EAGLE w Polsce

Prezentowany pojazd to już piąta generacja szwajcarskich „orłów” produkowanych przez założoną w 1950 r. w szwajcarskim Kreuzlingen firmę General Dynamics European Land Systems – MOWAG (dawniej MOWAG Motorwagenfabrik AG).

Od Humvee do DURO

Pierwsza generacja „orłów” – EAGLE I, II i III powstała w latach 90. ubiegłego stulecia (w produkcji od 1995 do 2003 roku) i bazowała na podwoziu Humvee, na którym zostało zamontowane opancerzone nadwozie, opracowane i wyprodukowane w Kreuzlingen. Dwie pierwsze wersje to opancerzone pojazdy rozpoznawcze, różniące się od siebie masą oraz ładownością, co wynikało z zastosowania innych wersji podwozia HMMWV. Armia szwajcarska zakupiła 156 EAGLE I (od 1995 roku) oraz 175 EAGLE II (od 1999 roku) i przyjęła je do uzbrojenia jako: Aufklärungsfahrzeug 93 i Aufklärungsfahrzeug 97. W latach 1995–1997 również Siły Zbrojne Danii zakupiły 36 sztuk EAGLE I, które otrzymały oznaczenie: Spejdervogn M/95 i były używane m.in. przez duńskie kontyngenty w Bośni, Albanii oraz Iraku.

EAGLE III, w którym także wykorzystano podwozie Humvee, to wóz rozpoznawczy/obserwacyjny artylerii przeznaczony do rozpoznania i namierzania celów oraz koordynowania ognia, wyposażony m.in. w odbiornik satelitarnego systemu pozycjonowania oraz wysuwany maszt, na którym zamontowana została głowica obserwacyjna BAA Rheinmetall Defence (dawniej STN ATLAS Elektronik). Armia szwajcarska zamówiła 120 EAGLE III. Pierwsze wozy, oznaczone lokalnie Schiesskommandant enfahrzeug 93, zostały dostarczone w 2002 roku.

Na początku 2003 roku rozpoczęto w MOWAG-u prace nad nowym lekkim pojazdem taktycznym – EAGLE IV, oferującym zarówno wysoką mobilność niezależnie od warunków terenowych, a także wysoki poziom ochrony, który dzięki modułowej konstrukcji nadwozia będzie można dostosować do potrzeb użytkownika, wynikających z konkretnej sytuacji operacyjno-taktycznej.

W nowej konstrukcji wykorzystano podwozie w układzie 4×4 z rodziny taktycznych pojazdów transportowych DURO (DUrable and RObust), do której prawa MOWAG nabył rok wcześniej od firmy Bucher-Guyer AG. Ich produkcja rozpoczęła się w 1976 roku, a pierwsze duże zamówienie na 3000 ciężarówek złożyła armia szwajcarska w 1994 roku. Wozy DURO oraz kolejne generacje – DURO II i DURO III trafi ły również do Bundeswehry (Rheinmetall YAK), a także sił zbrojnych Wenezueli, Wielkiej Brytanii, Malezji, Danii i Irlandii.

Wykorzystanie podwozia DURO pozwoliło na stworzenie zupełnie innego pojazdu, zarówno pod względem możliwości terenowych, poziomów ochronnych, jak i objętości nadwozia i ładowności, niż wcześniejsze odmiany EAGLE.

Jednym z charakterystycznych elementów podwozia DURO/EAGLE jest zawieszenie z systemem osi DeDion, które łączy w sobie cechy układu zależnego i niezależnego (małe masy nieresorowane i stałość geometrii kół). Nie ma tu oddzielnych osi i wahaczy, a jest jeden element odgrywający rolę zarówno osi, jak i prowadzącego ją wahacza. Każdy z nich ma jeden punkt podparcia w postaci przegubu kulowego zamontowanego mniej więcej w połowie długości pojazdu. Wahacze obu osi są połączone ze sobą centralnym, zintegrowanym stabilizatorem, którego zadaniem jest kompensacja przechyłów bocznych i równomierna „dystrybucja” nacisku na wszystkie koła. Każda z osi posiada także poprzeczne drążki reakcyjne, które wspomagają pracę głównego stabilizatora. Za tłumienie drgań oraz amortyzację odpowiadają sprężyny śrubowe oraz gazowo-olejowe amortyzatory teleskopowe.

