„Oczy” i „uszy” WS

Krótki rys historyczny

W sierpniu 2007 roku dowództwo nad Wojskami Specjalnymi objął generał dywizji Włodzimierz Edward Potasiński, który sprawował tę funkcję do tragicznej śmierci w katastrofie rządowego Tupolewa, do której doszło 10 kwietnia 2010 roku pod Smoleńskiem. Od samego początku podejmował on starania o utworzenie nowej jednostki w strukturach WS, której zadaniem byłoby udzielenie wsparcia poddziałom wojsk specjalnych w zakresie dowodzenia, wywiadu i rozpoznania oraz zabezpieczenia logistycznego. Wedle jego koncepcji, jednostka miała być odpowiednikiem angielskiego SRR (Special Reconnaissance Regiment) i amerykańskiego USA Intelligence Support Activity.

W wyniku podjętych działań decyzją MON 2 grudnia 2008 roku powołano do życia Jednostkę Wsparcia Dowodzenia i Zabezpieczenia Wojsk Specjalnych (JWDiZWS). W marcu 2009 roku zadanie jej sformowania, w oparciu o strukturę pułkową z podległymi zespołami (odpowiednikami batalionów), otrzymał dotychczasowy oficer JW GROM płk dr Mariusz Skulimowski. Tego samego roku (31 lipca) nowa Jednostka otrzymała patrona gen. bryg. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”, twórcę i pierwszego dowódcę Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej (tzw. „Kedywu”), upamiętniając tym samym jego zasługi w służbie Ojczyźnie. Z inicjatywy żołnierzy ówczesnego Dowództwa Wojsk Specjalnych oraz JWDiZWS w latach 2009 i 2010 na terenie jednostki powstał pomnik gen. bryg. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”, który 6 września 2010 roku podczas obchodów święta jednostki uroczyście odsłonił Bogdan Klich – ówczesny Minister Obrony Narodowej.

Pierwszego października 2011 roku Jednostka Wsparcia Dowodzenia i Zabezpieczenia Wojsk Specjalnych przeformowana została do nowego etatu i otrzymała nazwę Jednostka Wojskowa NIL. Od 3 stycznia 2013 r. do 11 listopada 2018 r. Jednostką dowodził płk Mirosław Krupa, a od 12 listopada 2018 roku dowódcą jest płk Andrzej Gardynik.

Strukturę JW NIL tworzą:

• Dowództwo i Sztab,
• Zespół Wsparcia Informacyjnego,
• Zespół Zabezpieczenia Logistycznego,
• Zespół Dowodzenia,
• Zespół Zabezpieczenia Medycznego.

Obecnie w jednostce służy kilkuset żołnierzy i większość kadry stanowią żołnierze służący wcześniej w innych formacjach Wojsk Specjalnych, pułkach rozpoznawczych, 6. BPD oraz 25. BKPow. W JW NIL służą również kobiety zatrudnione w niemal każdej komórce i w każdym zespole, w różnych stopniach wojskowych i korpusach osobowych.

Przeznaczenie Jednostki

Podstawowym zadaniem JW NIL jest realizacja działań wsparcia informacyjnego, dowodzenia i zabezpieczenia logistycznego operacji specjalnych prowadzonych przez Wojska Specjalne w kraju oraz poza jego granicami.

Do zasadniczych obszarów działalności Jednostki Wojskowej NIL zalicza się:

• organizowanie i realizowanie przedsięwzięć związanych z systemem dowodzenia wojsk specjalnych, zabezpieczenie informacyjne operacji specjalnych poprzez wydzielenie elementów wsparcia dla zadaniowych zespołów bojowych oraz Komponentów Wojsk Specjalnych,
• zabezpieczenie systemu dowodzenia i kierowania Komponentów Wojsk Specjalnych w misjach i operacjach realizowanych w ramach kontyngentów i zobowiązań sojuszniczych,
• organizowanie systemu zabezpieczenia logistycznego na potrzeby funkcjonowania jednostek Wojsk Specjalnych oraz realizacji operacji specjalnych,
• zabezpieczenie finansowe i logistyczne jednostki oraz Dowództwa Komponentu Wojsk Specjalnych i realizowanie zakupów na potrzeby Wojsk Specjalnych.

