Tragedia w Liege: pierwsze refleksje

To co jak dotąd najbardziej rzuca się w oczy, to nie rozmiar tragedii. Niestety – były już w Europie dużo krwawsze zamachy, choćby tegoroczny w Norwegii czy w Londynie sześć lat temu. Do ofiar i smutnych doniesień medialnych zdążyliśmy się przyzwyczaić. Natomiast wiadomości z dziś były wręcz chaotyczne. Najpierw nadeszły informacje o granatach i strzałach, potem sprawców miało być trzech, dwóch, wreszcie jeden, liczby ofiar także się często zmieniały. Oczywiście, w takich sytuacjach zawsze ma miejsce zamieszanie, pojawiają się informacje prawdziwe, częściowo prawdziwe, wreszcie nieprawdziwe, ważne informacje docierają z opóźnieniem (vide Utoja) ale chaos jest do opanowania.

Najbliższe dni pokażą, czy ów medialny chaos należy zaliczyć do tych „zwykłych”, czy też zjawisko to ma szerszy wydźwięk. Wraz z pojawieniem się na scenie „mediów 2.0”, dzięki którym każdy, kto jest w pobliżu zdarzenia może przekazać lub rozpowszechnić informację – choćby przez serwisy społecznościowe o banalnych mailach lub wiadomościach tekstowych nie mówiąc. Bez konfrontacji z innymi i weryfikacji. A niestety – nikt tak nie kłamie jak naoczny świadek, ponieważ ludzie często widzą to co im się wydaje – a nie to co widzą faktycznie. Człowiek podlega emocjom, własnym lękom, ograniczeniom. Nie jest to wezwanie do cenzury czy blokowania mediów. Należy po prostu z tym zjawiskiem żyć, tak jak z mrozem zimą i to jest pierwszym wyzwaniem dla służb państwowych. Reagowanie na zdarzenia – czy to klęski żywiołowe, czy zamachy terrorystyczne, czy akty terroru kryminalnego musi uwzględnić sposób w jaki współcześnie rozpowszechniane są informacje. Wymusza to na władzach państwowych prowadzenie aktywnej i wiarygodnej polityki informacyjnej, tak aby przez jak największą liczbę kanałów osiągnąć pożądany efekt. Niestety, wymaga to czasu, dobrych specjalistów i cierpliwości.

Drugą rzeczą, na jaką warto zwrócić uwagę, jest miejsce. Liege to duże miasto, ale nie stolica. Miejscem ataku było zatłoczone centrum i węzeł komunikacyjny. Nie jest to jednak stolica, ale gospodarczy i społeczny odpowiednik naszych Katowic, Wrocławia lub Poznania. Jak dotąd, wiadomo, że sprawca popełnił samobójstwo. Można zadać sobie pytanie, jak potoczyła by się sytuacja, gdyby sprawca, prawdopodobnie względnie dobrze uzbrojony (broń długa, być może także krótka, oraz granaty) zdecydował się na walkę z policjantami. Czy udało by się go obezwładnić, a przynajmniej ograniczyć możliwości jego działania na tyle długo, aby na miejscu zdążyła podjąć interwencję jednostka taktyczna lub interwencyjna? Czy służby ratownicze mogłyby udzielić pomocy rannym. Doniesienia medialne sugerują, że na miejscu tragedii szybko pojawił się policyjny śmigłowiec, a tego rodzaju wsparcie zwiększa szanse skutecznej reakcji – choćby poprzez możliwość rozpoznania sytuacji z powietrza. Stosunkowo niewielka liczba zabitych w porównaniu do rannych, może sugerować także że służby medyczne zareagowały sprawnie, być może ratując życie wielu ludzi. Być może, gdyby sprawca stawiał opór, także policja zdołałaby go szybko i sprawnie zneutralizować.

Nie można zadać pytania o to jak zadziałały by nasze służby w takiej sytuacji. Czy koordynacja działań pozwoliłaby na szybkie podejmowanie decyzji? Czy gdyby sprawca walczył z policjantami, udałoby się uniknąć ofiar wśród nich, zważywszy że pierwsi na miejscu byliby funkcjonariusze z komórek prewencji, a nie antyterroryści? Czy wsparcie lotnicze byłoby dostępne i wreszcie czy gdyby sprawca musiałby zostać zneutralizowany choćby przez strzelca wyborowego, lub szturm pododdziału antyterrorystycznego, stosowne decyzje zapadłyby szybko i adekwatnie do sytuacji? Wreszcie – czy ludzie znajdujący się na miejscu, wiedzieliby jak się zachować, tak aby nie utrudniać pracy policji i służb ratunkowych?

Takich pytań można postawić więcej, i niestety często można mieć wątpliwości lub odpowiedzieć „tak, ale...”. Przykład pierwszy z brzegu – większość stanu śmigłowców Policji w Polsce to wiekowe Mi-2. Co więcej – zdarzało się, że „aktywnego strzelca” powstrzymywali pierwsi przybyli na miejsce policjanci, jak to się zdarzyło w Fort Hood czy w mniej znanej sytuacji z bazy lotniczej Fairchild w roku 1994. W tych przypadkach, za sukcesem funkcjonariuszy stało ich dobre przygotowanie i determinacja. O ile to drugie wymaga „tylko” właściwej motywacji, to na wyszkolenie, wyposażenie i uzbrojenie potrzeba po prostu pieniędzy i czasu. Takie sytuacje jak „aktywny strzelec” są trudne do przewidzenia, zdarzają się nagle, a mogą skutkować wieloma ofiarami i poważnymi szkodami. Dlatego też, należy mieć je na uwadze, przygotowywując kolejne reformy i zmiany w służbach odpowiedzialnych za bezpieczeństwo państwa.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!