Ewolucja systemu pododdziałów AT Policji cz.2

Wprowadzone powyższe zmiany w policji dały podstawę funkcjonowania jednostek i komórek antyterrorystycznych, jako jednolitego systemu połączonych, przygotowanych do prowadzenia wspólnych działań podmiotów. Wydawało się, że jest to prosta droga do właściwego rozwoju tej formacji specjalnej, niestety na przełomie 2015 i 2016 roku przeprowadzona została kolejna w ostatnich latach reforma Komendy Głównej Policji.

Ówczesny Komendant Główny Policji insp. Zbigniew Maj za jeden z priorytetów postawił sobie „odchudzenie” struktury policyjnej centrali. Głównym środkiem do osiągnięcia tego celu miała być likwidacja Biura Operacji Antyterrorystycznych Komendy Głównej Policji i utworzenie w jego miejsce komponentu bojowego w Centralnym Biurze Śledczym Policji, w postaci Zarządu Operacji Antyterrorystycznych, a w skrajnym przypadku trzech niezależnych Wydziałów rozlokowanych w różnych zarządach terenowych CBŚP.

Jako uzasadnienie takiego rozwiązania w wywiadach prasowych inspektor Maj mówił, że należy lepiej wykorzystywać doskonale wyszkolonych antyterrorystów, między innymi do konwojowania najgroźniejszych przestępców, w tym członków zorganizowanych grup przestępczych. Podkreślał również w jego ocenie niewłaściwy rozkład czasu służby funkcjonariuszy BOA KGP, przejawiający się między innymi tym, że „…biorą oni udział średnio w jednej realizacji tygodniowo, a przez resztę czasu ćwiczą. Dla porównania: mniej liczni stołeczni antyterroryści takich akcji mają od trzech do pięciu w tygodniu…”.

Stanowisko to obrazuje istniejące od wielu lat u decydentów niezrozumienie sensu i celu istnienia jednostek antyterrorystycznych w Policji oraz specyfiki ich działalności.

Celem istnienia takich jednostek jest prowadzenie działań bojowych w reakcji na zdarzenia o charakterze terrorystycznym. Aby było to możliwe, funkcjonariusze muszą podlegać stałemu procesowi szkolenia, przerywanemu jedynie prowadzeniem działań bojowych. Jednocześnie jednostka taka jest jedynie zleceniobiorcą zadań stawianych przez inne podmioty (w tym CBŚP) i nie generuje sama działań bojowych.

Tak więc ilość tych działań zależy jedynie od liczby zleceń, na którą jednostka nie ma wpływu. Argumenty przytaczane przez Komendanta Głównego Policji pokazują, jak szkodliwe może być odwoływanie się do suchej statystyki, bez zrozumienia ocenianego obszaru. Rozwiązanie określone przez insp. Zbigniewa Maja niosło za sobą wiele zagrożeń dla zdolności bojowych Biura, w postaci:

• pozbawienia samodzielności centralnej jednostki kontrterrorystycznej polskiej Policji, poprzez uzależnienie we wszystkich obszarach działania od decyzji Dyrektorów CBŚP;

• likwidacji pionu logistycznego, funkcjonującego w ramach jednostki, co generowałoby znaczne utrudnienia w funkcjonowaniu jednostki. Biorąc pod uwagę ilość specjalistycznego sprzętu pozostającego na wyposażeniu oraz potrzebę stałej jego obsługi technicznej i serwisowej, w przypadku likwidacji pionu logistycznego wszystkie te czynności musieliby wykonywać funkcjonariusz pionu bojowego;

• zmniejszenie liczby specjalistycznych szkoleń, w związku z potrzebą realizacji wielu różnych zadań niezwiązanych z działaniami bojowymi, a wynikających z funkcjonowania w ramach służby śledczej;

• likwidacji komórki sztabowej działającej na co dzień jako kancelaria dowódcy jednostki, a w trakcie prowadzenia operacji bojowych rozwijanej jako sztab dowódcy działań, co uniemożliwiłoby właściwą realizację procesu dowodzenia tymi działaniami.

