych zwierząt. Rasy charakteryzujące się stojącymi uszami i kojarzące się z psami policyjnymi (np. owczarek niemiecki czy belgijski) bardziej zwracają na siebie uwagę, budzą większy lęk i chęć trzymania dystansu, niż te z opadniętymi uszami (np. labradory), utożsamiane z rasami towarzyszącymi. Łagodny, niewzbudzający strachu i zainteresowania wygląd pozwala psu swobodniej poruszać się w tłumie i efektywniej wykonywać zadania. Dlatego też 95% zwierząt hodowanych w Auburn reprezentuje rasę labrador retriever. W celu wzbogacenia i zróżnicowania puli genowej, a w efekcie wyostrzenia pożądanych cech i uniknięcia chorób genetycznych, okazjonalnie wprowadza się do hodowli osobniki innych ras.

Proces selekcji szczeniąt

Zanim szczenięta urodzone w hodowlach Wydziału Weterynaryjnego w Auburn zostaną przekazane do szkolenia i pracy, przechodzą jedenastomiesięczny program, podczas którego są socjalizowane oraz uczone podstaw współpracy i zabawy. W tym czasie zbierane i analizowane są dane dotyczące ich rozwoju oraz predyspozycje do poszczególnych specjalizacji. Pozwala to ukierunkować psa do optymalnego dla niego typu pracy, a także wyselekcjonować osobniki do dalszej hodowli zapewniające wzrost możliwości pracy i jakości materiału genetyczngo w kolejnych pokoleniach.

Szczenięta wytypowane do programu Vapor Wake^® po osiągnięciu wieku około dwunastu miesięcy wysyłane są do ośrodka VWK9 w Anniston w Stanie Alabama, gdzie przechodzą specjalistyczne szkolenie z zakresu wykrywania materiałów wybuchowych. Trwa ono od czterech do sześciu miesięcy. VWK9 jest oficjalnym komercyjnym partnerem Uniwersytetu w Auburn. Zajmuje się szkoleniem psów w kierunku Vapor Wake^® oraz ich dystrybucją. Pracownicy uniwersyteccy dzięki tej kooperacji mogą skupić się wyłącznie na dalszych badaniach i rozwoju technologii Vapor Wake^® oraz programie hodowlanym i socjalizacyjnym.

Koszt zakupu wytrenowanego VWD wynosi około 50 000 dolarów i obejmuje obowiązkowe szkolenie przyszłego przewodnika psa.

Vapor Wake^® Dogs dzisiaj

Uniwersytet w Auburn od 2013 roku ma dwa patenty i znaki firmowe związane z Vapor Wake^®, procesem szkoleniowym oraz programem hodowlanym. W tym czasie podpisano też umowę z AMK9, na podstawie której firma ta uzyskała wyłączne prawa do szkolenia psów wyhodowanych w Auburn w kierunku Vapor Wake^® oraz do ich dalszej sprzedaży.

Chociaż technologia Vapor Wake^® jest dostępna od prawie dziesięciu lat, dopiero niedawno weszła do głównego nurtu systemów zabezpieczeń w Stanach Zjednoczonych. Klientami korzystającymi z możliwości VWD są m.in. Disney, Amtrak, Major League Baseball, National Football League i wiele drużyn futbolowych.

W 2012 roku zespoły z VWD były obecne podczas inauguracji prezydenta Stanów Zjednoczonych, gdzie dbały o bezpieczeństwo w najbliższym otoczeniu głowy państwa. W tym roku ponad dwadzieścia zwierząt z programu Vapor Wake^® wraz ze swoimi przewodnikami zostało oddelegowanych do zabezpieczenia największych w kraju wydarzeń organizowanych przez NFL – Pro Bowl, Super Bowl i towarzyszących im imprez.

Obecnie na świecie pracuje ponad 160 VWD wyhodowanych w Auburn i wyszkolonych w VWK9. Zabezpieczają one lotniska, dworce kolejowe, areny sportowe, stadiony, koncerty, kasyna i wszelkiego rodzaju eventy.

Czytaj też: Czworonożni towarzysze broni >>>

Jaka jest przyszłość psów do detekcji zapachowej?

Naukowcy, tacy jak zespół specjalistów z Canine Performances Science, zaangażowani są w wiele programów badawczych, których celem jest pełniejsze poznanie możliwości psiego zmysłu węchu i sposobów jego zastosowania w tworzeniu nowych technologii.

Paul Waggoner, współkierownik CPS oraz jeden z twórców technologii Vapor Wake^®, wraz ze swoim zespołem badawczym prowadzi obszerne badania z użyciem rezonansu magnetycznego. Jego celem jest lepsze poznanie psiego mózgu i zmysłu węchu, które czynią te zwierzęta tak doskonałymi narzędziami do detekcji.

Stworzenie wykresu genetycznego oraz możliwość dokładnego wytypowania przydatnych markerów genetycznych wśród psów z programu hodowlanego Vapor Wake^® pomoże wyjaśnić, w jaki sposób nos i mózg psa współpracują ze sobą podczas wykrywania i śledzenia zapachu. To odkrycie może pewnego dnia doprowadzić do stworzenia urządzenia, które będzie naśladować proces węchu oraz procesy poznawcze omawianego zwierzęcia. Obecnie żadna z technologii nawet nie zbliżyła się do możliwości, w jakie wyposażyła psa natura. Nadal są to zdecydowanie najlepsze narzędzia, jakie mają do dyspozycji służby w zakresie kontroli bezpieczeństwa i wykrywania sygnatur zapachowych niebezpiecznych substancji.

Paul Hammond, dyrektor generalny VWK9, będzie gościem podczas konferencji FREEZE! International Working Dog Conference, gdzie zaprezentuje program Vapor Wake^®.Konferencja odbędzie się w dniach 5–6 grudnia 2019 r. w Warszawie.

Po więcej informacji na temat tego wydarzenia zapraszamy na stronę www.freezeiwdc.com.

Źródła:

• „A new breed of security”, David Broughton, Staff Writer, Sports Business Journal, July 11-17 2016/Facilities
• https://homeofvaporwake.com
• „How Vapor Wake Dogs Could Prevent the Next Mass Tragedy”, Charlotte Reed, Nov 15th 2017

Źródło zdjęć:

• Vapor Wake K9 Explosives Detection, https://www.youtube.com/watch?v=cGh0oXd_6Io&t=211s
• 2019-2020 Handler Education Brochure, VWK9
• https://homeofvaporwake.com/

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!