Kolejną charakterystyczną cechą zawieszenia DeDion jest oddzielenie elementów nośnych (oś, wahacze itp.) od mechanizmów napędowych (półosie, przekładnia główna z mechanizmem różnicowym), które przymocowane są do ramy podwozia. W związku z przesunięciem osi napędowych od osi symetrii koła, zastosowano w nich tzw. zwolnice, co powoduje zarówno zwiększenie prześwitu pod pojazdem, jak i dodatkowe zwiększenie momentu obrotowego.

Zaletą zastosowanego systemu DeDion jest także możliwość zastosowania sztywnej ramy, która nie musi „współpracować” podczas jazdy po nierównościach z zawieszeniem. To z kolei upraszcza konstrukcję i montaż różnego rodzaju nadwozi, które nie muszą być specjalnie dostosowane do skrętnej ramy, jak ma to miejsce w przypadku podwozia Unimoga. Za sprawne pokonywanie przeszkód terenowych, poza m.in. mocnym silnikiem i automatyczną skrzynią biegów, odpowiadają także samoblokujące się mechanizmy różnicowe w osiach oraz centralny – Torsena.

Zarówno w DURO, jak i w EAGLE wentylowane tarcze hamulcowe i zaciski zamontowane są nie w kołach, a przy obudowie przekładni głównej, co pozwala na łatwą kontrolę stanu hamulców, ich szybką wymianę w razie zużycia/uszkodzenia, zmniejsza masy nieresorowane, a także chroni hamulce przed uszkodzeniami. Prototyp EAGLE IV, wozu o DMC 8500 kg i ładowności 2800/2400 kg (nieopancerzony/opancerzony), był gotowy w listopadzie 2003 roku. Jednocześnie wymiary pojazdu zostały w sensowny sposób ograniczone i osiągnięto ich dobre proporcje, a szerokość została nawet zmniejszona o ok. 120 mm w porównaniu do Humvee, co umożliwia transport dwóch EAGLE IV w konfi guracji bojowej na pokładzie samolotu C-130 bez specjalnych przygotowań. Nowy lekki pojazd taktyczny MOWAGA charakteryzował się także wysokimi poziomami ochrony: poziom 3 wg STANAG 4569A i poziom 2a wg SATNAG 4569B.

Nowa generacja

Najnowsza generacja lekkiego pojazdu taktycznego EAGLE (producent zrezygnował z numeracji rzymskimi cyframi), będąca ostatnim ogniwem rozwoju szwajcarskich „orłów”, to w zasadzie nie jeden pojazd, jedna wersja nadwoziowa, ale docelowo cała rodzina podwozi 4×4 i 6×6, w tym także przeznaczonych do wykorzystania jako platformy dla specjalistycznych nadwozi/kontenerów czy systemów uzbrojenia. W jej ramach dostępne będą zarówno pojazdy taktyczne/załogowe (4–6-osobowe), jak i ciężarowe (utility) o ładowności do 3600 kg (4×4) i 6500 kg (6×6) oraz wersje specjalne, przeznaczone na przykład do działań sił specjalnych. Dzięki unifikacji podzespołów oraz wyposażenia możliwe jest osiągnięcie, w okresie średnim i długim, niskich kosztów eksploatacji poprzez ujednolicenie części zamiennych, zmniejszenie liczby specjalistów koniecznych do obsługi i napraw oraz skrócenie i uproszczenie systemu szkolenia kierowców. Ułatwieniem przy obsłudze wozów EAGLE jest także wyposażenie ich w magistralę wymiany danych, szynę CAN-BUS oraz wielofunkcyjny monitor, na którym można wyświetlać wszystkie informacje o stanie podzespołów układu napędowego, elektrycznego itp. Istnieje możliwość programowania dodatkowych funkcji i informacji wyświetlanych na monitorze, jak również wgrania np. instrukcji obsługi pojazdu. Szyna CAN-BUS pozwala także na szybką integrację różnego rodzaju wyposażenia w postaci systemów łączności,
dowodzenia czy uzbrojenia.