Koncepcja likwidacji Biura Operacji Antyterrorystycznych Komendy Głównej Policji powodowała de facto rozpad tworzącego się systemu jednostek i komórek antyterrorystycznych Policji, poprzez:

• umieszczenie nowo tworzonej jednostki w służbie śledczej, podczas gdy wszystkie Samodzielne Pododdziały Antyterrorystyczne Policji oraz Sekcje Antyterrorystyczne Komend Wojewódzkich Policji pozostawały w służbie prewencyjnej, co uniemożliwiłoby scentralizowane zarządzanie całością sił i środków AT w skali kraju;

• zniesienie jakiegokolwiek nadzoru ze strony dyrektora nowo tworzonego zarządu nad działalnością pozostałych jednostek i komórek antyterrorystycznych. W związku ze zmianą podporzadkowania dyrektor zarządu nie reprezentowałby w kontaktach z dowódcami pozostałych jednostek Komendanta Głównego Policji,

• niemożliwość ujednolicenia wyszkolenia i wyposażenia specjalistycznego pomiędzy zarządem i pozostałymi jednostkami antyterrorystycznymi Policji, wynikająca między innymi z całkowicie różnych dysponentów środków budżetowych odpowiedzialnych za finansowanie działalności tych podmiotów, oraz różnych pozycji budżetowych, z których finansowana byłaby działalność tych podmiotów.

Poza wszystkimi powyższymi argumentami, przeciwko włączaniu BOA KGP do CBŚP był jeszcze jeden, bardzo istotny. Już raz takie rozwiązanie funkcjonowało, w 2003 roku. Warszawski SPAP zlikwidowano w związku z koniecznością zwiększenia stanu etatowego Centralnego Biura Śledczego Komendy Głównej Policji i na jego bazie stworzono Zarząd Bojowy i Zarząd Wsparcia Bojowego w ramach służby śledczej.

Po wydarzeniach w Magdalence, kiedy w wyniku działań związanych z zatrzymaniem dwóch szczególnie niebezpiecznych przestępców śmierć poniosło dwóch funkcjonariuszy jednostki, a kilkunastu zostało rannych, okazało się, że takie rozwiązanie organizacyjne jest bardzo szkodliwe i powoduje obniżenie zdolności bojowej. W związku z tym bezzwłocznie powrócono do formuły samodzielnej jednostki bojowej, w efekcie czego 16 czerwca 2003 roku po raz pierwszy powstało Biuro Operacji Antyterrorystycznych Komendy Głównej Policji. Argumenty te przedstawione zostały Komendantowi Głównemu Policji przez prof. Kubę Jałoszyńskiego podczas spotkania w dniu 8 stycznia 2016 roku.

Nie była to odosobniona opinia. Wiele istotnych pytań, wyrażających obawy o dalsze funkcjonowanie polskiego systemu antyterrorystycznego, zadał dr hab. Ryszard Machnikowski w wywiadzie udzielonym dla portalu DEFENCE24.COM. Mimo to 11 stycznia 2016 roku insp. Maj podjął decyzję o likwidacji BOA KGP i włączeniu go do CBŚP, a koncepcja została formalnie przedstawiona w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji. W międzyczasie jednak główny orędownik przedmiotowego rozwiązania, czyli insp. Zbigniew Maj, został odwołany ze stanowiska, co wraz ze zmasowaną krytyką tego rozwiązania doprowadziło do podjęcia w MSWiA decyzji o zaniechaniu likwidacji Biura Operacji Antyterrorystycznych Komendy Głównej Policji.

Nie bez znaczenia okazał się argument dotyczący bliskości zabezpieczenia bardzo ważnych wydarzeń, którymi były Szczyt NATO w Warszawie oraz Światowe Dni Młodzieży odbywające się w Krakowie. Wszelkie zmiany uruchomionego już systemu dowodzenia na kilka miesięcy przed działaniami musiały budzić znaczne obawy.

Wiceminister spraw wewnętrznych i administracji Jarosław Zieliński w jednym z wywiadów powiedział: „Rozważaliśmy sprawę usytuowania BOA i ewentualną zmianę w tym zakresie, ale po przemyśleniach i analizie wszystkich argumentów decyzja jest taka, że zostanie ono w Komendzie Głównej Policji i będzie nadal podległe komendantowi głównemu”. Dzięki takiemu rozwojowi wypadków możliwe było przygotowanie i przeprowadzenie operacji dotyczących zabezpieczenia wymienionych imprez zgodnie z opracowanymi założeniami, które były zbieżne z zapisami wprowadzonej 10 czerwca 2016 roku ustawy o działaniach antyterrorystycznych.

