Kuźnia Bohaterów, czyli jak szkolono Cichociemnych

Ze względu na specjalność, można wyodrębnić trzy grupy skoczków. Najliczniejszą stanowili oficerowie przeznaczeni do zadań bieżących. Znajdowali się w niej wywiadowcy, dywersanci, łącznościowcy czy też specjaliści od fałszowania dokumentów. Drugą grupę stanowili spadochroniarze, którzy mieli odegrać istotną rolę w przygotowaniach do powstania powszechnego oraz w odtwarzaniu Sił Zbrojnych w Kraju. Należeli do nich lotnicy, instruktorzy oraz oficerowie sztabowi, łączności i broni pancernej, dowódcy oddziałów czy też lekarze. Ostatnią grupę stanowią kurierzy i emisariusze polityczni Ministerstwa Spraw Wewnętrznych do Delegatury Rządu oraz ugrupowań politycznych.

Po zakończeniu rekrutacji żołnierzy wysyłani byli na jeden z wielu specjalistycznych kursów praktycznych, z jak najmniejszą ilością teorii. Obowiązkowo wszyscy Cichociemni przechodzili kurs spadochronowy i odprawowy. Kursy dzieliły się na 4 grupy – zasadnicze, specjalnościowe, uzupełniające i związane z tworzoną przez każdego skoczka „legendą”.

Do kursów zasadniczych należały:

• kurs zaprawy dywersyjno minerskiej, strzeleckiej i fizycznej. Kładziono tutaj szczególny nacisk na zaprawę fizyczną oraz uczono strzelania z różnych pozycji, terenoznawstwa, walki wręcz, jujitsu i posługiwania się prostymi środkami minerskimi. Stanowiły on swojego rodzaju kolejny etap selekcji;
• angielski kurs badań psychotechnicznych;
• kurs spadochronowy, obejmujący zaprawę spadochronową i skoki. Przygotowanie do skoków mogło się odbywać w dwóch miejscach: w brytyjskim ośrodku spadochronowym w Ringway lub w ośrodku treningowym 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej w Largo House, zwanym „Małpim Gajem”. Szkolenie w tym miejscu trwało tydzień. Kurs w „Małpim Gaju” trwał od dwóch do nawet czterech tygodni i miał zaawansowanych charakter. Po przeszkoleniu kandydaci, w zależności od okresu, oddawali kilka skoków spadochronowych w Ringway;
• kurs walki konspiracyjnej, który miał na celu nauczenie organizowania i prowadzenia walki małym zespołem dywersyjno-sabotażowym. Doskonalono na nim umiejętności minerskie i strzeleckie, wpajano zasady radiotelegrafii, czy też  szyfrowania. Istotną częścią były ćwiczenia praktyczne prowadzone w porozumieniu z władzami brytyjskimi. Kandydaci na Cichociemnych mieli zaplanować i skrycie przeprowadzić akcję na prawdziwym obiekcie, z wykorzystaniem atrap ładunków wybuchowych. Kurs trwał początkowo 3-4 tygodnie, następnie czas ten wydłużono do ok. 8 tygodni. Początkowo prowadzono go w Special Training School 38 w Brigens, a od maja 1942 r. w STS 43 w Audley End;
• kurs odprawowy miał na celu zamianę skoczka w konspiratora działającego w okupowanym kraju. Początkowo stanowił serię wykładów w konspiracyjnych lokalach na terenie Londynu. W zorganizowanej formie został on zapoczątkowany w lipcu 1942 r. w Audley End. Następnie, w związku z przeładowaniem ośrodka, przeniesiono je do STS 46 mieszczącej się w pobliskim Michley koło Newport. Od 1944 r. kursy prowadzono także w Ostuni we Włoszech. Na trwającym od 2 do 6 tygodni kursie, skoczek układał indywidualną „legendę”, czyli komplet kłamstw logicznie dopasowanych do nowej osobowości, dostawał fałszywe dokumenty, kompletował cywilne ubranie pasujące do warunków okupacyjnych. Przez cały czas trwania kursu zaznajamiany był z warunkami życia w okupowanej Polsce.

