Snajper szybkostrzelny (część 2.)

Pierwszy SR-25 Eugene’a Stonera gotowy był w 1992 r., a w następnym roku KAC rozpoczęła produkcję seryjną, przewidując możliwość wytwarzania nawet 150 egzemplarzy miesięcznie. Tymczasem brak rządowych zamówień dla sił zbrojnych ograniczył te plany do o wiele mniejszej produkcji dość drogiego z tej racji karabinu, ukierunkowanej na detalicznych odbiorców cywilnych.

Pewną satysfakcję przyniosło duże zainteresowanie SR-25 z ich strony, a bardzo dobre opinie wystawiane nowemu karabinowi w środowisku strzelców cywilnych wkrótce przyciągnęły także uwagę profesjonalnych snajperów z kręgów, dla których pierwotnie projektowano tę broń. Niewielkie partie najpopularniejszej wersji SR-25 MR (Match Rifle) z długą, 24-calową lufą i zabezpieczonym ochronną nakrętką gwintem do mocowania tłumika dźwięku przed komorą gazową, zakupione w pierwszej połowie lat 90. przez amerykańskie siły specjalne, nie stanowiły oczywiście jeszcze szczególnego sukcesu, ale stanowiły możliwość praktycznego przekonania żołnierzy US Special Operations Command do nowej broni wyborowej i wzbudzenia oddolnego parcia wewnątrz SOCOM do większych zamówień.

Amerykańscy komandosi mieli okazję wypróbować SR-25 m.in. już podczas operacji bojowych w Somalii w 1993 r., a snajperzy 1. SFOD-D posługiwali się takimi karabinami jeszcze w 2001 r. podczas polowań na Osamę bin Ladena w afgańskim masywie Tora Bora. SR-25 trafił także do arsenału polskiego GROMU. Nowa, samopowtarzalna broń snajperska najszybciej trafiła jako przepisowy wzór do Navy SEALs, ale zanim nadszedł czas istotnych zakupów z ich strony, kontakty amerykańskich sił specjalnych z odpowiednikami z innych krajów zaowocowały zainteresowaniem karabinem firmy KAC w Izraelu.

To właśnie armia izraelska (IDF), jedna z najbardziej doświadczonych i nowoczesnych, mogła być pionierem szerokiego wprowadzenia do uzbrojenia SR-25, ale ostatecznie nie udało się to nawet jej formacjom specjalnym, które – podobnie jak amerykańskie – już w pierwszej połowie lat 90. zamówiły nieoficjalnie niewielką liczbę tych karabinów, głównie do użycia w tajnych operacjach, gdy nie było wskazane posługiwanie się bronią pochodzenia krajowego. IDF już w 1996 r. dojrzała do decyzji o zastąpieniu swych wyborowych wersji karabinu M14 nowszą i bardziej wyspecjalizowaną bronią.

Tłumik, system szyn i wszystkie pozostałe części broni, łącznie z magazynkami, z wyjątkiem jedynie luf firmy Obermeyer, stosowanych w miejsce wcześniejszych z fabryki Remington we wszystkich odmianach SR-25 oraz lekkich dwójnogów LM-S firmy Harris, wytwarzane są samodzielnie w zakładach KAC.

W maju 2000 r. amerykańska marynarka wojenna zamówiła dla swoich jednostek specjalnych Navy SEAL pierwszych 370 egzemplarzy wyżej opisanej wersji karabinu SR-25, której nadano wojskowe oznaczenie Mk11 Mod 0 Sniper Rifle System (NSN 1005-01-475-7980). „Foki” otrzymały nową broń zaopatrzoną w celowniki Leupold (później także Nightforce NXS) z przystawkami noktowizyjnymi Simrad NVD i ukompletowaną dziesięcioma magazynkami 20-nabojowymi. Każdy karabin przeszedł trzyetapowe testy wojskowe. Pierwszy etap polega na czterokrotnym oddaniu z odległości 100 m pięciu strzałów amunicją M118LR o prędkości początkowej 785 m/s. Rozrzut trafień przynajmniej dwóch serii nie może przekraczać 25 mm, a pozostałych 38 mm, co potwierdza celność na poziomie około 1 MOA. Drugi etap to cztery serie po pięć strzałów z karabinu z dołączonym tłumikiem na tym samym dystansie. Wyniki dwóch muszą mieścić się w kole o średnicy 38 mm, co odpowiada 1,5 MOA, a pozostałych poniżej 51 mm. Ostatni etap to sprawdzian niezawodności działania karabinu, podczas którego oddaje się z niego szybko 200 strzałów i nie może dojść do żadnych zacięć. Po dodatkowych testach SEALs ocenili, że Mk 11 Mod 0 nie ustępuje precyzją używanym dotąd przez nich karabinom powtarzalnym tego samego kalibru, a w wielu sytuacjach może być od nich bardziej przydatny. Dzięki mniejszej długości niż w SR-25MR, jest lepiej wyważony i nie tak ciężki „na lufę”, co pozwala z niego równie wygodnie strzelać także z wolnej ręki stojąc i siedząc, jak z karabinów G-3 i FN FAL.

