Z wody, powietrza i lądu... współpraca grup specjalnych polskiej i fińskiej Straży Granicznej

Pomimo faktu, że polska Straż Graniczna współpracuje ze Strażą Graniczną Finlandii znacznie dłużej, geneza współpracy pomiędzy obiema formacjami w kontekście prowadzenia działań specjalnych sięga 2008 roku, kiedy to rozpoczęły się rozmowy o możliwościach wspólnych działań pomiędzy funkcjonariuszami pododdziałów specjalnych. W roku 2009 w Morskim Oddziale Straży Granicznej wizytę złożyli komendanci oddziałów fińskiej Straży Granicznej: kmdr Markku Hassinen, komendant Oddziału Zatoka Fińska, oraz kmdr Henrik Wärnhjelm, komendant Oddziału Zachodnia Finlandia (Länsi- Suomen merivartiosto). W toku prowadzonych z kontradmirałem SG Piotrem Stockim, komendantem MOSG, ustaleń, uzgodniono plan współpracy dwustronnej na przyszłe lata, zawierający m.in. szkolenia z zakresu działań specjalnych. Po zatwierdzeniu planu przez Komendanta Głównego Straży Granicznej RP przyszedł czas na jego realizację.

Rok 2009

Z pierwszą kilkudniową wizytą w MOSG fińscy funkcjonariusze SG przebywali na przełomie września i października 2009 roku. Przedstawiono im wówczas zadania Morskiego Oddziału SG, strukturę organizacyjną oraz wyposażenie techniczne wykorzystywane do realizacji zadań zarówno w strefie lądowej, jak i w ochronie morskiej granicy państwowej, a także w zakresie sprawowania nadzoru nad polskimi obszarami morskimi z wykorzystaniem jednostek pływających polskiej SG. Duży nacisk, jaki położono na informacje związane z działaniami na obszarach morskich, wynikał z typowo „wodnej” specyfiki WZD MOSG. Podkreślić należy, że jest to jedyny w kraju tego typu pododdział o charakterze policyjnym, który z mocy nadanych polskiej Straży Granicznej przez ustawę o Straży Granicznej i ustawę o ochronie żeglugi i portów morskich uprawnień otrzymał mandat do prowadzenia tego typu działań.

Tydzień szkoleniowy podzielono na dwie części. W pierwszej celem było zapoznanie fińskiej delegacji z realizacją zadań WZD MOSG w terenie zurbanizowanym – taktyką czarną, a w szczególności z forsowaniem wejść przy wykorzystaniu sprzętu wyłomowego i wykorzystaniem tarczy balistycznej w ciągach komunikacyjnych (klatka schodowa, korytarze). W drugiej części skupiono się na działaniach prowadzonych w środowisku morskim.

Głównym kierunkiem zajęć z taktyki czarnej było pokazanie pracy sekcji szturmowej w czasie wejść do pomieszczeń zamkniętych z zadaniem zatrzymania osoby. I taki właśnie dynamiczny pokaz w wykonaniu WZD MOSG, podczas którego fińscy funkcjonariusze pełnili funkcję obserwatorów, rozpoczął zajęcia. Były one prowadzone w przeznaczonych do ćwiczenia taktyki w terenie zurbanizowanym pomieszczeniach WZD na terenie komendy MOSG. Ich zaletą jest możliwość stosowania w nich amunicji barwiącej typu FX, amunicji ślepej do kbk AKMS, efektownej amunicji PIK 94 do gładkiej lufy oraz petard ćwiczebnych.

Następnie, po omówieniu warunków bezpieczeństwa, utworzono dwie „wymieszane” sekcje szturmowe złożone z funkcjonariuszy polskich i fińskich. Ta praktyka stosowana była podczas całego szkolenia. Miało to na celu wykorzystanie do maksimum możliwości wymiany doświadczeń oraz nieustanne doskonalenie umiejętności rozmów prowadzonych w języku angielskim. Jest to niezwykle ważne, ponieważ funkcjonariusze SG niejednokrotnie biorą udział w operacjach międzynarodowych organizowanych i koordynowanych przez Agencję FRONTEX – Europejską Agencję Zarządzania Współpracą Operacyjną na Zewnętrznych Granicach Państw Członkowskich Unii Europejskiej, w których znajomość tego języka jest niezbędna.

Po dwóch dniach zgrywania przeprowadzono ćwiczenie realistycznej akcji szturmowej na jeden z trójmiejskich budynków. Jego założeniem było zasymulowanie nagłego działania WZD MOSG po otrzymaniu informacji od funkcjonariuszy Wydziału Operacyjno-Śledczego MOSG o konieczności wsparcia działań mających na celu zatrzymanie dwóch niebezpiecznych i uzbrojonych „przestępców”.