Symbolika JW NIL

6 września 2010 roku z rąk Ministra Obrony Narodowej Bogdana Klicha żołnierze JW NIL otrzymali sztandar Jednostki ufundowany przez Wojewodę Małopolskiego i Bractwo Kurkowe z Krakowa.

Płat sztandaru stanowi biała tkanina w kształcie kwadratu, po której obu stronach znajduje się czerwony krzyż kawalerski.

• Na stronie głównej, w rogach płata sztandaru, umieszczone są wieńce wawrzynu, a w ich polach litery w dwóch wierszach: JWDiZWS, będące inicjałami Jednostki Wsparcia Dowodzenia i Zabezpieczenia Wojsk Specjalnych.
• Na stronie odwrotnej, w polach wieńców wawrzynów, znajdują się herb Krakowa, godło honorowe Towarzystwa Strzeleckiego „Bractwo Kurkowe” w Krakowie (głównego fundatora sztandaru), orzeł Wojsk Specjalnych oraz odznaka „Kedywu”.
• Na przedniej ścianie podstawy głowicy sztandaru umieszczone są inicjały JWDiZWS.

Żołnierze Jednostki mają także własną odznakę rozpoznawczą i odznakę pamiątkową, które decyzją z 10 sierpnia 2010 roku zatwierdził Minister Obrony Narodowej:

• Odznaka rozpoznawcza ma kształt tarczy, na której umieszczone są poprzecznie trzy kolory – od góry – czarny, zielony i niebieski, będące odzwierciedleniem trzech rodzajów taktyki stosowanej przez żołnierzy jednostki: w terenie zurbanizowanym, leśnym oraz w środowisku wodnym. Na tarczę, w jej osi, nałożony jest nóż szturmowy, wokół którego opleciony jest smok nawiązujący do symboliki Krakowa. Nad tarczą umieszczony jest napis „NIL” (patrz: górne zdjęcie po lewej).
• Odznakę pamiątkową Jednostki o wymiarach 48 mm × 34 mm stanowi tarcza, na której umieszczone są poprzecznie trzy kolory – od góry – czarny, zielony i niebieski. Na tarczę, w jej osi, nałożony jest nóż szturmowy wzór 98 – symbol jednostek specjalnych. Na głowni noża umieszczony jest półokrągły (ze skierowanymi w dół zakończeniami, ozdobionymi podwójnym wąsem poza zarysem tarczy) stylizowany zwój papirusu, na którym znajduje się napis: „NIL”, będący pseudonimem patrona jednostki gen. Augusta Fieldorfa „Nila”. Na głowni noża nałożona jest odznaka pamiątkowa „Kedywu” – Jednostki, której tradycje dziedziczy JW NIL. Odznakę stanowi bagnet o kształcie miecza rzymskiego, na którego ostrzu, pod jelcem, umieszczony jest znak „Polski Walczącej”, na jelcu zaś napis KEDYW (patrz: górne zdjęcie po prawej).

Czwartego listopada 2014 r. wprowadzono także oznakę rozpoznawczą dla Zespołu Wsparcia Informacyjnego Jednostki Wojskowej NIL im. gen. bryg. Augusta Emila Fieldorfa „Nila”. Żołnierze ZWI mają na ramieniu znak wzorowany na symbolu jednostki organizacyjnej Związku Walki Zbrojnej „Wachlarz”, która sformowana została na rozkaz komendanta ZWZ-AK na terytorium Polski jako element rozpoznania, wywiadu oraz do dywersji. Organizacja „Wachlarz” przeprowadziła ponad sto ataków na sieć transportową oraz infrastrukturę niemieckich wojsk okupacyjnych. Pierwszą z tych akcji było zatopienie okrętu Kriegsmarine, a ostatnią – zniszczenie 5 samolotów Ju-87 Stuka. W operacje te zaangażowanych było około 600 dywersantów, w tym 26 cichociemnych ((patrz: dolne zdjęcie).

