Komandosi bez państwa

Tereny Kurdystanu rozciągają się przez granice Turcji, Syrii, Iranu i Iraku. Tylko w tym ostatnim państwie Kurdowie uzyskali po upadku reżimu Saddama Husajna rzeczywistą autonomię, choć zbudowane tam struktury wciąż pozostają w znacznej mierze podzielone między dwa największe, rywalizujące stronnictwa polityczne: Demokratyczną Partię Kurdystanu (KDP) Massouda Barzaniego i Patriotyczną Unię Kurdystanu (PUK) Dżalala Talabaniego.

Konserwatywna KDP najsilniejsza jest w północnych prowincjach Irbil (kurd. Hewlêr - miasto o tej samej nazwie stanowi stolicę terytorium kurdyjskiego) i Dahuk (kurd. Duhok), a lider tej partii pełni funkcję prezydenta irackiego Kurdystanu.

Siły podporządkowane KDP stały się głównym beneficjentem pomocy wojskowej, płynącej dla Kurdów z Zachodu w czasie II wojny w Zatoce głównie przez stołeczne lotnisko, miały też lepszy dostęp do szkoleń organizowanych przez zachodnich instruktorów w pobliskiej bazie Banislawa.

Socjaldemokratyczna PUK kontroluje południowe prowincje, przede wszystkim Sulajmanijję (kurd. Silêmanî) i Kirkuk (kurd. Kerkuk), a jej pozycję wzmocniło wybranie w 2005 r. Dżalala Talabaniego na prezydenta Iraku.

Pod naciskiem USA, aprobowany przez Bagdad oficjalny Regionalny Rząd Kurdystanu (KRG), na czele którego stoi Barzani, stara się od 2009 r. scalić kurdyjskie formacje zbrojne i służby specjalne w Iraku, ale nadal do tego daleko. Jeszcze w ubiegłym roku funkcjonowały tam równolegle trzy armie Peszmergów (czyli "patrzących śmierci w oczy”, jak powszechnie nazywa się znanych z męstwa żołnierzy kurdyjskich):

1. jednostki lojalne wobec PUK i realnie dowodzone przez biuro polityczne tej partii, zwane Jakraj 70 - około 50 000 żołnierzy w 15 brygadach lekkiej piechoty, dwóch brygadach prezydenckich i brygadzie ochrony wiceprezydenta Kosrata Rasoula.

2. siły wierne KDP, pod komendą jej biura politycznego Jakraj 80 - około 60 000 żołnierzy w 10 brygadach piechoty, elitarnej jednostce ochrony prezydenta Hezakanî Gulan (Special Forces Gulan Division) oraz podobnej Hezakanî Barzan, rekrutowanej w oparciu o klan Barzanich.

3. 15 Regionalnych Brygad Gwardyjskich RGB, w tym dwie małe brygady pancerne, a pozostałe lekkiej piechoty, podległe KRG (z planowanych 18–22, z połączenia wszystkich sił kurdyjskich).

Do tego dochodzi wydzielona z sił zbrojnych na rzecz ministerstwa spraw wewnętrznych KRG paramilitarna formacja Zerevani o charakterze żandarmerii narodowej, licząca blisko 25000 członków, w praktyce lojalna KDP. W jej składzie znajduje się jeden batalion typu commando, któremu ostatnio udziela pomocy szkoleniowej kilkudziesięcioosobowy kontyngent kanadyjskich sił specjalnych.

Nie udało się również w pełni zunifikowanie służb specjalnych w irackim Kurdystanie. Mimo że od 2009 r. oficjalnie istnieje jedna służba wywiadowcza Parastin u Zanyari KRG, czyli połączenie Parastin („Ochrona”) KDP i Dazgaj Zanjari („Aparat Informacyjny”) PUK, to prawdopodobnie nadal pozostają one pod wpływem swych partii.

Wśród kurdyjskich RGB już w 2011 r. wymieniano dwie brygady sił specjalnych, każda złożona z trzech batalionów specjalnych i batalionu wsparcia, utworzone na podstawie organizowanych wcześniej doborowych batalionów piechoty „Kobra”. Z dużym prawdopodobieństwem można jednak założyć, że nie są to jednostki specjalne według standardów zachodnich, lecz raczej elitarne oddziały szturmowe o podwyższonym poziomie indywidualnego szkolenia bojowego i w zakresie taktyki walki małych pododdziałów.

Czołową jednostką specjalną irackiego Kurdystanu jest natomiast Diza Tiror (DT), znana też pod angielskojęzyczną nazwą Counter-Terrorism Group (CTG), która pozostaje poza wojskowymi strukturami i podlega obok Peszmergów PUK ich naczelnemu zwierzchnikowi, czyli Dżalalowi Talabaniemu.

Ze względu na kontrterrorystyczny charakter i konieczne do skutecznego wykonywania nałożonych na nią zadań wsparcie wywiadowcze podporządkowana jest obecnie pośrednio także Zanyari y Partastin KRG - dyrektor tej służby Lahur Talabani jest jednocześnie dyrektorem CTG-DT. Motto jednostki "Lexoman Parastin” oznacza tych, którzy poświęcają własne życie w obronie innych. Wpisane jest w jej symbol, obejmujący symbolikę zaratusztriańską - najstarszej religii monoteistycznej regionu - skierowane w cztery strony, połączone czerwone strzałki, które symbolizują wszechstronną gotowość uderzeniową i cztery części Kurdystanu, oraz wschodzące słońce i pozostałe barwy z kurdyjskiej flagi.

Czytaj też: Brygada OZ >>>