Prezentowany w Sulejówku pojazd charakteryzuje się zwiększoną DMC do 10 000 kg, ładownością do 3300 kg (w zależności od poziomu ochrony) oraz masywniejszym i zmienionym wizualnie przodem niż EAGLE IV. Także układ napędowy został „wzmocniony” i w nowej wersji składa się z 6-cylindrowego silnika Cummins ISB 6.7 E3 245 o mocy 183 kW/250 KM oraz 5-biegowej automatycznej skrzyni Allison 2500 SP. Jednostka napędowa standardowo spełnia normę emisji spalin Euro 3, ale może być również wykonana w wersji Euro 5. Silniki Cummins ISB 6.7 spełniają wymagania najnowszej normy europejskiej i zostały zamontowane w DURO IIIP zamówionych przez armię szwajcarską. Stały napęd wszystkich kół realizowany jest przez 2-biegową skrzynię rozdzielczą firmy EATON. Wysoką mobilność pojazdu uzyskano m.in. dzięki wysokiemu stosunkowi mocy do masy, wynoszącemu 25 KM/tonę, zastosowaniu mechanizmów różnicowych Torsena, osi systemu DeDion z opatentowanym systemem specjalnych drążków stabilizacyjnych, zwolnic w kołach oraz centralnego systemu pompowania kół.

Dla lepszego rozłożenia mas, skrzynia biegów i rozdzielcza są zamontowane przy tylnej osi. Parametry terenowe charakteryzujące nowego EAGLE to odpowiednio: kąt natarcia 42°, kąt zejścia 45°, możliwość pokonywania zboczy o nachyleniu do 60% i trawersowania stoków do 40%, minimalny prześwit 400 mm. Pojazd może także pokonywać pionowe przeszkody o wysokości do 0,5 m. Wpływ na sprawne poruszanie się w terenie lub obszarach zabudowanych ma także stosunkowo niska średnica skrętu, wynosząca ok. 15 metrów. Koła z oponami Michelin XZL o rozmiarze 335/80R20 wyposażone są we wkładki typu runfl at firmy Hutchinson.

Nowy EAGLE ma zarówno obszerne wnętrze kabiny, które potrzebne jest m.in. na coraz bardziej rozbudowane systemy elektroniczne (pojazd ma również otwartą architekturę wewnętrznej sieci elektronicznej), jak i lepszą ochronę, która jest porównywalna z większymi pojazdami klasy MRAP. Dokładne wartości poziomów ochrony, jakie zapewnia opancerzenie pojazdu, są tajne, jednak bazując na przytaczanym przez producenta porównaniu do ciężkich MRAP-ów można oceniać na Level 3 wg STANAG 4569A oraz Level 4A i 3B wg STANAG 4569 B.

Podstawowe opancerzenie nowego EAGLE, wykonane z elektrycznie spawanych płyt ze stali pancernej, zapewnia ochronę na tym samym poziomie co kadłub Rosomaka. Wyższe poziomy uzyskiwane są dzięki zastosowaniu także technologii kompozytowej i ceramicznej. Konstrukcja osłon jest modułowa, co umożliwia ich demontaż, np. w trakcie używania pojazdu do szkolenia w kraju, jak i szybką wymianę uszkodzonych elementów w warunkach polowych. Dużą uwagę przy projektowaniu opancerzonego nadwozia poświęcono jego odporności na eksplozje IED i związane z nimi zagrożenia w postaci przyspieszeń, promieniowania termicznego oraz różnego rodzaju odłamków. Wnętrze kabiny wyłożone jest wykładziną przeciwodłamkową, tzw. spall liner, chroniącą m.in. przed fragmentami/odpryskami powstałymi w wyniku uderzenia np. pocisku w pancerz.