Oznaka rozpoznawcza ZWI JW NIL ma kształt prostokąta w kolorze czarnym obszytym białą nicią.

• Kolor czarny symbolizuje noc (najczęściej wybieraną porę do prowadzenia operacji specjalnych) i tajemnicę, jaką powinny być objęte działania mające na celu pozyskiwanie informacji.
• W prostokącie został umieszczony rozsunięty wachlarz o pięciu kartach.
• W centralną część wachlarza wpisany jest symbol „Polski Walczącej”.

W symbolice przyjętej przez ZWI każda karta odzwierciedla rodzaj działalności rozpoznawczej poszczególnych elementów składowych ZWI. Każdy element symbolu jest odrębny, tworzy jednak całość w połączeniu z pozostałymi dokładnie tak, jak uzupełniają się elementy składowe Zespołu. Znak „Polski Walczącej” wpisany w wachlarz ma symbolizować apoteozę Polskiego Państwa Podziemnego. Ma on być hołdem żołnierzy jednostki dla osób zaangażowanych w konspiracyjną walkę o wolność Ojczyzny.

Misje zagraniczne

Od 2010 roku żołnierze jednostki biorą udział w misjach poza granicami kraju w składzie Komponentów Wojsk Specjalnych, w szczególności ISAF w Afganistanie, KFOR w Kosowie, PKW IRAK, PKW SOPHIA.

Jednostka NIL od IX zmiany w Afganistanie wydzielała z Zespołu Wsparcia Informacyjnego (ZWI), Grupę Wsparcia Informacyjnego (GWI). Głównym zadaniem GWI w czasie misji w Afganistanie było wspieranie procesu decyzyjnego dowódców Zgrupowania Sił Specjalnych, w skład którego wchodziły zespoły Task Force-49 (JW GROM) i Task Force-50 (JW Komandosów). W miarę swoich możliwości GWI wspomagała także pozostałe elementy Polskich Sił Zadaniowych w Afganistanie oraz zespoły bojowe Alfa i Brawo. Wsparcie informacyjne udzielane operatorom z jednostek wojskowych GROM i JW Komandosów przyczyniło się m.in. do sukcesów antyterrorystycznej koalicji państw NATO w Afganistanie.

17 października 2012 r. ujawniono operację zwalczania przeciwników ISAF i zniszczenia obozu szkoleniowego w Paktice. Działania rozpoznawcze na rzecz operacji prowadzonej przez TF-50 i afgańskich policjantów Provincial Response Company Ghazni prowadził pododdział JW NIL.

Grupa Wsparcia Informacyjnego (GWI)

Operatorzy GWI przebywający na misji ściśle współpracują z wojskowymi i cywilnymi służbami specjalnymi polskimi i sojuszniczymi. Granice działania grupy wyznaczają przepisy, zakresy kompetencji, potrzeby operacyjne oraz same sytuacje, do jakich dochodzi podczas działań.

Grupa Wsparcia Informacyjnego (GWI) jest wydzielana z Zespołu Wsparcia Informacyjnego (ZWI) od początku istnienia jednostki NIL. Specyfika działania GWI polega na wsparciu informacyjnym WS zarówno przed, w trakcie, jak i po realizacji zadania.

Wszystkie osoby, które wchodzą w jej skład, musiały przejść specjalistyczne szkolenie. Wyselekcjonowany zespół szkolił się w specjalnej technice i taktyce zdobywania informacji, głównie w amerykańskich i natowskich instytucjach. Obsługi bezzałogowych samolotów żołnierze JW NIL uczyli się w Polsce i USA. Analitycy i żołnierze sekcji HUMINT (rozpoznanie osobowe) szkolili się w Belgii, Niemczech oraz zdobywali wiedzę od analityków rozpoznania z amerykańskiej 10. Grupy Specjalnej (10 SFG).

Operatorzy, którzy chcą służyć w ZWI czy w sekcjach HUMINT i IMINT (rozpoznanie obrazowe), muszą spełnić wysokie wymagania, w których podstawą jest bardzo dobra znajomość języka angielskiego. Do Zespołu Wsparcia Informacyjnego wybierane są osoby z umysłem analitycznym, łatwo nawiązujące kontakty z innymi ludźmi.

