NATO SOF w nowoczesnym środowisku bezpieczeństwa

NATO Parliamentary Assembly (NATO PA) jest instytucją niezależną, niebędącą częścią struktur Sojuszu Północnoatlantyckiego, lecz służącą mu jako konsultacyjna organizacja międzyparlamentarna, która skupia obecnie 266 parlamentarzystów z 29 państw członkowskich. Istotną pozycję zajmuje w niej m.in. Komitet Obrony i Bezpieczeństwa, badający bieżące operacje, partnerstwa i programy, aby ustalić, w jaki sposób NATO może nieustannie poprawiać swoją skuteczność jako sojusz. Podczas sesji NATO PA zorganizowanej w 2019 r. w Warszawie prezydent Madeleine Moon (z brytyjskiej Partii Pracy, pełniła obowiązki do grudnia 2019 r.) przedstawiła przed tymże Komitetem projekt sprawozdania pt. „NATO Special Operations Forces in the modern security environment” (dok. 064 DSCFC 18 E), inicjując debatę nad potrzebą większych inwestycji w siły specjalne, które oceniła jako „coraz bardziej przeciążone, niewystarczająco rozbudowane i dofinansowane, aby sprostać dzisiejszym wyzwaniom”. Docelowo raport, w którym przeanalizowano nową, dynamiczną rolę, jaką odgrywają w dzisiejszych operacjach SOF (Special Operation Forces), ma posłużyć do poszerzenia wśród rządzących zrozumienia kosztów i korzyści związanych z wykorzystaniem takich sił w trudnym środowisku bezpieczeństwa oraz wyzwań związanych z uzyskaniem odpowiedniej współpracy międzyagencyjnej w celu rozwiązania kluczowych problemów, takich jak finansowanie, kontrola i nadzór operacyjny.

Misje NATO SOF

We wstępie Moon przypomina, że NATO SOF wykonują już od dłuższego czasu kluczowe misje – od akcji bezpośrednich, przez zapewnianie świadomości sytuacyjnej (rozpoznanie), po szkolenia i mentoring: wspierając siły lokalne w walce z tzw. Państwem Islamskim na Bliskim Wschodzie oraz w Afryce. W związku z tym, że udział w konfliktach w Afganistanie, Iraku czy Syrii jest coraz gorzej odbierany i oceniany jako nieudany, rośnie zapotrzebowanie na siły specjalne, których skuteczne użycie pozwala przywódcom politycznym uniknąć publicznej dezaprobaty, jaką wywołuje szerokie angażowanie sił konwencjonalnych. Wykorzystanie stosunkowo nielicznych sił specjalnych umożliwia przy tym osiągnięcie celów politycznych o wiele mniejszym kosztem.

Jednocześnie autorka projektu zwróciła uwagę, że wyzwania dla dzisiejszego i przyszłego międzynarodowego środowiska bezpieczeństwa oraz pole rywalizacji między NATO a jego głównymi wrogami pojawiają się w tzw. szarej strefie – mrocznym obszarze poniżej progu wojny, do czego siły Sojuszu nie są odpowiednio przygotowane.

Podczas gdy Rosja używa armii, w tym sił specjalnych, jako instrumentu wspierającego jej aspiracje narodowe, sojusznicy w NATO zbyt często postrzegają bowiem swoje siły zbrojne jedynie jako służące do obrony własnego kraju (na wypadek typowej agresji zbrojnej). Solidnie przygotowane, interoperacyjne NATO SOF mogą być w tej sytuacji kluczem do wyrównywania szans.

Moon bez ogródek wymienia Federację Rosyjską, obok ekstremizmu dżihadystycznego, jako obecnie jedno z dwóch głównych zagrożeń, biegunowo odmiennych, lecz w równie złożony sposób dążących do podważania pokoju oraz bezpieczeństwa ludności i terytorium sprzymierzonych. Charakteryzuje Rosję jako ośmielone osiągnięciami w zakresie konwencjonalnych zdolności wojskowych, agresywne państwo, kwestionujące porządek polityczny, gospodarczy i bezpieczeństwa, zbudowane przez społeczność euroatlantycką.

O ile jednak potencjał konwencjonalny i jądrowy Rosji można równoważyć, a także odstraszać odpowiednimi systemami obrony powietrznej i przeciwrakietowej, to należy też brać pod uwagę z jej strony „zestaw wyzwań asymetrycznych”, które są w rzeczywistości czymś więcej niż niepaństwowymi grupami zbrojnymi i sieciami przestępczymi. Aneksja Krymu, gdy niezidentyfikowane rosyjskie siły specjalne infiltrowały, po czym przejmowały kluczowe lokalizacje wojskowe i rządowe oraz zapoczątkowana tym wojna hybrydowa na Ukrainie, gdzie używane są do zakłócania i destabilizowania sytuacji, a także organizowania i szkolenia prorosyjskich oddziałów, to przykłady zdolności wykorzystania przez Moskwę specnazu – równolegle do cyberataków, walki elektronicznej, kampanii dezinformacyjnej i dyplomatycznej, ruchów mas wojsk konwencjonalnych, wykorzystania kontroli zasobów przyrody do wywierania presji gospodarczej, posługiwanie się organizacjami kryminalnymi itd. – w celu siłowego utrzymania wpływów oraz kontroli nad wydarzeniami politycznymi za granicą bez doprowadzania do otwartej wojny. Z powyższego wynika, że Rosja pojmuje swoje siły zbrojne, w tym również siły specjalne, jako elementy wspierania władzy, angażowane do realizacji jej wielkich celów strategicznych.

Czytaj też: DSS MSD >>>

Ekstremizm islamski jest natomiast poważnym wyzwaniem dla bezpieczeństwa wszystkich państw sojuszniczych, gdyż inspiruje wielu mieszkańców Europy i Ameryki Północnej do aktów przemocy, testujących granice gotowości sił policyjnych oraz wywołujących zamieszanie społeczne. W tym kontekście Madeleine Moon nie umknął również problem powrotu do domów wielu obywateli krajów europejskich, którzy wspierali ekstremistów ISIS w strefach wojennych (patrz też: „Sieroty po kalifie Ibrahimie”), a także rosnąca migracja z takich terenów do Europy, tworząca zaplecze dla międzynarodowych organizacji dżihadystycznych, lokalnych niepaństwowych grup zbrojnych i tzw. samotnych wilków.