Po sygnale alarmowym dowódcy sekcji szturmowych otrzymali wytyczne od naczelnika WZD i przeprowadzili odprawy w swoich sekcjach składających się – przypomnijmy – z funkcjonariuszy WZD MOSG i SG Finlandii. Ćwiczenie zostało przeprowadzone dwuetapowo, każda sekcja działała osobno, a do zajęć wykorzystano śmigłowiec Biura Lotnictwa Komendy Głównej SG „Sokół”.

Z Komendy MOSG do miejsca ćwiczenia sekcje szturmowe przerzucane były właśnie śmigłowcem. Z użyciem „grubej liny” następował desant z powietrza na dach budynku i rozpoczynały się działania mające na celu zatrzymanie „przestępców”. Stosowano taktykę, którą ćwiczono podczas zajęć pierwszego i drugiego dnia wizyty, a przy tej okazji nie szczędzono amunicji FX oraz PIK 94, nie wspominając o pozostałym sprzęcie wyłomowym, dającym niesamowitą „frajdę” operatorom przy okazji jego stosowania. Po zakończonym ćwiczeniu, wieczorem, prowadzono długie dyskusje na temat taktyki czarnej stosowanej przez WZD oraz pododdział z Finlandii, w tym omawiano różnice występujące w obu przypadkach.

Ostatnie dni wizyty spędzono w Kaszubskim Dywizjonie Straży Granicznej w Gdańsku Westerplatte. Celem zajęć było prowadzenie taktyki specjalnej na obszarach morskich oraz działanie grupy w czasie abordażu na jednostkę pływającą z łodzi bojowej i ze śmigłowca. Wykorzystano dwie łodzie typu RIB, należące do WZD MOSG, wraz ze sprzętem abordażowym (tyczka, drabinka speleo). Abordaż wykonywano na jednostkę pływającą SG – 311 „Kaper 1” zacumowaną w basenie amunicyjnym dywizjonu i każdorazowo przeprowadzano po nim tak zwane „czyszczenie jednostki”. Podczas ćwiczeń mających doskonalić umiejętności działania grupy abordażowej w czasie kontaktu ogniowego, na pokładzie jednostki pływającej wykorzystywano broń i amunicję typu FX oraz tarcze strzelnicze, które porozmieszczane w najdziwniejszych miejscach na pokładzie jednostki miały za zadanie „ułatwić” pracę operatorom.

W kolejnym dniu zaplanowane zostały kompleksowe ćwiczenia z wykorzystaniem śmigłowca SG „Sokół” oraz jednostek pływających KDSG: SG – 311 „Kaper 1” oraz SG – 213 „Strażnik 3”. Ponadto w ćwiczeniu brały udział dwa pontony bojowe WZD MOSG. Zajęcia poprzedzone zostały szczegółową odprawą, podczas której objaśniono poszczególne ich elementy oraz obowiązujące warunki bezpieczeństwa. Celem ćwiczenia był abordaż z wzajemnym ubezpieczaniem się, przeprowadzany z dwóch kierunków: z wody i powietrza, na znajdującą się w rejonie Zatoki Gdańskiej jednostkę pływającą SG – 311.

Ostatni dzień wizyty to ćwiczenia taktyki specjalnej prowadzonej na obszarach morskich, tak zwanej „opcji skrytej”. Polega ona na przemieszczeniu się sekcji abordażowej w wodzie z wykorzystaniem suchych kombinezonów oraz płetw. Następnie przeprowadzono abordaż na jednostkę pływającą przy wykorzystaniu tyczki oraz drabinki speleo. Po przedostaniu się na jednostkę, sekcja zabezpieczała mostek atakowanej jednostki pływającej.

Rok 2010

Zgodnie z planem współpracy pomiędzy polską i fińską SG, w 2010 r. delegacja WZD MOSG w składzie jednej sekcji szturmowej udała się na przełomie października i listopada do Finlandii, by wziąć udział w szkoleniu z działań specjalnych prowadzonych przez formacje typu policyjnego. Przygotowania do wyjazdu trwały kilka dni. Jako że ćwiczenia zakładały prowadzenie działań zarówno na lądzie, jak i na wodzie, każdy funkcjonariusz MOSG miał ze sobą kilka wielkich toreb bądź plecaków, w których znajdowało się praktycznie wszystko, co miał na stanie: począwszy od różnego rodzaju umundurowania, butów, płetw, kombinezonów abordażowych, a skończywszy na nitce i igle. Dodatkowo zabrano wypełnione po brzegi osobne skrzynie z bronią i amunicją oraz pozostałym sprzętem specjalistycznym, takim jak np. noktowizory. Funkcjonariusze WZD MOSG byli gotowi podjąć działania w każdych warunkach. 