Na kursy specjalnościowe składały się:

• polski kurs wywiadu, nazywany ze względów bezpieczeństwa Oficerskim Kursem Doskonalenia Administracji Wojskowej. Początkowo prowadzony był w Londynie, potem w Glasgow. Kurs obejmował między innymi: studium Niemiec, naukę wywiadu, fotografię, chemię do celów wywiadowczych, zajęcia „ślusarskie”, naukę o broni i strzelanie, gimnastykę, zaprawę fizyczną oraz nadobowiązkowo naukę języków obcych. Kurs trwał ok. 6 miesięcy;
• kursy organizowane przez Inspektorat Lotnictwa oraz lotniczy kurs specjalny w Londynie o samolotach wykorzystywanych przez Niemców;
• kursy pancerne, przeciwpancerne i kierowców – prowadzone w Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej i Technicznej w Catterick Camp lub od 1944 r. we Włoszech;
• kursy radiotelegrafistów i radiomechaników, których szkolił na własne potrzeby Ośrodek Wyszkoleniowy Sekcji Dyspozycyjnej Sztabu Naczelnego Wodza;
• kurs „The E&Sphon” - prowadzony przez Anglików specjalizował się w środkach łączności ziemia-lotnik (typu Eureka-Rebeka i S-fon) stosowanych przy odbiorach zrzutów. Dodatkowo z działaniem Eureki-Rebeki i S-fonu byli zapoznawani wszyscy przyszli Cichociemni na kursach odprawowych;

Do kursów uzupełniających należały:

• kurs wyrobu materiałów wybuchowych i środków zapalających metodami domowymi,
• angielski kurs informacyjno-wywiadowczy, który uczył znajomości kodów, szyfrów, wyrobu atramentów sympatycznych, pogłębiał znajomość pracy w podziemiu i propagandy, zaznajamiał się z organizacją niemiecką w okupowanych krajach;
• angielski kurs praktycznego użycia mikrofotografii;
• brytyjski kurs dla komandosów, który w ciągu miesiąca dostarczał wyspecjalizowanych umiejętność w dywersji i sabotażu na obiekty przemysłowe, komunikację kolejową, linie telefoniczne itp.;
• zaawansowany kurs czarnej propagandy, obejmujący teorię propagandy, drukarstwo i fotografię;
• kurs zmiany wyglądu zewnętrznego, trwający od 3 do 7 dni;
• tzw. „kurs korzonkowy”, polegający na bytowaniu kandydatów na Cichociemnych przez dłuższy czas na łonie natury i korzystanie tylko z jej zasobów celu przetrwania bez pomocy z zewnątrz.

Kursy związane z budową „legendy” opierały się o nabycie umiejętności i wiedzy bazującej na pracy w danym zakładzie pracy na terenie Wielkiej Brytanii. Zakład, w którym praktykowano, miał być dopasowany do wymyślonej tożsamości Cichociemnego, który pod okupacją musiał znać tajniki swojej zmyślonej profesji.  

Czytaj dalej o jednostkach specjalnych»

Po ukończonym szkoleniu skoczkom wystawiano opinie, które drogą radiową trafiały do Polski i były pomocne Oddziałowi I KG AK przy ustalaniu przydziałów w kraju. Po zakończeniu szkolenia i zakwalifikowaniu się do skoku Cichociemni w tajemnicy odjeżdżali na stację wyczekiwania, gdzie czekali na skok do okupowanej ojczyzny. Okres wyczekiwania na stacji, często trwający nawet kilka tygodni, także wykorzystywany był do podnoszenia umiejętności i zdobywani nowych, przydatnych informacji pomocnych w przyszłej służbie.

Pod koniec 1943 r. przystąpiono do uruchomienia ośrodka wyszkoleniowego we Włoszech, czyli Bazy Nr 10 „Impudent”. Została ona zorganizowana w niewykończonych budynkach sanatorium w Ostuni. Szkolenie było skrócone względem tego w Wielkiej Brytanii. Skoki ćwiczono na lotnisku Campo Cassale w Brindisi. Ostatni kurs odprawowy we Włoszech zakończył się 27 lipca, a Wielkiej Brytanii 21 września 1944 r. 

Metody i warunki szkolenia w Wielkiej Brytanii chce przybliżyć powstający właśnie paradokument „Kuźnia Bohaterów”. Produkcja ma zawierać wywiady z ostatnimi żyjącymi Cichociemnymi, pokazy treningu spadochroniarzy AK oraz odtworzone historyczne sytuacje, które wydarzyły się w trakcie pobytu Polaków na wyspach. Mimo, że całe przedsięwzięcie realizowane jest we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku ze skromnych prywatnych zasobów finansowych grupy osób związanych w różnorodny sposób z przemysłem filmowym, ma ono wymiar uniwersalny, edukacyjny i promujący wiedzę o naszym dziedzictwie oraz o historii Polski Walczącej. W tej chwili trwają prace nad scenariuszami i budżetem do 10-cio odcinkowej serii. Osoby zainteresowane pomocą przy realizacji „Kuźni Bohaterów” mogą skontaktować się z twórcami: pocztą elektroniczną: [email protected] lub na Facebooku. 

Zapowiedź filmu można obejrzeć tutaj.

Fundacja im. Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej powstała w celu zachowania pamięci o Cichociemnych oraz pielęgnowania polskiego wysiłku zbrojnego. Szczegółowe informacje o działalności są dostępne na stronie: www.fundacjacichociemnych.pl.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!