Polowanie na terrorystę, które wymknęło się spod kontroli

Terrorysta ISIS Denis Cuspert

Przykładem takiej akcji było „polowanie” na Denisa Cusperta, znanego jako Abu Talha al-Alamni. Cuspert zanim stał się terrorystą, rapował w Berlinie jako Deso Dogg. Jego życiorys zawiera wszystkie elementy stereotypowego terrorysty: skomplikowana sytuacja rodzinna, konflikty z prawem od najmłodszych lat, a wreszcie pobyt w zakładzie karnym. W tzw. międzyczasie Cuspert odkrył muzykę, a kontrakt z wytwórnią płytową pozwolił mu wyzwolić się z kręgu wyznaczanego przez biedę i brak perspektyw. Zaczął nagrywać i zyskał popularność. W sieci można jeszcze znaleźć jego teledyski z tamtych czasów, nieodbiegające od stylistyki nagrań kojarzonych z gatunkiem gangsta rap.

Przeczytaj także: Konflikt rosyjsko-ukraiński - krwawy remis? >>

Po wypadku samochodowym w 2010 r. nawrócił się, porzucił dotychczasowy tryb życia i zaczął przemawiać w meczetach. Zachęcał niemiecką młodzież do dołączenia do organizacji terrorystycznej i wyjazdu do Syrii, a w końcu sam stał się „obywatelem” Kalifatu ISIS. Dalej nagrywał, ale zdecydowanie zmienił repertuar. Namawiał do organizowania zamachów terrorystycznych w Europie bądź przyjazdu do Syrii. Wśród niemieckiej młodzieży zyskał rozgłos i poważanie. Nie był anonimowym niemieckojęzycznym bojownikiem opowiadającym o pięknie poświecenia w imię dżihadu, ale idolem, którego ci ludzie znali, kimś, na kim mogli się wzorować i kogo chcieli naśladować. Cuspert nie tylko rekrutował i inspirował do zamachów niemiecką młodzież, ale z czasem zaczął reżyserować egzekucje i kierować propagandą ISIS. 

Był w tym tak skuteczny, że z czasem nazwano go Goebbelsem ISIS. Można się zastanawiać, czy faktycznie jego rola była aż tak duża, czy może organizacja wykorzystała rozpoznawalność nazwiska. Jakkolwiek, te wszystkie działania nie uszły uwadze amerykańskich służb specjalnych. Cuspert był skuteczny i niebezpieczny, dlatego zainteresowano się nim bliżej, fizyczna eliminacja nie była w tych warunkach możliwa, więc postanowiono zapolować inaczej. Warto pamiętać, że do Kalifatu ISIS przyjeżdżali bojownicy, którzy chcieli walczyć pod czarnym sztandarem tzw. Państwa Islamskiego. Z Europy przyjechało ich około 6 tys., z innych części świata około 30 tys. Przyjeżdżały też kobiety, te, którym mąż kazał i nie miały wiele do gadania, inne, bo skusiła je wizja pięknego życia u boku bogobojnego bojownika w miejscu które pobłogosławił Allah.

Kobiety terrorystów ISIS

Zrekrutowane przez Internet albo w lokalnym meczecie, najczęściej muzułmanki z emigranckich rodzin albo neofitki poszukujące „prawdziwej wiary”, dostawały bilet na samolot i garść wskazówek, by nikomu nie mówić o podróży, słuchać poleceń i nie zadawać zbyt wielu pytań. Istotną częścią procesu kuszenia potencjalnej ochotniczki były rozmowy z oblubieńcem przez Skype’a. Bojownik wysyłał zdjęcie z wielkim „kałachem” i obiecywał miłość oraz mnóstwo innych rzeczy, które obiecuje się w takich sytuacjach.