Z pierwszej partii marynarka odstąpiła 63 sztuki nowych karabinów 75. Pułkowi Ranger, a wkrótce do KAC napłynęły kolejne zamówienia z zagranicy, poczynając od izraelskich i australijskich sił specjalnych. Od końca 2000 r., gdy ruszyły pierwsze dostawy dla US Navy, wyprodukowano do połowy ubiegłego roku już ponad 2600 egzemplarzy Mk11 Mod 0 dla odbiorców wojskowych. Firma z Florydy wprowadziła te same rozwiązania także do SR-25 oferowanych na rynek cywilny, w tym także jako Navy Package z wojskowym oznaczeniem „Rifle 7.62 mm Mk11 Mod 0” za około 7500 USD bez tłumika i celownika optycznego oraz tylko z dwoma magazynkami na 20 nabojów i dwoma dziesięcionabojowymi.

Tymczasem w listopadzie 2004 r. ośrodek badawczy amerykańskich sił zbrojnych ARDEC (Armament Research Development and Engineering Center) ogłosił zamówienie na samopowtarzalny system snajperski SASS (Semi-Automatic Sniper System) kalibru 7,62 mm, do zwalczania celów żywych na dystansie do 1000 m, dla

US Army.

Do rywalizacji stanęli przedstawiciele kilku renomowanych amerykańskich firm, m.in. ArmaLite Inc. z nowym wcieleniem AR-10 SuperSASS, CheyTac, Remington MPD/DPMS Panter Arms oraz Knight’s Armament Co. Finał rozstrzygnięto między karabinami dwóch ostatnich producentów, a zwycięzcą 28 września 2005 r. została ogłoszona kolejna wersja SR-25 firmy KAC. Zespół kierowany przez Joshuę Semicka, który po śmierci Eugene’a Stonera został inżynierem prowadzącym prace nad doskonaleniem SR-25, zaproponował armii karabin SR-XM110, bazujący na Mk11 Mod 0, różniący się od poprzednika przede wszystkim zastosowaniem nowego systemu szyn oraz kolby o regulowanej długości. System RAS został zastąpiony nowym, sztywniejszym URX (Upper Rail eXtending), którego górna szyna ściśle styka się z szyną na grzbiecie komory zamkowej, zgodnie z nazwą przedłużając ją, bez charakterystycznej dla poprzednika przerwy na pierścień mocujący, a cały system tworzy razem z górną częścią komory (upper receiver) praktycznie monolityczną całość. Montowany jest przez rusznikarza, a użytkownik podczas czyszczenia broni demontuje jedynie spodnią część szynowego systemu. Na końcu górnej części URX znajduje się integralna muszka na podstawie składanej do tyłu, przy czym podstawa ta w pozycji złożonej wkomponowuje się dokładnie w szynę, stanowiąc jej końcowy odcinek z trzema ostatnimi karbami. Regulacja długości kolby odbywa się za pomocą jej wysuwanej stopki, której położenie ustala się umieszczoną na boku kolby śrubą.