Podłoga nadwozia jest zintegrowana z osłonami przeciwwybuchowymi (brak na przykład dodatkowego defl ektora przykręcanego do ramy) i ma kształt spłaszczonej litery „W”, której środkowa część w postaci tunelu (schowane są w nim podzespoły układu napędowego) wnika do wnętrza kabiny. Na tunelu umieszczone są szyny montażowe, pozwalające na kotwiczenie tam zarówno dodatkowego sprzętu w postaci środków łączności, systemów dowodzenia, jak i osobistego wyposażenia żołnierzy oraz zapasów i amunicji. Dodatkową ochronę dla nóg żołnierzy zapewnia wewnętrzna podłoga odseparowana od zewnętrznej elastycznymi elementami gumowymi.

Wszystkie fotele załogi są zawieszone na specjalnych kolumnach z wewnętrznym systemem pochłaniana energii i wyposażone w 5-punktowe pasy bezpieczeństwa z centralnym, szybkim wypięciem. Wszystkie szyby są kuloodporne, a dodatkowo przednia oraz boczne w przednich drzwiach posiadają elektryczne ogrzewanie. Także lusterka wsteczne zamontowane na drzwiach (dodatkowe znajdują się na błotnikach zintegrowanych z pokrywą silnika) są elektrycznie sterowane i ogrzewane.

Standardowo komora silnika nie jest opancerzona, ale istnieje możliwość zamontowana opancerzenia pod jego pokrywą, która jest wykonana z kompozytów i unoszona dwoma siłownikami gazowymi. Także otwieranie i zamykanie drzwi kabiny jest wspomagane przez sprężyny gazowe.

W stropie kadłuba standardowo umieszczone są dwa włazy, przedni okrągły służący do montażu uzbrojenia, np. zdalnie sterowanego stanowiska strzeleckiego, oraz tylny prostokątny, pełniący funkcję zarówno wyjścia ewakuacyjnego, jak i umożliwiający obsługę uzbrojenia (np. usunięcie zacięcia). Możliwe są także inne konfiguracje dachu i zmontowanych na nim włazów, zgodnie z wymaganiami odbiorcy.

Za opancerzonym 4-drzwiowym nadwoziem znajduje się nieopancerzona skrzynia ładunkowa osłonięta plandeką. Po prawej stronie za kabiną zamontowany jest pojemnik mieszczący system filtrowentylacyjny ABC oraz dwa akumulatory. Z tyłu na stelażu plandeki może być zainstalowana kamera cofania, z której obraz przekazywany jest na wielofunkcyjny monitor zamontowany na tablicy przyrządów. Pod skrzynią ładunkową umieszczony jest zbiornik paliwa o pojemności 180 litrów, który zapewnia zasięg 700 km pojazdowi poruszającemu się po utwardzonej nawierzchni. Prędkość maksymalna EAGLE na biegu „szosowym” to 110 km/h, a na biegu „terenowym” - 55 km/h. W układzie hamulcowym zastosowano cztery wentylowane tracze oraz system ABS, który może być dezaktywowany podczas jazdy w terenie.

Obecnie gotowe są dwie wersje nowego EAGLE, obie w układzie 4×4 – „załogowa” z 4-drzwiowym nadwoziem (prezentowana w Sulejówku) oraz ciężarowa, z krótką 2-drzwiową kabiną i skrzynią ładunkową, która była testowana m.in. w Australii. Prototyp odmiany 6×6 zostanie zaprezentowany po raz pierwszy na tegorocznym paryskim salonie Eurosatory. Pierwszym użytkownikiem nowego modelu EAGLE jest jednostka policji Portu Lotniczego w Zurichu (Zürich Airport Police), która otrzymała swój pojazd taktyczny w październiku 2011 roku na podstawie podpisanego w 2010 roku kontraktu pomiędzy GDELS a Flughafen Zürich AG.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!