Podoperacja o kryptonimie „KONTRA” (prowadzona w ramach operacji policyjnej o kryptonimie „PRZYMIERZE”), dotycząca zabezpieczenia kontrterrorystycznego Światowych Dni Młodzieży, pokazała, że system zarządzania siłami i środkami jednostek antyterrorystycznych Policji w formule Centralnego Odwodu Antyterrorystycznego Komendanta Głównego Policji jest wydajny i pozwala na skuteczne dysponowanie tymi siłami w skali kraju. Po raz pierwszy całe polskie AT podlegało formalnie pod jednego decydenta, którym był dowódca COAT KGP, podinsp. Dariusz Zięba (dyrektor BOA KGP), pełniący jednocześnie funkcję dowódcy podoperacji „KONTRA”. Jak się okazało, rozwiązanie takie pozwoliło również na właściwe koordynowanie działań z komponentem Wojsk Specjalnych skierowanym na podstawie decyzji Prezydenta RP do pomocy Policji.

Analiza przeprowadzonych operacji oraz wnioski, jakie z niej wynikały, doprowadziły do podjęcia decyzji przez nowego Komendanta Głównego Policji nadinsp. Jarosława Szymczyka o dalszym rozwoju systemu jednostek i komórek antyterrorystycznych polskiej Policji. W dniu 29 września 2016 roku wydał on Decyzję nr 332, którą powołał zespół do opracowania koncepcji usprawnienia, koordynacji i ujednolicenia systemu jednostek i komórek antyterrorystycznych Policji, którego przewodniczącym został podinsp. Dariusz Zięba, dyrektor BOA KGP. Do zadań zespołu należało:

• opracowanie propozycji organizacji, stanu etatowego oraz rozlokowania jednostek i komórek antyterrorystycznych Policji oraz komórek minersko-pirotechnicznych w kraju;

• opracowanie założeń do powołania służby antyterrorystycznej jako specjalistycznego pionu Policji realizującego działania kontrterrorystyczne, odpowiedzialnego za całość przedsięwzięć związanych z planowaniem, przygotowaniem, prowadzeniem i utrzymaniem gotowości do działań bojowych i wsparciem działań ratowniczych oraz reakcją na zdarzenia kryzysowe wymagające użycia specjalistycznych sił i środków lub specjalnej taktyki działania w skali kraju;

• opracowanie wykazu oraz zakresu zmian aktów prawnych dotyczących zadań oraz organizacji jednostek i komórek Policji w odniesieniu do zadań nałożonych na Policję przez Ustawę z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (DzU poz. 904, z 2016 r.).

Koncepcja została opracowana i przedłożona Komendantowi Głównemu Policji. W styczniu 2017 roku nadinsp. Jarosław Szymczyk zatwierdził ją w całości oraz przekazał do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, gdzie również zyskała akceptację. Prace zespołu, a także wprowadzanie koncepcji w życie bezpośrednio nadzoruje i wspiera nadinsp. Jan Lach, zastępca komendanta Głównego Policji.

Najważniejsze założenia stanowiące podstawę opracowanego projektu Systemu Zabezpieczenia Kontrterrorystycznego Polski realizowanego przez wyspecjalizowane jednostki i komórki organizacyjne Policji wynikające z tego dokumentu to:

• utrzymanie dwustopniowej reakcji na zdarzenie o charakterze terrorystycznym zgodnie z zasadą działania Centralnego Odwodu Antyterrorystycznego Komendanta Głównego Policji;

• dalsze scalanie istniejących rozwiązań organizacyjnych do pełnego systemu, który ma za zadnie ujednolicić i podnieść do najwyższego poziomu zakres możliwości operacyjnych sił antyterrorystycznych Policji na terenie całego kraju;

• scalenie, ujednolicenie i zoptymalizowanie szkolenia i doskonalenia umożliwiającego przygotowanie sił COAT do prowadzenia działań bojowych na wszystkich poziomach i obszarach;

• system, do którego należy dążyć, charakteryzować się musi przewidywalnością i przejrzystością oraz pewnością, że obszar całego kraju będzie chroniony z taką samą intensywnością.