Operatorzy sekcji HUMINT muszą wykazać się wszechstronnym wyszkoleniem bojowym, które jest kluczowe przy współpracy z operatorami wojsk specjalnych i przygotowywaniu operacji na wrogim terenie. W sekcji IMINT mile widziane są osoby z predyspozycjami technicznymi, na przykład absolwenci Wojskowej Akademii Technicznej.

GWI składa się z trzech sekcji rozpoznania: osobowego, obrazowego i analitycznego, a jej głównym zadaniem jest zabezpieczanie działań zarówno Wojsk Specjalnych, jak i Zgrupowań Bojowych w czasie misji.

Każda sekcja zbiera także dane z różnych źródeł. Zgodnie ze swoim przeznaczeniem: sekcja rozpoznania osobowego – HUMINT – zbiera informacje od źródeł osobowych (od ludności, żołnierzy patrolujących teren, z punktów obserwacyjnych, od załóg maszyn rozpoznania lotniczego, informatorów, uchodźców), sekcja rozpoznania obrazowego IMINT – wykonuje pakiet zdjęciowy za pomocą bezzałogowych środków latających typu ScanEagle (może przebywać w powietrzu przez dwadzieścia godzin na wysokości około tysiąca metrów) i Fly Eye oraz przyrządów elektrooptycznych, które umożliwiają prowadzenie obserwacji dzienno-nocnej w podczerwieni i termowizji. Dodatkowo bezzałogowiec ScanEagle w trakcie wykonywania zadań może być automatycznie w powietrzu przekazywany z jednej stacji kierowania do innej, co zwiększa zasięg jego działania nawet do 500 kilometrów od głównej bazy. Nie potrzebuje on pasa startowego, może więc być szybko użyty w dowolnym terenie.

Sekcje rozpoznania GWI pracują nad przygotowaniem pakietu informacyjnego celu, czyli kompletu danych potrzebnych do wykonania zadania przez elementy bojowe. Nad przygotowaniem pakietu informacyjnego pracuje cały skład Grupy. Obejmuje on cele osobowe i nieosobowe, z bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi. Dodatkowo materiał fotograficzny przeznaczony do bieżącej analizy dostarczają z powietrza w trakcie realizacji misji bezzałogowe środki latające.

Przygotowane dane trafiają do sekcji analityków, która spina wszystko w jedną całość. Tak opracowany pakiet przekazywany jest do pododdziałów, które przygotowują się do wykonania misji. Aby informacja była pełna, musi pochodzić z kilku różnych źródeł. Dlatego analitycy współpracują ze służbami specjalnymi oraz z komórkami rozpoznawczo-wywiadowczymi z ISAF SOF (Special Operations Forces), w tym z ISAF SOF Fusion Cell, w której pracują specjaliści z GWI i Dowództwa Wojsk Specjalnych.

Analitycy pracują na zaawansowanych systemach przeznaczonych dla wojsk specjalnych. System zawiera szereg podprogramów i narzędzi analitycznych, które ułatwiają przygotowanie pakietu informacyjnego. Między innymi oprogramowanie geograficzne, gdzie z serwera można wyodrębnić dowolny obszar, np. Afganistanu lub innego kraju, w którym prowadzone są operacje z jego cechami geograficznymi i geologicznymi.

Innym narzędziem ułatwiającym zdobywanie informacji jest system analityczny, który sam układa powiązania pomiędzy poszczególnymi osobami w siatce przestępczej. W pierwszej kolejności przygotowywany jest pakiet dla zabezpieczenia pododdziałów bojowych. W drugiej i w trzeciej realizowane jest przygotowanie informacyjne pola walki. Do tego jeszcze dochodzi współdziałanie z force protection bazy i koordynacja ognia artylerii.