Po kilkunastogodzinnej podróży delegacja SG została przywitana w Helsinkach przez dowódcę pododdziału specjalnego SG Finlandii Oddziału Zatoka Fińska, jednostki, z którą WZD miał działać przez kilka następnych dni. Ekipa fińska przyjechała na miejsce spotkania samochodem przystosowanym do prowadzenia taktyki czarnej. Był on po brzegi załadowany sprzętem, łącznie ze złożoną łodzią desantową, a dodatkowo został wyposażony w specjalny system nastawnych drabin, umożliwiających szturm na obiekty położone kilkanaście metrów nad powierzchnią ziemi lub pokonywanie przeszkód w postaci np. wysokich płotów.

Terenem wspólnych działań były lasy w okolicach miejscowości Imatra. Ośrodek, w którym zatrzymali się funkcjonariusze WZD MOSG, położony był niedaleko jeziora z krystalicznie czystą i, jak się w ciągu kolejnych dni okazało, również rześką wodą. Według Finów, nierzadko można było również spotkać licznie występujące na tym terenie niedźwiedzie.

Pierwszym punktem wizyty była odprawa, podczas której polscy funkcjonariusze poznali strukturę SG Finlandii oraz zadania i wyposażenie stosowane podczas wypełniania ustawowych obowiązków nałożonych na tę formację. Następnie omówiono plan kilkudniowych ćwiczeń, a po zakończeniu odprawy przystąpiono do delikatnej zaprawy składającej się z biegu terenowego na dystansie 12 km zakończonego kąpielą w jeziorze. Kolejne dni zaczynały się i kończyły w iście fińskim stylu: przed śniadaniem był poranny rozruch, potem ćwiczenia i szybki bieg na dystansie 3 km, każdy dzień kończyła kąpiel w orzeźwiającym i pozbawiającym wszelkich złudzeń co do pory roku jeziorze oraz relaks w saunie. Pierwszy dzień rozpoczął się od strzelania na pięknie usytuowanej w leśnych ostępach strzelnicy. Ćwiczone były strzelania dynamiczne połączone ze zmianą postawy oraz rodzaju używanej broni. Prowadzone były z pistoletów maszynowych Mp5, UMP oraz karabinków szturmowych G36C Finów. Broń krótka to standard w przypadku pododdziałów specjalnych typu policyjnego, Glock obecny był w kilku wersjach produkcyjnych.

Następne zajęcia prowadzone były z zakresu taktyki zielonej z wykorzystaniem tropiącego psa służbowego. Ze względu na ogromne obszary leśne kraju, do tej taktyki Finowie przywiązują bardzo dużo uwagi w trakcie szkoleń. Poza różnicami wynikającymi ze specyfiki prowadzonych działań, WZD w niczym nie ustępował kolegom z Finlandii, którzy nie ukrywali zdziwienia, że WZD jest również szkolony z tego rodzaju taktyki. Działania w lasach Finlandii są naprawdę ciężkie. Skały przykryte cienką warstwą piachu, mchu, mnóstwo wystających kamieni, pełno dziur i skalistych wąwozów. Trzeba iść naprawdę ostrożnie, aby nie nabawić się niepotrzebnej kontuzji.

Kolejny dzień szkolenia to nowość dla WZD – działania z wykorzystaniem transportera opancerzonego Patria AMV. Pojazd, otrzymany z wojska, został zaadaptowany przez SG Finlandii na potrzeby wyjątkowej sytuacji kryzysowej. Początkowo przeprowadzono patrol połączony ze strzelaniem, następnie zorganizowano zasadzkę oraz ewakuację rannego z trudno dostępnego miejsca. WZD zaprezentowało tutaj taktykę stosowaną podczas zatrzymania niebezpiecznego przestępcy z wykorzystaniem pojazdu służbowego. Następnego dnia odbyło się strzelanie, tym razem podczas patrolu z psem służbowym, a wszystko po to, żeby doskonalić wcześniej nabyte umiejętności. Ważna była praca całego zespołu. Koncentracja, opanowanie i spostrzegawczość w czasie marszu w tak ciężkim terenie odgrywały kluczową rolę. Efekt – wszystkie cele zostały zlikwidowane.