Kobiety najczęściej przylatywały do Turcji, potem ktoś z ISIS przejmował je w pobliżu granicy, przeprowadzał pod osłoną nocy na syryjską stronę i wkrótce stawały się żonami bojowników. Jedne trafiały lepiej, inne gorzej. Przy czym owo „lepiej” i tak dalekie było od wizji, jaką roztaczali wysłannicy Kalifatu. Łącza rekrutrów i rekruterek grzały się do czerwoności, by tych kobiet sprowadzić jak najwięcej, bo bojownik po walce potrzebuje sami wiemy czego. Szacuje się, że z Europy do Kalifatu przyjechało około 800 kobiet. Dlaczego opisuję ten schemat tak dokładnie? Bo z tej wiedzy postanowili skorzystać Amerykanie.

Pomysł był bardzo prosty. Nie było możliwości, by dopaść Cusperta na terenie Syrii, więc postanowili go na chwilę z niej wywabić. Zaplanowali, że podstawią mu przez Internet potencjalną narzeczoną, która zachowywać się będzie dokładnie według typowego scenariusza z poprzedniego akapitu. Nawiąże z nim znajomość, przegada odpowiednią liczbę godzin, wymienią się obietnicami, a po odpowiednio długich namowach przyleci do Turcji, a gdy on przyjedzie podjąć ją koło granicy, to spotka go niemiła niespodzianka w postaci biletu w jedną stronę do Guantanamo.

Chodziło więc o to, by Cusperta wywabić z terenów Kalifatu za pomocą przynęty, jaką miała być narzeczona. Nad fikcyjną oblubienicą pracował sztab specjalistów – psychologów, behawiorystów i profilerów, którzy rzeźbili taką postać, by Deso Dogg nie tyle zakochał się, bądźmy realistami, co po prostu zainteresował się tą kobietą na tyle, by zapomnieć o ostrożności. Figurant był niemieckojęzyczny i w takim języku prowadzone miały być konwersacje o miłości i pięknym życiu w Kalifacie. W tak delikatnej materii jak uwodzenie przez Internet Google Translator zawodzi, dlatego niezbędni byli tłumacze. 

Żona terrorysty ISIS

Daniela Greene urodziła się w Czechosłowacji, ale wychowała w Niemczech. Tam poznała żołnierza armii amerykańskiej, za którego w wieku 20 lat wyszła za maż i wyjechała do USA. Szybko dostała obywatelstwo, uzyskała magisterium z historii i zapisała się w pamięci promotora jako jedna z najzdolniejszych studentek. W 2011 r. znalazła zatrudnienie w FBI jako tłumaczka. W styczniu 2014 r. została skierowana do biura terenowego FBI w Detroit, gdzie dołączyła do zespołu, który zajmował się znanym niemieckim dżihadystą nazywanym Abu Talha al-Almani, czyli byłym raperem o pseudonimie Deso Dogg.

Kolejne miesiące upłynęły jej na wspólnych rozmowach. W konwersacjach z nim używała dwóch różnych kont na Skype. Nie odtajniono akt, wiec nie wiemy, jak przebiegały te rozmowy, ale mogłyby stanowić ciekawy materiał dla psychologów. Albo psychiatrów. W czerwcu tłumaczka poinformowała przełożonych, że wyjeżdża do Monachium odwiedzić krewnych. Daniela Greene nie była funkcjonariuszką FBI, tylko pracownikiem kontraktowym, ale miała poświadczenie bezpieczeństwa, dostęp do tajnych informacji i w przypadku podróży zagranicznych musiała poinformować o tym fakcie przełożonych. Wyleciała 23 czerwca 2014 r., ale leciała do Monachium jakoś dziwnie, bo przez Istambuł…