Wsparcie informacyjne na współczesnym polu walki to „oczy” i „uszy” elementów działających w strefie. Bez zaangażowania tych, którzy pracują nad dostarczeniem pododdziałom kompleksowej informacji o ich działaniu sukces byłby połowiczny. Dlatego właśnie żołnierzy JW NIL nazywamy „oczami” i „uszami” Wojsk Specjalnych.

Uzbrojenie i wyposażenie

Żołnierze jednostki mają na wyposażeniu nowoczesne uzbrojenie oraz sprzęt bojowy. Podstawowe uzbrojenie indywidualne stanowią karabinek HK 416 oraz pistolet HK USP. Na wyposażeniu Jednostki znajdują się także m.in. bezzałogowe rozpoznawcze statki powietrzne: Scan Eagle, FlyEye, Black Hornet 3, RQ-21, lornetki termowizyjne dalekiego zasięgu JIM LR oraz pojazdy terenowe.

Łączność satelitarną zapewniają terminale satelitarne VSAT oraz BGAN, a także radiostacje oraz telefony SAT. Jednostka posiada ponadto najnowocześniejszy w Siłach Zbrojnych RP Mobilny Moduł Stanowiska Dowodzenia (MMSD) przeznaczony do wsparcia dowodzenia wojskami specjalnymi zarówno w układzie narodowym, jak i sojuszniczym.

W ramach zabezpieczenia logistycznego wykorzystywane są samochody ciężarowo-osobowe, samochody ciężarowe oraz dźwigi na podwoziu samochodowym.

Ewakuację medyczną zapewniają pojazdy sanitarne.

W szkoleniu żołnierzy wykorzystywane są także nowocześnie wyposażone obiekty szkoleniowe, m.in. pistoletowa strzelnica kontenerowa, wideostrzelnica DPCS, kompleks boisk sportowych oraz hala sportowa z basenem.

Kwalifikacja i selekcja kandydatów do służby w JW NIL

Każdy, kto chciałby służyć w NIL-u, musi przejść kwalifikację, a jeśli wymaga tego stanowisko, również selekcję. Zasady naboru i kwalifikowania wyznacza Dowódca JW NIL.

Kandydat musi spełniać następujące wymagania: być żołnierzem w służbie czynnej, żołnierzem rezerwy lub funkcjonariuszem innych służb oraz posiadać obywatelstwo polskie.

W procedurze obsady stanowisk w JW NIL pierwszeństwo mają żołnierze z innych jednostek Wojsk Specjalnych. Na stanowiskach wymagających szczególnej wiedzy i doświadczenia z dziedziny działań specjalnych mogą zostać wyznaczeni żołnierze z pominięciem kryteriów prowadzenia kwalifikacji i selekcji, ale tylko tacy, którzy zajmowali przez okres co najmniej 3 lat stanowiska w innych jednostkach Wojsk Specjalnych.

Proces naboru rozpoczyna się poprzez złożenie ankiety, które następnie analizowane są przez organ kadrowy JW NIL z uwzględnieniem potrzeb kadrowych Jednostki oraz informacji zawartych w ankietach przysłanych przez kandydatów.

Oprócz ankiety wymagane są następujące dokumenty:

• kopia poświadczenia bezpieczeństwa (w przypadku posiadania),
• oświadczenie kandydata o niekaralności oraz o nieprowadzonym obecnie postępowaniu karnym i dyscyplinarnym,
• zaświadczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do wzmożonego wysiłku fizycznego – do okazania w przypadku zaproszenia w dalszym procesie rekrutacji.

Kwalifikacja

Nabór do JW NIL odbywa się w drodze kwalifikacji i selekcji. Kwalifikacji podlegają wszyscy kandydaci do objęcia stanowisk w jednostce. Wymóg przeprowadzenia kwalifikacji przed wyznaczeniem żołnierza na dane stanowisko służbowe określony jest w karcie opisu tego stanowiska. Selekcji podlegają pozostali kandydaci do objęcia stanowisk, na które zgodnie z opisem jest wymagane jej ukończenie.