Następnego dnia odbyły się głównie ćwiczenia zgrywające funkcjonariuszy z obu krajów. Rano odprawa, wprowadzenie w sytuację i do dzieła. Celem było zatrzymanie dwóch przestępców, którzy ukradli samochód, a w dodatku są uzbrojeni i niebezpieczni. Wiadomo, że przestępcy przeszli szkolenie wojskowe i są uzbrojeni w broń długą. Przebywają gdzieś w terenie lesistym, wskazanym na mapach przez naocznego świadka. Wkrótce udało się zlokalizować porzucone przez przestępców auto. Wiadomo, że uciekają na piechotę. Pościgowa grupa polsko-fińska wraz z psem służbowym podejmuje trop. Kontakt ogniowy zostaje nawiązany po 15 minutach pieszego pościgu. Nie ma co ukrywać: teren był ciężki i bardzo wymagający kondycyjnie. W pościgu brały udział trzy grupy szturmowe, w tym jedna polsko-fińska. Wkrótce jeden z przestępców został zatrzymany i obezwładniony bez oddania żadnego strzału. Drugi zbiegł. Zrobiło się ciemno, ale poruszanie się po lesie było możliwe dzięki goglom noktowizyjnym. Drugiego zbiega dogoniła inna grupa szturmowa, został zatrzymany i obezwładniony.

Działania zostały zakończone. Po powrocie do bazy odbyła się odprawa po ćwiczeniu z omówieniem poszczególnych elementów oraz błędów. Następnie – pływanie w jeziorze i sauna.

Kolejnego dnia nastąpiło przebazowanie do miejscowości Kotka, gdzie stacjonują jednostki pływające, wchodzące w skład Straży Przybrzeżnej Finlandii. Charakterystycznym elementem krajobrazu fińskiego wybrzeża Bałtyku są rozliczne wysepki, tu i ówdzie zamieszkane, które są albo porośnięte bujną roślinnością, albo nie posiadają ani jednego źdźbła trawy. Po krótkiej odprawie dotyczącej warunków bezpieczeństwa oraz taktyki stosowanej przez Finów, wszyscy udali się w morze, aby ją sprawdzić w praktyce. Następnie powrót do portu i przejście na lądowisko śmigłowca usytuowane zaledwie 20 m od kei, przy której cumowały łodzie bojowe typu RIB. Środkiem transportu był śmigłowiec AB 412. Na miejscu ponownie omówione zostały warunki bezpieczeństwa, tym razem odnośnie zachowania się podczas operacji powietrznych.

Jeden z funkcjonariuszy WZD MOSG tak to wspomina: „Po krótkiej przerwie zabieramy się do pracy – desant na linie szybkiego zjazdu z różnych wysokości. Po kilkunastokrotnym przećwiczeniu zagadnienia, czas na lunch.

A po nim odprawa do operacji, jaką mamy przeprowadzić na morzu. Naszym celem jest zatrzymanie niebezpiecznego, w dodatku uzbrojonego przestępcy przebywającego na jednostce pływającej «Katarina», który postrzelił jednego z członków załogi. Szturm ma się odbyć z wody i powietrza. Wszyscy operatorzy skoncentrowani, czuć podekscytowanie, jakie zwykle towarzyszy w tego typu misjach, i adrenalinę. Polacy są podzieleni między ekipę fińską: część z nas leci śmigłowcem, pozostali płyną łodziami. Cała akcja zakończona powodzeniem. Następny dzień przywitał nas ćwiczeniem polegającym na schwytaniu przestępcy uciekającego pontonem. Działaliśmy jak zwykle pomieszani z Finami. Ćwiczenie miało na celu poznanie procedur i taktyki użycia RIB-ów fińskiej Straży Granicznej względem jednostki ściganej, jak również ustawienia szyków przy podejmowaniu takich działań. Po kilkukrotnym wykonaniu ćwiczenia, z lekkim niedosytem, bo chętnie popracowalibyśmy nad tym dłużej, nastąpił powrót do bazy”.

Kolejnym elementem wizyty w Finlandii było zintegrowane ćwiczenie mające na celu odbicie przetrzymywanego zakładnika z rąk terrorystów znajdujących się na jednej z wysp okalających wybrzeże zachodniej Finlandii.