Do Niemiec oczywiście nie dotarła, bo zamiast tego pojechała do tureckiego Gaziantep i przy pomocy „kuriera” z ISIS przekroczyła granicę turecko-syryjską. Wkrótce potem, zapewne, wpadła w ramiona ukochanego, który czekał na nią w Syrii, na terenach kontrolowanych przez organizację Państwo Islamskie. Później okazało się, że oprócz dwóch kont na Skype, za pomocą których Greene kontaktowała się z figurantem, było jeszcze jedno, o którym nie wiedzieli jej przełożeni. Daniela Greene, pracowniczka FBI, wkrótce wyszła za mąż za Denisa Cusperta, aka Abu Talha al-Almani i zaczęli wspólne życie w Kalifacie. Jak ono wyglądało, to wie tylko ona, ale niedługo po przybyciu do Kalifatu wymieniła kilka maili z osobą z USA, której dane zostały utajnione. 8 lipca napisała: „Tym razem naprawdę narobiłam bałaganu […] wyjechałam i nie mogę wrócić”. A kilka dni później: „Jestem w bardzo trudnym środowisku i nie wiem, jak długo tu wytrzymam, ale to nie ma znaczenia, jest już za późno. […] Chciałabym cofnąć niektóre decyzje”.

Nie jest jasne, w jaki sposób i kiedy amerykańskie służby dowiedziały się o jej wyczynie, ale 1 sierpnia 2014 r. wystawiono nakaz aresztowania. Kilka dni później Greene zjawiła się w amerykańskim konsulacie w Turcji, została przetransportowana do USA, a ósmego sierpnia aresztowana. W grudniu 2014 r. została uznana za winną składania fałszywych oświadczeń związanych z międzynarodowym terroryzmem. Otrzymała wyrok dwóch lat pozbawienia wolności. 

W sprawie jest kilka wątków, nad którymi warto się zastanowić. Po pierwsze, w jaki sposób udało jej się opuścić Syrię? Wato pamiętać, że dostać się na teren Kalifatu ISIS było relatywnie łatwo, ale wyjazd czy ucieczka do łatwych nie należały. Zwykle to była jednak podróż w jedną stronę. Dla tych, którzy się nie zaaklimatyzowali, przewidywano albo karę śmierci w przypadku dezercji, ewentualnie możliwość dokonania zamachu samobójczego. Kobiety, którym się nie spodobało na miejscu, nie mogły sobie tak po prostu wyjechać. Jak już raz dostały się w łapy systemu, stawały się jego zakładniczkami. Jeśli próbowały uciec, były traktowane bardzo brutalnie. Wyjeżdżały z Kalifatu najczęściej te, które albo miały do wykonania jakąś misję, np. zbiórka funduszy dla ISIS (patrz przypadek Karoliny R., która za taką działalność odsiedziała w Niemczech kilka lat), rekrutacja lub organizowanie przerzutu innych kobiet. Wyjeżdżały też takie kobiety, co do których organizacja była pewna, że nie będą współpracować z zachodnimi służbami.

Greene wyjechała po kilku tygodniach pobytu w Syrii. Pytanie, dlaczego jej na to pozwolono? Czy odegrała oskarową rolę i przekonała wszystkich, że mąż-terrorysta i życie w totalitarnym reżimie to spełnienie jej pragnień i fantazji? Czy udało jej się przekonać organizację i/lub męża, że wyjeżdża na krótki okres, by zamknąć jakieś sprawy bądź okłamała wszystkich, że bardziej użyteczna będzie szpiegując dla ISIS w USA? Czy powierzono jej jakąś misję? Pojawiła się też teza, jakoby organizacja uznała, że lepiej będzie pozbyć się niewygodnego balastu w postaci amerykańskiej obywatelki powiązanej ze służbami.

Ostatnia teza mnie nie przekonuje, żywa Amerykanka w rękach organizacji to olbrzymi potencjał propagandowy. Albo, niestety, potencjalna męczennica, o czym przekonała się inna Amerykanka, Kayla Mueller, która w 2013 r. została porwana przez ISIS, w niewoli przeszła piekło i najprawdopodobniej zginęła w męczarniach. Dlatego obstaję przy tezie, że Greene w jakiś sposób miała być użyteczna poza Kalifatem albo coś im obiecała. Co ciekawe, zeznała potem, że poinformowała Cusperta, że toczy się przeciw niemu śledztwo, że FBI ma go na celowniku. Mimo wszystko, umożliwił jej wyjazd. 