W celu realizacji powyższych założeń przyjęto plan zmian organizacyjnych w Policji obejmujących między innymi:

• powołanie służby antyterrorystycznej Policji, w skład której wejdą wszystkie jednostki i komórki antyterrorystyczne Policji;

• utworzenie wyspecjalizowanej centralnej jednostki kontrterrorystycznej Policji, o nazwie Centralny Pododdział Antyterrorystyczny Policji BOA;

• utworzenie we wszystkich Komendach Wojewódzkich Policji, Samodzielnych Pododdziałów Antyterrorystycznych Policji;

• ujednolicenie i zoptymalizowanie struktur organizacyjnych Samodzielnych Pododdziałów Antyterrorystycznych Policji;

• opracowanie i wprowadzenie przepisów regulujących funkcjonowanie służby antyterrorystycznej Policji;

• osiągnięcie docelowych stanów etatowych;

• osiągnięcie pełnej zdolności bojowej założonej dla systemu.

Dla sprawności systemu przyjęto, że docelowo wszystkie pododdziały składały się będą z takich samych komponentów, którymi mają być sekcje bojowe. Różnica polegała będzie jedynie na liczbie sekcji w jednostkach oraz specjalizacji bojowej, określanej centralnie.

Do tej pory różnice w zakresie organizacji poszczególnych pododdziałów były znaczne. Istotną zmianą ma być wprowadzenie etatów kierowników sekcji bojowych w pododdziałach jako niższego szczebla dowodzenia, na wzór struktury istniejącej obecnie w Biurze Operacji Antyterrorystycznych KGP. Dzięki temu system składał będzie się z podobnie zorganizowanych podmiotów (Samodzielnych Pododdziałów Antyterrorystycznych Policji), różniących się jedynie wielkością (liczbą tak samo zorganizowanych sekcji bojowych).

Największą jednostką będzie Centralny Pododdział Antyterrorystyczny Policji, który ma być samodzielną jednostką organizacyjną Policji podległą bezpośrednio Komendantowi Głównemu Policji, niewchodzącą w strukturę Komendy Głównej Policji.

Całość ma wchodzić w skład służby antyterrorystycznej Policji, dzięki czemu możliwe będzie określenie zasad funkcjonowania podobnie do służby kryminalnej, śledczej, czy prewencyjnej.

Opracowane mają zostać odrębne od ogólnopolicyjnych przepisy dotyczące chociażby szkolenia i doskonalenia zawodowego, niezbędnego do osiągnięcia właściwego poziomu zdolności bojowych wszystkich komponentów służby.

Nad całością szkolenia nadzór sprawować ma dowódca Centralnego Pododdziału Antyterrorystycznego Policji BOA.

Podstawowe wyposażenie ma zostać zunifikowane zarówno w zakresie umundurowania, jak i uzbrojenia dzięki określeniu jednolitego sposobu finasowania zakupów.

Realizacja opisanej koncepcji została rozpoczęta. Trwają prace nad zmianą ustawy o Policji oraz innych aktów prawnych regulujących funkcjonowanie Policji, umożliwiających wprowadzenie opisanych zmian. Jednocześnie prowadzone są działania niewymagające zmian ustawowych.

Zmienione zostały zadania SPAP, dzięki czemu uwzględniono zapisy ustawy o działaniach antyterrorystycznych oraz zadanie Policji polegające na prowadzeniu działań kontrterrorystycznych nadając im brzmienie:

Do zakresu działania samodzielnego pododdziału antyterrorystycznego Policji należy w szczególności:

1. przygotowanie i prowadzenie działań kontrterrorystycznych, w tym polegających na fizycznym zwalczaniu terroryzmu;
2. przygotowanie i prowadzenie działań ratunkowych w przypadku wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia ludzi;
3. przygotowanie i prowadzenie działań bojowych wymagających użycia specjalistycznych sił i środków lub stosowania specjalnej taktyki;
4. realizacja zadań związanych z ochroną oraz wsparciem działań ochronnych podejmowanych wobec osób podlegających ochronie;
5. prowadzenie działań minersko-pirotechnicznych;
6. wspieranie działań ratowniczych;
7. organizowanie i prowadzenie doskonalenia zawodowego dla policjantów jednostek antyterrorystycznych Policji i komórki organizacyjnej Komendy Głównej Policji właściwej w sprawach antyterrorystycznych, w zakresie nabywania umiejętności i uprawnień oraz utrzymywania wysokiej sprawności fizycznej, niezbędnych do realizacji zadań.