Lufa nowej wersji SR-25 otrzymała stały tłumik płomieni, a do zmiany tej przystosowano nowy tłumik (NSN 1005-01-542-4487), dwa cale dłuższy i nieco cięższy od używanego w Mk11 Mod 0. Zmieniono również montaż celownika z dwóch osobnych pierścieni na jednoczęściowy. Karabin ma skrzydełka bezpiecznika-przełącznika rodzaju ognia po obu stronach. W późniejszych seriach produkcyjnych dodano również z lewej strony drugi przycisk zwalniania magazynka, tak aby broń mogła być równie łatwo i szybko obsługiwana zarówno przez strzelców prawo-, jak i leworęcznych. Inżynierowie z KAC dopracowali jeszcze parę szczegółów konstrukcyjnych, m.in. odprowadzanie gazów prochowych z lufy i nylonowego zderzaka, by zapewnić wysoki poziom niezawodności funkcjonowania broni. W ten sposób zaradzono zdarzającym się początkowo problemom przy automatycznym przeładowaniu, a inne, zaobserwowane w Mk11 Mod 0, okazały się wynikiem stosowania niewłaściwego dla broni samopowtarzalnej gatunku prochu w wykorzystywanej amunicji, zmiana którego rozwiązała sprawę.

Zgodnie z warunkami kontraktu, KAC najpierw dostarczyła US Army 30 karabinów do testów w warunkach polowych. Po ich pozytywnym zakończeniu otrzymała pierwsze duże zamówienie na dostawę do końca 2009 r. 4400 następnych egzemplarzy. Już w kwietniu 2007 r. pierwsze z nich trafiły do pododdziałów bojowych zgrupowania „Task Force Fury” 4. Brygady 10. Dywizji Górskiej w Afganistanie. Nowa broń, z której nazwy zniknęła litera X, oznaczająca status eksperymentalny, została oficjalnie wprowadzona do uzbrojenia amerykańskich wojsk lądowych jako M110 Semi-Automatic Sniper System (SASS) – NSN 1005-01-534-2841, z wykończeniem w piaskowym kolorze FDE (ang. flat dark earth), z celownikiem optycznym LeopoldMark 4 3,5-10 × 30 z podświetlaną siatką, dwójnogiem Harris S-BRM, pasem nośnym firmy Tactical Intervention, miękkimi torbami transportowymi firmy Eagle i sztywnymi skrzyniami Hardigg Storm Case.

Choć wstępne założenia dotyczące cech oczekiwanych od nowej broni, sformułowane w Infantry Directorate of Combat Developments Small Arms Division, sugerowały, że chodzi o karabin wsparcia snajperskiego raczej dla strzelca wyborowego niż snajpera (DMR – Designated Marksman Rifle) i do działań w specyficznych warunkach miejskich, zaprzeczając, że ma on zastąpić powtarzalne Remingtony M24 SWS, to M110 szybko uznano za pełnowartościową broń snajpera, bardziej przydatną w warunkach współczesnego pola walki od dotychczas używanych. Wszystko wskazuje na to, że półautomatyczny M110 wyprze w US Army karabiny powtarzalne z pozycji podstawowej broni snajperskiej do bardziej specjalistycznej roli precyzyjnej broni dalekiego zasięgu na silniejszą amunicję .300 WM lub .338 LM, jak wprowadzony w SOCOM model Mk 13. Nowy karabin firmy KAC nie ustępuje celnością M24 na najbardziej typowych dystansachzwalczania siły żywej bronią na nabój 7,62 mm × 51, czyli do około 800 m. Zamiast stałego pięcionabojowego magazynka jak w M24 (choć nowy M24A2 otrzymał już wymienny na 10 nabojów), nowy karabin zasilany jest z szybkowymiennego magazynku na 20 nabojów, co w połączeniu z półautomatyczną zasadą działania zapewnia w razie potrzeby o wiele większą szybkostrzelność na dynamicznym, bogatym w cele polu walki. Co ważne, snajper z M110, który z pewnej odległości niewiele się różni wyglądem od standardowego M16A4, nie rzuca się tak w oczy wyszukującemu ważne cele przeciwnikowi, jak żołnierz uzbrojony w specjalistyczny, odmienny i charakterystyczny karabin powtarzalny. M110 z celownikiem optycznym, dwójnogiem i pełnym magazynkiem 20-nabojowym jest przy tym nieco lżejszy od M24 z takim samym wyposażeniem i tylko 5 nabojami w magazynku plus jednym w lufie. Kolejna przewaga nowego karabinu wynika z jego żywotności: podczas gdy M24 po 5000 strzałów wymaga gruntownego przeglądu i renowacji, to M110 zachowuje wymaganą celność i sprawność działania nawet trzykrotnie dłużej.

Zanim amerykańskie wojska lądowe dojrzały do konkursu na nową samopowtarzalną broń snajperską, takie karabiny firmy KAC trafiły do uzbrojenia

US Marine Corps.