Kwalifikacja polega na rozmowie kandydata z dowódcą lub inną wyznaczoną przez niego osobą i ma miejsce wówczas, gdy kandydat prezentuje bardzo wysokie i specjalistyczne kwalifikacje przewidziane dla kluczowych w jednostce stanowisk. Kandydat podlega wtedy zaliczeniu testów sprawnościowych i badań psychologicznych bez selekcji głównej w terenie.

Selekcja

Selekcja przeprowadzana wiosną i jesienią polega na sprawdzeniu zachowania się kandydata w ekstremalnych warunkach terenowych i atmosferycznych, w warunkach ograniczonego snu i pożywienia. Sprawdzana jest jego wytrzymałość psychofizyczna oraz zdolność do współdziałania w grupie. Uczestnicy selekcji przybywają na określony czas i miejsce prowadzenia tego przedsięwzięcia na własny koszt i z racją żywności na 5 dni.

Przebieg selekcji uzależniony jest od liczby uczestników, pory roku i miejsca jej prowadzenia, ale zawsze zawiera: sprawdzenie sprzętu i wyposażenia uczestników, przydzielenie numerów uczestnikom, podział na grupy, instruktaż dotyczący bezpieczeństwa, szkolenie z nawigacji lądowej, marsz zespołowy, marsz indywidualny, odnajdywanie wskazanych punktów terenowych, elementy przewodzenia w grupie, pokonywanie małych przeszkód wodnych, bytowanie w terenie przygodnym, odcinki specjalne, zadania psychologiczne.

Kadra JW NIL dokonuje uzgodnień, wobec których kandydatów rozpocząć procedurę przyjęcia. Po przybyciu do jednostki żołnierz przechodzi szkolenie zapoznawcze i szkolenie specjalistyczne, którego czas trwania zależy od stanowiska służbowego i specjalności wojskowej. Kandydaci mogą być poddawani kwalifikacji dowolną liczbę razy pod warunkiem, że pomyślnie zaliczyli test sprawności fizycznej i psychologiczny.

Kandydaci do służby w JW NIL muszą pamiętać o tym, że każdy operator Jednostki musi przede wszystkim być wysokiej klasy specjalistą. Poza doskonałą sprawnością fizyczną i wyszkoleniem taktycznym musi posiadać specyficzne umiejętności, np. językowe czy techniczne.

Specjalistyczny sprzęt wykorzystywany w Jednostce wymaga również biegłej znajomości języka angielskiego.

JW NIL hołduje zasadzie „to my wybieramy żołnierzy, a nie żołnierze nas”. Dzięki tej zasadzie żołnierze jednostki odnoszą sukcesy w działaniach w kraju i poza jego granicami, a przez sojuszników Jednostki są postrzegani w działaniach specjalnych jako równi partnerzy.

NIL działa nie tylko bojowo

JW NIL nie tylko wspiera działania Dowództwa Komponentu Wojsk Specjalnych na co dzień i podczas prowadzonych operacji, ale jej żołnierze włączają się także w organizację wydarzeń oraz w akcje charytatywne i społeczne.

Od 2012 roku Jednostka współorganizuje corocznie z okazji swojego święta i dla uczczenia pamięci patrona, ekstremalny marsz nocny „Śladami gen. Nila – od zmierzchu do świtu”. Kierowany do sympatyków Wojsk Specjalnych bieg odbywa się w formule nocnego marszobiegu, a jego około 40-kilometrowa trasa przebiega przez trudny, górski teren Beskidu Wyspowego i Makowskiego oraz miejsca związane z działalnością „Kedywu”.

Ideą marszu jest uczczenie pamięci patrona jednostki, a także propagowanie wiedzy o działaniach zgrupowań partyzanckich Armii Krajowej w tym rejonie.Żołnierze JW NIL chętnie angażują się także w akcje mające na celu pomoc chorym dzieciom. Jednym z ostatnich takich działań był udział w inicjatywie #LecimydlaGabrysi, w ramach której żołnierze JW NIL  5 października 2020 roku zdobyli szczyt Rysów (wysokość 2499 m n.p.m.). Żołnierze Jednostki wzięli również udział w akcji #GaszynChallenge, która polegała na wykonaniu popularnych „pompek” i wpłacie pieniędzy na chore dzieci.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!