Zamach: blisko, coraz bliżej?

Jeśli potwierdzi się ta wersja, będzie oznaczać to że nastąpiło przekroczenie, głównie psychologicznej bariery. Bułgaria, podobnie jak Polska, był już kilkakrotnie wymieniana w ostrzeżeniach grup terrorystycznych powiązanych z Al-Kaidą. Zarówno Polska, jak i Bułgaria, prowadzą politykę proamerykańską, wysłały żołnierzy do Iraku i Afganistanu, mają dobre relacje z Izraelem.

Czynniki te sprawiały, że już od lat analitycy i badacze zajmujący się problemem terroryzmu sygnalizowali, że także w Europie Środkowej może dojść do zamachów terrorystycznych. Dało się zauważyć także częste zaniepokojenie przedstawicieli służb mundurowych, odpowiedzialnych za zapobieganie i zwalczanie takich zagrożeń. Z tymi sygnałami kontrastowały niektóre oficjalne wypowiedzi, o uspokajającym a czasem pobrzmiewającym propagandą sukcesu tonie.

Trudno na razie jednoznacznie ocenić, czy zamach w Bułgarii był dziełem „samotnego wilka”, komórki terrorystycznej powiązanej z Al-Kaidą, czy też jak twierdzą władze Izraela – jest to atak Hezbollahu dokonany na zlecenie Iranu. Niezależnie od tego, która z tych wersji się potwierdzi, po raz kolejny nakazuje to zadać fundamentalne pytania dotyczące bezpieczeństwa w naszym państwie i regionie.

Już sam wybór miejsca i sposobu ataku mówi wiele. Mimo wspomnianych ostrzeżeń, atak w Bułgarii, nie kojarzonej powszechnie z zagrożeniem terrorystycznym, której policja i służby specjalne nie mają dużego doświadczenia w zwalczaniu terrorystów oznacza że sprawca (lub sprawcy) liczyli na czynnik zaskoczenia. Podobny zamach we Francji czy Włoszech byłby obarczony większym ryzykiem udaremnienia go przez policję. Cel zamachu – turyści, którzy zapewne czuli się w Bułgarii bezpieczniej niż w dotkniętych terroryzmem państwach, to także cel łatwiejszy do zaatakowania niż politycy lub wojskowi. Cel ataku był więc podwójnie łatwy. O ile tendencję do atakowania „miękkich” celów widać w terroryźmie od dawna, to przesunięcie celownika na potencjalnie łatwiejsze do zaatakowania państwa było jeszcze kilka dni temu jedynie hipotezą.

Fakt, że zamachowiec, sądząc po ujawnionym materiale z monitoringu skutecznie wmieszał się w tłum turystów jest także zaprzeczeniem tezy o rzekomej trudności ukrycia się islamskich fundamentalistów. Sprawca mógł być konwertytą, na co wskazuje prawdopodobny kolor jego skóry, a dopasowanie ubioru do otoczenia nie jest większym problemem. Nawet zamachowiec o korzeniach bliskowschodnich w obecnej chwili nie wyróżnia się zbytnio w centrum dużego polskiego miasta lub ośrodku turystycznym. O takich okazjach jak duże imprezy sportowe czy artystyczne nie mówiąc.

Wobec tych faktów, nie można wykluczyć, że sprawcy kolejnych zamachów uznają za dogodny cel także Polskę. Nasza sytuacja międzynarodowa jest zbliżona do bułgarskiej, ale jako państwo jesteśmy bardziej znani i lepiej widoczni na arenie międzynarodowej, a więc zamach w Polsce oznacza tylko większą medialność. Polska jest także odwiedzana przez turystów izraelskich, zwłaszcza miejsca związane z Holokaustem. Konsekwencje polityczne ataku identycznego jak w Bułgarii, ale dokonanego w Oświęcimiu czy na Majdanku byłyby niezwykle dotkliwe. Natomiast położenie geograficzne, przynależność do strefy Schengen, bliskość Niemiec i łatwy dostęp z innych państw Europy Zachodniej, skąd mogą przybyć zamachowcy, są dalszymi czynnikami zwiększającymi ryzyko przyszłego ataku. Jeszcze inne problemy polityczne i społeczne, mogą podnieść zagrożenie także atakami o innym tle ideologicznym.

Dlatego zamach w Bułgarii jest kolejną w ostatnim czasie okazją, do ponownego postawienia zasadniczych pytań dotyczących stanu przygotowania na wypadek takiego ataku. Najważniejsze pytania dotyczą nie tyle uzbrojenia czy taktyki, co mentalności. Po raz kolejny paść musi pytanie jak długo będzie trwać iluzja bezpieczeństwa i związany z tym niemal zupełny brak publicznej debaty dotyczącej adekwatnych środków przeciwdziałania terroryzmowi? Czy decydenci będą w stanie podjąć czasem kontrowersyjne decyzje, czy nastąpi festiwal ucieczki od odpowiedzialności? Czy po ewentualnym udanym zamachu, będzie miała miejsce rozważna analiza błędów, czy szukanie winnych i sadzanie ich na ławie oskarżonych? Czy funkcjonariusz który w ostatniej chwili spostrzegłby zagrożenie, i je udaremnił – choćby zabijając zamachowca, być może znajdując się w sytuacji której istniejące przepisy zaledwie dotykają lub wręcz nie opisują, będzie mógł liczyć na wsparcie przełożonych?

Takich pytań jest wiele, i odpowiedź na każde implikuje kolejne, ale wszystkie dotyczą wciąż rzeczy zasadniczej. Gotowości systemu bezpieczeństwa państwa wyrażonej w gotowości wszystkich ludzi go tworzących do konfrontacji z przeciwnikiem działającym niekonwencjonalnie, w sytuacji nieustannie zmiennej i pełnej niewiadomych.  

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!