W listopadzie 2005 r. dowództwo II Marine Expeditionary Force zamówiło w specjalnym bezprzetargowym trybie 180 egzemplarzy Mk11 Mod 0 dla pododdziałów działających w Iraku. Marines szybko zorientowali się, że takie karabiny, które widzieli już w rękach Navy SEALs, są bardziej odpowiednie podczas operacji prowadzonych głównie w rejonach zurbanizowanych, od powtarzalnych Remingtonów M40, stanowiących od 1966 r. podstawową broń snajperską w ich macierzystym korpusie. Chociaż w piechocie morskiej od lat hołdowano poglądowi, że tylko powtarzalne karabiny są „prawdziwą"bronią snajperów, to jednak dostrzegano pewną przewagę bardziej szybkostrzelnych typów i regularnie podejmowano kroki w celu uzupełnienia nimi tych pierwszych. Jeszcze w połowie lat 90. przymierzano się do wprowadzenia przynajmniej we Fleet Antiterrorism Security Teams niemieckich HK MSG90, a odstąpiono od tego pomysłujedynie ze względu na brak oczekiwanej możliwości dostosowywania tej broni także do silniejszej amunicji .300 WM. Strzelcy wyborowi działający w składzie pododdziałów oraz wykonujący specjalne zadania ochronne i osłonowe zostali więc wyposażeni w kilka wyborowych wersji DMR starych 7,62-mm karabinów samopowtarzalnych M14, przygotowanych przez USMC Precision Weapons Shop w Quantico. Stosunkowo celne i niezawodne, stanowią bardzo cenne wypełnienie luki między snajperskimi M40 a wyborowymi odmianami standardowych karabinów M16 na słabszy nabój 5,56 mm w drużynach, czyli SAM-R (Squad Advanced Marksman Rifle). Wymagają jednak znacznie bardziej pieczołowitych i częstszych przeglądów, w celu utrzymania bardzo dobrej celności, niż Mk11 Mod 0, a przy strzelaniu z tłumikami dźwięku często nie zapewniają wystarczających rezultatów. Nie bez znaczenia jest również podobieństwo obsługi, a nawet wymienność niektórych części między Mk11 Mod 0 a podstawowymi karabinami M16A4 piechoty morskiej, podczas gdy odmienne konstrukcyjnie wersje M14 wymagają dodatkowego szkolenia użytkowników i rusznikarzy, innych zestawów części zamiennych itd.

Karabiny firmy KAC były już znane piechocie morskiej, gdyż trafiły one na testy do 4th Marine Expeditionary Brigade (Anti-Terrorism) jeszcze w 2004 r. Dopiero jednak dwa lata później znalazły się w uzbrojeniu marines walczących w Faludży i Ramadi. Były to „hybrydowe” wersje, nieoficjalnie nazwane w korpusie Mk11 Mod 1, stanowiące połączenie nieregulowanej kolby i dolnej części komory zamkowej Mk11 Mod 0, z górną częścią typową dla przyszłego M110, to jest z monolitycznym systemem URX i lufą zakończoną tłumikiem płomieni. Marines zaopatrzyli tę broń w powszechnie stosowane przez ich snajperów celowniki optyczne Scout Sniper Day Scope (SSDS) Schmidt & Bender PM II.

Tymczasem kolejne partie karabinów snajperskich firmy KAC, dostarczane w następnych latach piechocie morskiej, kompletowane były już identycznie jak M110 wojsk lądowych, a zamawiane dla jednostek specjalnych podległych US Navy i Dowództwu Operacji Specjalnych US SOCOM otrzymały w nich, dla odróżnienia od wcześniejszych, oznaczenie Mk11 Mod 2. Ponieważ pośrednia wersja w pierwszej partii dla marines powstała jako jednorazowa seria, nigdy niewystępująca nawet w ofercie producenta, zakłady KAC wypuściły jeszcze na cywilny rynek 40 takich egzemplarzy „kolekcjonerskich”, nanosząc w nich po prawej stronie gniazda magazynka napis MK11 MOD 1 – i są to jedyne, które oficjalnie noszą takie oznaczenie. KAC oferuje obecnie komercyjne warianty karabinów SR-25 z wszystkimi nowinkami wprowadzonymi  kolejnych wersjach dla odbiorców wojskowych, w konfiguracjach zależnych od życzenia nabywcy, a także odmianę karabinkową z lufą długości 16 cali (406 mm) i kolbą teleskopową.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!