Strategiczny zakładnik

Tym wpisem odchodzę już od cyklu rocznic 11 września (będzie jeszcze jeden wpis – już niedługo) aby nawiązać do spraw aktualnych. Dziś wolność odzyskał sierżant Gilad Szalit.

Jego uprowadzenie jest jednym z wręcz modelowych przykładów funkcjonowania terroryzmu, niestety także funkcjonowania skutecznego. Co się bowiem stało dzisiaj? Za jednego Izraelczyka wypuszczono ponad tysiąc Palestyńczyków. W kategoriach liczb, terroryści wygrywają. Oczywiście, można zakładać że wielu z uwolnionych zostanie znów ujętych, lub zabitych. Że Strefa Gazy i tak jest izolowana, więc mówiąc kolokwialnie, nie uciekną zbyt daleko. Ale co gdy kilkuset z nich zostanie znów osadzonych w więzieniach? Czy znów zostanie porwany kolejny żołnierz, i po kilku tygodniach, miesiącach czy latach dojdzie do kolejnej wymiany?

Z jednej strony nie można nie doceniać faktu, że Izraelczycy nie pozostawili go samego, że trwała kampania – także medialna – na rzecz jego uwolnienia. Nie można nie doceniać, że państwo zdecydowało się wypuścić na wolność aż tylu swoich przeciwników (choć można też zadać pytanie ilu nakłoniono do współpracy podczas odbywania kary lub śledztwa) aby uwolnić jednego ze swoich. Ale z drugiej strony fakt, że Szalit tak długo przebywał w niewoli, mimo że izraelska armia i służby specjalne cieszą się zasłużoną reputacją, że mimo szeregu operacji wojskowych nie udało się go uwolnić, jest już porażką dla Izraela.

Sytuacja ta ma bowiem – jak każdy zamach terrorystyczny – kilka wymiarów. Na poziomie czysto fizycznym, samo porwanie nie miało wielkiego znaczenia. Szalit był bowiem zwykłym czołgistą, jednym z wielu, nie zaś oficerem sztabowym czy inną kluczową dla armii osobą. Podczas konwencjonalnej wojny – takiej jak w 1967 czy 1973 żeby pozostać w kręgu izraelskim – jego śmierć czy wzięcie do niewoli nie miałoby żadnego znaczenia wojskowego. Tutaj było inaczej. Właśnie dlatego, że tutaj wymiar fizyczny, ma najmniejsze znaczenie. Uprowadzono żołnierza, który nie był anonimowy właśnie przez to że był jedynym a nie jednym z dziesiątek czy setek jeńców. W rezultacie ten jeden żołnierz stał się osobą która nie jest tylko pozycją w statystykach. Ma imię, nazwisko, znajomych, zrozpaczoną rodzinę. W jego obronie rozpoczyna się kampania medialna – rzecz normalna w państwie demokratycznym. Zostaje nawet honorowym obywatelem kilku miast. To jego sprawie nadaje inny wymiar.

W tym wymiarze, psychologicznym, jego osoba ma już inne znaczenie, wręcz symboliczne. Jego niewola , o której cały czas się mówi, pozwala terrorystom istnieć i ogranicza możliwości manewru rządu Izraela. Co by się stało gdyby rząd zignorował to porwanie i zostawił go samemu sobie? Na taki manewr mógłby sobie pozwolić tylko rząd totalitarny, rząd demokratyczny upadłby w wyniku fali społecznego oburzenia. Zarazem, jeszcze bardziej ryzykowna stałaby się operacja ratunkowa. Być może izraelscy decydenci mieli w pamięci fakt, że próba odbicia innego porwanego żołnierza, sierżanta Wachsmanna w roku 1994, zakończyła się klęską. Czy nieudana operacja odbicia Szalita zakończyłaby się polityczną klęską dla rządu? Zapewne tak. Nie można więc zadać pytania o przyszłość. Czy ośmieleni tym sukcesem terroryści ponownie spróbują kogoś porwać aby wymusić ustępstwa? Zapewne tak. Ta sprawa ma przecież swoje precedensy.

Ale jednocześnie, ta sytuacja ma swoją drugą stronę. Co stałoby się gdyby Szalit został odbity dni lub tygodnie, a nawet miesiące po porwaniu? Terroryści ponieśli by klęskę, a rząd odniósłby ugruntowane zwycięstwo. Nawet gdyby uwolnienie nastąpiło w rezultacie gry wywiadowczej, ale nie za cenę tak wyraźną jak zwolnienie więźniów, byłby to poważny sukces. Gdyby zaś sprawców powstrzymano przed zamachem – tak jak Brytyjczycy udaremnili zamiar porwania i zabicia (w Wielkiej Brytanii) brytyjskiego żołnierza wyznania muzułmańskiego kilk lat temu – o sprawie wiedzieli by tylko nieliczni.

Nie jest to pierwszy przypadek kiedy uprowadzenie osoby ma taki wymiar – takich przypadków w historii terroryzmu są setki, także w przypadku Polski (porwanie Piotra Stańczaka). Każdy z nich w mniejszym lub większym stopniu rządzi się takimi samymi prawami i pokazuje te same procesy jak w sprawie Szalita. Czy można więc coś zaradzić? I tak i nie. Sposoby radzenia sobie z taką sytuacją są znane od dawna, znane są czynniki od jakich zależy ich sukces. Uratowanie zakładnika jest bowiem znacznym sukcesem, o daleko idących konsekwencjach, wymagających jednak solidnych podstaw i politycznej woli podjęcia ryzyka. Nade wszystko, podstawą jest świadomość, że żadne zagrożenie nie jest zbyt nieznaczące, i że żadna forma zamachu nie może być lekceważona. Co ważniejsze, dokonać zamachu tego rodzaju jest łatwiej niż wywołać kryzys na skalę Dubrowki czy Biesłanu, a przynajmniej tak może się wydawać potencjalnym sprawcom. Jeśli państwo – także polskie – będzie dysponowało skutecznymi służbami i siłami specjalnymi, a decydenci będą zdecydowani ich użyć, takie sytuacje będą dla państwa mniejszym zagrożeniem.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!