Na mocy decyzji Komendanta Głównego Policji zmienione zostały struktury organizacyjne jednostek i komórek antyterrorystycznych Policji. Przekształcone zostały Sekcje Antyterrorystyczne Komend Wojewódzkich Policji a w ich miejsce utworzono Samodzielne Pododdziały Antyterrorystyczne Policji. Likwidacji uległ również Wydział Realizacyjny Komendy Stołecznej Policji i w jego miejsce powstał SPAP w Warszawie. W związku z tym od 1 maja funkcjonują w polskiej Policji następujące jednostki antyterrorystyczne:

1. SPAP w Białymstoku,
2. SPAP w Gdańsku,
3. SPAP w Katowicach,
4. SPAP w Krakowie,
5. SPAP w Łodzi,
6. SPAP w Poznaniu,
7. SPAP w Rzeszowie,
8. SPAP w Szczecinie,
9. SPAP we Wrocławiu,
10. SPAP w Bydgoszczy (była SAT),
11. SAPA w Gorzowie Wlkp. (była SAT),
12. SPAP w Kielcach (była SAT),
13. SPAP w Lublinie (była SAT),
14. SPAP w Olsztynie (była SAT),
15. SPAP w Opolu (była SAT),
16. SPAP w Radomiu (była SAT),
17. SPAP w Warszawie (była WR KSP)oraz Biuro Operacji Antyterrorystycznych jako komórka Komendy Głównej Policji.

Wymienione jednostki różnią się wielkością, uzależnioną od wielkości garnizonu, w którym stacjonuje pododdział.

Podkreślenia wymaga fakt, że wszystkie te jednostki zyskały od kilku do kilkunastu etatów. W tym wzmocniono komórki logistyczne, dzięki czemu możliwe będzie odciążenie funkcjonariuszy pionu bojowego od czynności związanych z obsługą materiałów - techniczną stroną działalności jednostki.

Jedynym podmiotem, który na chwilę obecną nie został objęty zmianami, pozostało BOA KGP.

Podkreślenia wymaga wyraźnie widoczna zmiana w podejściu do realizacji działań bojowych. Wydaje się, że minęły czasy, kiedy z założenia pojedyncza jednostka musiała zrealizować samodzielnie każde nawet największe zadanie bojowe.

Realizacje w których bierze udział kilka lub kilkanaście pododdziałów, stały się normą, a Centralny Odwód Komendanta Głównego Policji uruchamiany jest bez zbędnych oporów ze strony Komendanta Głównego Policji.

Jakość działań jaka została osiągnięta podczas zabezpieczenia Światowych Dni Młodzieży, otworzyła drogę do dalszego rozwoju pododdziałów antyterrorystycznych polskiej Policji i tworzonego przez nie systemu umożliwiającego Policji realizację działań kontrterrorystycznych na terenie całego kraju.

Opracowana w Komendzie Głównej Policji koncepcja zmian jest bardzo obiecująca, a wprowadzanie jej założeń już się rozpoczęło. Realizacja jej wszystkich zapisów wymaga jednak dalszych intensywnych prac. Należy mieć nadzieję, że nie zostaną one zaniechane i jak powiedział podinsp. Dariusz Zięba: - „Chcielibyśmy, by ta nowa struktura zaczęła obowiązywać od 1 stycznia 2018 r. Jeśli tak się stanie, zadanie, jakie nałożono na Policję ustawą o działaniach antyterrorystycznych, realizowane będzie przez Centralny Pododdział Antyterrorystyczny Policji oraz samodzielne pododdziały antyterrorystyczne Policji” . Cdn.?

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!