Wojna hybrydowa a siły specjalne

Sam termin „wojna hybrydowa” może być kłopotliwy w interpretacji. Jak definiują to analitycy programu NATO Multinational Capability Development Campaign, w raporcie omawiającym ten problem proponują następującą definicję: „zsynchronizowane użycie wielu instrumentów siły dopasowane do określonych podatności w całym spektrum funkcji społeczeństwa dla osiągnięcia efektu synergii”. Oznacza więc to sytuację, w której agresor stosuje szeroki wachlarz środków i metod, zarówno kinetycznych jak również niekinetycznych.

Zdjęcie: Ready2Rescue

Z drugiej strony, rosyjski sposób postrzegania tego rodzaju konfliktów ilustruje tak zwana „doktryna Gierasimowa”. W tej doktrynie istotną częścią współczesnego konfliktu są działania niejawne i niekonwencjonalne, w tym prowadzone z użyciem wojsk specjalnych i służb wywiadowczych, tak aby doprowadzić do osłabienia, a wręcz dezintegracji organizmu państwowego, tworząc sprzyjające warunki do otwartego użycia konwencjonalnych sił zbrojnych.

Konflikt hybrydowy może więc mieć rozmaitą formę i szczególne miejsce w nim zajmują działania dywersyjne, sabotażowe i terrorystyczne. Te działania lokują się bowiem w „szarej strefie”  pomiędzy czasem pokoju a konwencjonalnej wojny.  Są trudne do jednoznacznego określenia z uwagi na czynniki polityczne, strategiczne, prawne.

Zdjęcie: Ready2Rescue

Można też spodziewać się, że działania agresora będą upozorowane na aktywność innych podmiotów, stwarzającą wrażenie, że zaistniały kryzys jest jedynie wewnętrzną sprawą zaatakowanego państwa. Jest to o tyle ważne, że w przypadku takiego sojuszu jak NATO, jest to sojusz mający na celu obronę przed wrogiem zewnętrznym.

W przypadku zamachów terrorystycznych mamy zatem do czynienia z zagrożeniem atakami, które będą tak zaplanowane, by uderzyć w ważne elementy systemu państwa – urządzenia, infrastrukturę, ludzi i w ten sposób osłabić i wprowadzić chaos na terytorium atakowanego państwa. Określa to więc kontekst podejmowania tego rodzaju działań. Nie są one celem samym w sobie. Są one elementem długofalowej i wieloaspektowej strategii, zatem pod względem atakowanych celów i sposobu działania sprawców, muszą być jej podporządkowane. Oczywiste jest więc, że będą one „opakowane” w odpowiednie działania polityczne, dyplomatyczne i informacyjne.

Ataki mogą być prowadzone przez różne osoby i grupy. Może się okazać, że zamachów lub zamachu dokonają obywatele atakowanego państwa – zwerbowani w tym celu. Pozwala to nie tylko wykorzystać w pełni znajomość lokalnych warunków, ale także w razie pojmania czy zabicia sprawców daje szansę w sposób wiarygodny przedstawić ich działalność jako aktywność niezależnego od obcych wpływów i inspiracji, miejscowego ugrupowania politycznego.

Zdjęcie: Ready2Rescue

Mogą to być także osoby z państwa trzeciego, zwerbowane na podstawie ideologicznej lub finansowej, co również daje możliwość „wiarygodnego zaprzeczenia” co do faktycznych inspiratorów ich działań.

Wreszcie możliwe jest, że zamachów i aktów dywersji dokonają osoby wysłane przez agresora – żołnierze wojsk specjalnych lub funkcjonariusze służb wywiadowczych, tudzież osoby przez nie przeszkolone.

W dwóch pierwszych przypadkach wojska i służby specjalne agresora mogą być ponadto użyte w roli instruktorów i doradców (de facto nadzorców).

Historia działań wywiadowczych i specjalnych jest pełna przykładów takich działań. Należy także założyć, że wraz ze szkoleniem pojawi się dostęp do wybranych systemów uzbrojenia i wyposażenia oraz informacji wywiadowczych.

Zamachy takie można podzielić na dwie grupy pod względem celu użycia siły. Mogą to być zamachy osłabiające państwo jako system (polityczny, gospodarczy, militarny) lub zamachy o charakterze prowokacji politycznej, mające na celu skomplikowanie sytuacji wewnętrznej, poprzez nasilenie istniejących konfliktów politycznych i społecznych, co doprowadzić może do wywołania kryzysu politycznego o skali uniemożliwiającej podjęcie przez rząd skutecznej reakcji na zagrożenie zewnętrzne. Determinuje to cele, które będą atakowane.

Zdjęcie: Ready2Rescue

W pierwszym przypadku, będą to obiekty ważne dla funkcjonowania państwa, a więc obiekty infrastruktury krytycznej, w tym węzły komunikacyjne, instalacje energetyczne – zarówno elektrownie, rafinerie, składy paliw, linie przesyłowe, infrastruktura teleinformatyczna, strategicznie ważne zakłady przemysłowe,  ale też obiekty wojskowe i policyjne. W tym ostatnim przypadku celem ataku jest wykazanie nieudolności sił zbrojnych i służb bezpieczeństwa państwa, jako niezdolnych ochronić samych siebie – co może zostać łatwo zdyskontowane propagandowo.

Czytaj też: Bieszczadzka wataha

W drugim przypadku, cele ataków będą miały charakter symboliczny. Chodzi tu zarówno o osoby, jak i o obiekty oraz wydarzenia (np. demonstracje i imprezy masowe), a intencją sprawców będzie wywołanie silnych reakcji emocjonalnych – strachu oraz  oburzenia – przekładających się na zachowania polityczne całych grup społecznych.

Wachlarz celów jest bardzo szeroki. Mogą to być:

–  siedziby władz i urzędów państwowych, różnego szczebla,
–  obiekty wojskowe, zarówno miejsca stacjonowania jednostek wojskowych, infrastruktura służąca funkcjonowaniu armii,  jak również żołnierze podczas szkoleń, transporty wojskowe,
–  węzły komunikacyjne, zarówno lotniska, węzły kolejowe (w tym stacje towarowe), węzły drogowe i porty morskie,
–  infrastruktura energetyczna, w tym elektrownie, linie przesyłowe, podstacje energetyczne, rurociągi, terminale przeładunkowe i magazyny gazu, ropy naftowej,
–  obiekty symboliczne – muzea, pomniki, miejsca pamięci, miejsca kultu religijnego, uczestnicy manifestacji, pielgrzymek jak również osoby powszechnie znane, zwłaszcza takie, których działalność wzbudza emocje lub przyciąga uwagę.

Trzeba przy tym mieć na uwadze, że jeśli ataki na takie cele będą prowadzone przez żołnierzy obcych wojsk specjalnych lub osoby przez nie wyszkolone i dysponujące choćby częścią typowych dla nich środków technicznych, to stopień wyrafinowania ataków będzie dużo wyższy, niż obserwowany we współczesnym terroryzmie. W szczególności dotyczy to możliwości uderzenia precyzyjnego w relatywnie dobrze chronione obiekty oraz zdolność do podjęcia walki z interweniującymi siłami bezpieczeństwa.