„Zostaliśmy przydzieleni do grupy, która przemieści sie na wyspę RIB-em. Czas operacyjny do osiągnięcia gotowości – 45 minut. Już jesteśmy gotowi: twarz zamaskowana, broń gotowa do użycia, sprzęt dodatkowy na plecach. Wyruszamy idealnie o czasie. Dwie ekipy łodziami, jedna śmigłowcem. Przerzut na wyspę zajmuje nam prawie godzinę. Teren sprzyja naszemu skrytemu podejściu. Jesteśmy już na pozycjach wyjściowych. Czekamy na sygnał do ataku. Terroryści znajdowali się w jednym z drewnianych domków, jakich wiele w tej okolicy. Z wewnątrz dochodziły głosy oprawców i ofiary. Podejrzewamy, że za chwilę może dojść do rozlewu krwi. Nagle powietrze przeszywa przeraźliwy odgłos torturowanej osoby. 

Dostajemy wreszcie zielone światło do ataku. Sekcje bojowe zerwały się jak ze smyczy. Nasza grupa wchodzi oknem, pozostałe drzwiami. Huk, zgiełk, dym. Terroryści zostali obezwładnieni, a zakładnik uwolniony. Wszystko trwało zaledwie kilkadziesiąt sekund. Nadrzędnym celem, który nam przyświeca w takich działaniach, jest szybkość, zaskoczenie, agresja. Przeciwnik nie miał żadnych szans”.

Ostatnim, aczkolwiek mniej formalnym elementem wizyty był mecz piłki nożnej pomiędzy funkcjonariuszami z Polski i Finlandii, w którym koledzy z północy zostali rozgromieni dziewięcioma bramkami. Na szczęście nie był to mecz w hokeja...

Rok 2011

W październiku w Morskim Oddziale SG przebywała z wizytą sześcioosobowa delegacja pododdziału specjalnego Straży Granicznej Oddziału Zatoka Fińska. Jej celem było kontynuowanie szkolenia z zakresu działań specjalnych realizowanych przez zespoły z obu krajów. W trakcie tygodniowego szkolenia funkcjonariusze doskonalili swoje umiejętności z zakresu prowadzenia taktyki czarnej, czerwonej i niebieskiej – działań specjalnych prowadzonych w środowisku wodnym, w których specjalizuje się Wydział Zabezpieczenia Działań MOSG.

W ramach taktyki czarnej prowadzone były różne jej elementy: od skrytej obserwacji obiektu do prowadzenia działań mających na celu obezwładnienie i zatrzymanie uzbrojonego i zdesperowanego przestępcy poszukiwanego międzynarodowym listem gończym. W toku tych działań przećwiczono również elementy taktyki czerwonej, mające na celu unifikację działań podejmowanych przez paramedyków zarówno z Polski, jak i Finlandii. W trakcie szkolenia nie zabrakło również wizyty na strzelnicy, podczas której przećwiczone zostały elementy z zakresu strzelań szybkich oraz dynamicznych. Sporo czasu przeznaczono również na temat wymiany doświadczeń dotyczących występowania i usuwania zacięć w poszczególnych rodzajach uzbrojenia. Najwięcej czasu, bo aż trzy dni szkoleniowe, zostały przeznaczone na ćwiczenia z zakresu taktyki niebieskiej. 

Po dwóch dniach zgrywających oba zespoły, polski i fiński, na wodach Zatoki Gdańskiej przeprowadzone zostało wspólne kompleksowe ćwiczenie morskie, którego celem był szturm na jednostkę pływającą będącą w ruchu i opanowaną przez grupę terrorystyczną, przetrzymującą zakładników na mostku. Atak został przeprowadzony zarówno z wody, przy wykorzystaniu specjalistycznej łodzi typu RIB, będącej na wyposażeniu Wydziału Zabezpieczenia Działań MOSG, jak i z powietrza, ze śmigłowca Straży Granicznej W-3AM „Anakonda”. Akcja została przeprowadzona bez strat własnych i zakończyła się uwolnieniem przetrzymywanych zakładników.

Można śmiało powiedzieć, że współpraca pomiędzy Morskim Oddziałem Straży Granicznej i Strażą Graniczną Finlandii Oddziału Zatoka Fińska przynosi oczekiwane rezultaty. Jej efektem są trzy lata wspólnych szkoleń, wymiany doświadczeń i najlepszych praktyk z zakresu prowadzenia działań specjalnych w środowisku morskim. To także najlepszy dowód na to, że doskonale sprawdzają się konsekwentnie realizowane przez MOSG – podkreślmy to raz jeszcze – systemowe działania, mające na celu skuteczne wypełnianie przez polską Straż Graniczną jej ustawowych zadań w ochronie granicy morskiej i na polskich obszarach morskich.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!