Pamiętajmy także, że Daniela Greene dostała raczej łagodny wyrok – 2 lata pozbawienia wolności. Przypominam, że osoby złapane na próbie dołączenia do ISIS dostawały w USA wyroki nawet kilkunastoletnie. Wiadomo, że Greene poszła na współpracę z organami ścigania. Że za informacje i pełną współpracę otrzymała skrócenie wyroku. Pytanie, ile mogła wiedzieć, i na ile wartościowe to były informacje? Kobiety w Kalifacie nie pełniły znaczących funkcji, żyły na marginesie sytemu polityczno-społecznego, najczęściej przebywały zamknięte w domach, które mogły opuszczać tylko w towarzystwie męskiego opiekuna. Jedyne „funkcje publiczne”, jakie mogły pełnić, to pilnowanie innych kobiet w tzw. maqqarach, czyli domach, gdzie przebywały niezamężne kobiety, ewentualnie mogły być częścią kobiecej policji obyczajowej (tzw. Brygady Al-Khansy).

Ich uczestnictwo w życiu publicznym czy politycznym Kalifatu było żadne. Nie miały dostępu do istotnych informacji, nie pełniły funkcji (np. księgowych, tłumaczek, czy sekretarek), umożliwiających wykradanie informacji czy choćby podsłuchiwanie rozmów. Czy Greene będąc blisko ważnego funkcjonariusza reżimu mogła pozyskać jakieś informacje? I to na tyle cenne, by wymienić je na relatywnie krótki wyrok? Tego nie wiemy. 

Trzeci problem dotyczy samej Greene i jej decyzji. Zamężna, 34-letnia pracownica FBI wyjeżdża na teren objęty wojną domową, by zacząć życie z mężczyzną, o którym wie, że jest terrorystą. Zapewne wie też, że oblubieniec lubi sobie strzelać fotki z odciętymi głowami i namawia radykalizującą się niemiecką młodzież do wysadzania się w tłumie lub przyjazdu do Syrii. Mimo tej wiedzy, decyduje się rzucić absolutnie wszystko: względnie spokojne życie w USA, męża i karierę dla kogoś, kogo znała tylko z rozmów, zdjęć, obrazu z internetowej kamery. Możemy sobie wyobrazić, jaka może być jakość obrazu wideo nadawanego z Syrii…

Czy Cuspert miał charyzmę i zdolność do manipulacji tak dużą, by skłonić do najgorszego rodzaju zdrady pracownicę FBI? Może trafił na moment kryzysu czy depresji, gdy nawet racjonalna osoba podejmuje radyklane i nieprzemyślane decyzje? A może po prostu zawiodły mechanizmy selekcji pracowników i kontroli ich działań w FBI?

W oświadczeniu wydanym przez FBI w kontekście tej sprawy możemy przeczytać, że: „FBI podjęło kroki w różnych obszarach, aby zidentyfikować i zmniejszyć luki w zabezpieczeniach”. Amerykańskie służby specjalne lubują się w kręceniu kilkuminutowych filmików rekrutacyjnych, które potem można zobaczyć w mediach społecznościowych. Wspólny mianownik wszystkich dotyczy faktu, że służby szukają profesjonalistów, przede wszystkim tłumaczy, informatyków, naukowców itp. Typowy scenariusz przewiduje chwytliwe hasło i wypowiedź człowieka, który swoje zdolności, talenty czy znajomość języka obcego przekuwa w realne działania, które sprawiają, że świat jest lepszy, a ludziom żyje się bezpiecznie. Od kilku lat FBI nie zamieszcza już filmików zachęcających tłumaczy do podjęcia współpracy…