UTM - ostateczna amunicja treningowa

Szkolenie na nich ma jednak swoje ograniczenia: amunicja treningowa ograniczona jest zasięgiem – z konieczności odpowiednio niskoenergetycznego pocisku, zaś zastosowanie lasera nie wytwarza psychologicznego respektu przed trafieniem i nie do końca oddaje możliwości strzelania ostrą amunicją (powodowane jest to podatnością na rozproszenie na lekkich osłonach, szerokością wiązki i umieszczeniem czujników). Z tego pozornego gąszczu możliwości wyłania się dosyć jednoznaczny obraz, iż tylko jedna z tych form zapewnia najwyższy standard szkolenia konfrontacyjnego, a wyznacznikiem są tu użytkownicy. To szkolenie przy użyciu amunicji treningowej stanowiące najbardziej realistyczną, a przez to najefektywniejszą formę treningu sytuacyjnego „force on force”.

Niezawodność

Jednym z czołowych producentów takiej amunicji jest brytyjska firma UTM (Ultimate Training Munitions) – obok najbardziej popularnej Simunition (FX) czy odpowiednika produkowanego przez koncern ATK (FOF). Nieoficjalnie wiadomo, że jej powstanie w 2000 r. było częściowo spowodowane problemami, jakie brytyjskie jednostki specjalne miały wówczas z używaną przez nich amunicją FX. Odpowiedzią na ówczesne kłopoty z niezawodnością – zwłaszcza amunicji karabinkowej – miało być zastosowanie dwóch osobnych ładunków. Jeden z nich (duża spłonka) odpowiada za rozsunięcie łuski powodując pracę automatyki, a drugi (mała spłonka), inicjowany zaraz potem, odpowiada za wystrzelenie pocisku ze stałą prędkością początkową, co pozytywnie wpływa na celność. Układ z pojedynczym materiałem miotającym (FX), aby spowodować niezawodną pracę automatyki, musi wyrzucać pocisk z większą siłą i odwrotnie – aby utrzymać odpowiednio mało bolesne trafienie, mechanizmy broni napędzane są zmniejszonym ładunkiem prochowym.

Czytaj dalej  o jednostkach specjalnych»

Porównanie niezawodności produkowanej dzisiaj amunicji wymagałoby osobnego testu, jednak po wystrzeleniu kilku tysięcy sztuk amunicji UTM z różnej broni trzeba przyznać, że jest ona (jak na treningową) bardzo niezawodna. Nie obywa się bez zacięć, zwłaszcza w karabinkach, ale jest ich bardzo mało, znacznie mniejsze jest też zanieczyszczenie przewodu lufy i komory nabojowej. Pewność pracy UTM widać zwłaszcza np. na kilkustopniowym mrozie, podczas którego nie ma najmniejszych problemów, choć trudno oczywiście spodziewać się tego przy temperaturze –30. Oprócz przyjętej zasady działania, wysoka niezawodność tej amunicji jest również rezultatem sposobu jej wytwarzania: na własnej linii produkcyjnej firmy, a nie zewnętrznie, na liniach do produkcji amunicji ostrej. Pozwala to na lepszą kontrolę jakości naboi, o bardziej skomplikowanej przecież budowie, niż bojowe.

Realizm

Odmienny sposób działania amunicji UTM wpływa bardzo pozytywnie na zachowanie się broni podczas strzelania. Nie tylko jej obsługa manualna jest w pełni realistyczna, ale również odrzut broni jest bardzo zbliżony do realnego. Jest to bardzo korzystne z punktu widzenia tworzenia nawyków, a także zmusza do pewnej dozy „respektu” dla prowadzenia z niej ognia. Czyni to z UTM aktualnie najbardziej realistyczny system tej najbardziej formy treningu taktycznego. Nie jest on oczywiście pozbawiony pewnych wad – jednym z mankamentów jest stosunkowo mała ilość farby w koszyczku pocisku 5,56 mm (gdyż tylko takie producent stosuje, również do pistoletów i pm-ów). Był to duży problem pierwszych generacji tej amunicji jeszcze w cynkowych, a nie aluminiowych łuskach, który jednak udało się przezwyciężyć i stosowana w tej chwili ilość oraz jakość farby jest wystarczająca. Nie da się jednak ukryć, że jest jej mniej niż w nabojach 9 mm FX, które firma Simunition oferuje również do broni w kalibrze 5,56 mm (w zestawach konwersyjnych do M4/M16 jest to cały „upper” z dedykowanymi magazynkami).

Bezpieczeństwo
Wspomniany wyżej respekt, który budzi strzał, może wywoływać zarazem obawy o zbyt dużą energię pocisku i bolesność trafienia z amunicji UTM. W rzeczywistości, i owszem, łuska jest wyrzucana mocno (jest to wynikiem zasady działania), natomiast trafienie pociskiem jest w pełni porównywalne z FX. Dzięki rozdzielnemu napędzaniu pocisku i automatyki broni jego energia jest nawet mniejsza niż w przypadku amunicji Simunition i wynosi ok. 3 J – największy siniak po trafieniu jest sporo mniejszy od tego, czego można nabawić się podczas paintballu. Z małej odległości, jeśli trafiona zostanie goła lub przykryta cienkim, napiętym materiałem skóra (tak było w przypadku jednego z moich trafień), zostanie lekko starta zewnętrzna warstwa naskórka i pojawia się mały krwiak znikający po ok. 2 tygodniach. Nie ma co się spodziewać zupełnego braku bólu, gdyż częścią pożądanych cech amunicji treningowej jest spowodowanie obaw przed prawdziwym trafieniem, natomiast przydatne jest używanie podczas treningu luźnej odzieży. Co ciekawe – producent oferuje, ale nie zaleca użycia pełnych strojów treningowych, a jedynie maski na twarz (przez użytkowników zastępowanej często goglami czy okularami balistycznymi i balaclavą neoprenową).

Cechą wpływającą na bezpieczeństwo jest natomiast całkowity brak ryzyka wystrzelenia ostrego pocisku po włożeniu wkładki konwersyjnej. W przypadku pistoletów i pistoletów maszynowych wkładka do lufy uniemożliwia domknięcie zamka z bojowym nabojem, a przez to za działania mechanizmu spustowego. Natomiast w przypadku karabinków bezpieczeństwo zapewnia rodzaj zastosowanego naboju inicjującego. Duża spłonka to po prostu nabój bocznego zapłonu, a dostosowana do niego iglica nie odpali spłonki centralnego zapłonu, typowej dla bojowej amunicji.

Instalacja
W przeciwieństwie do konkurencji UTM produkuje jedynie wkładki do broni bojowej, nie oferując broni dedykowanej do swojej amunicji. Producent twierdzi, że takie rozwiązanie przy ich amunicji zapewnia wystarczającą dozę niezawodności i nie ma potrzeby oferować drogiej, osobnej jednostki. Zastosowanie wkładek wiąże się z jednej strony z koniecznością ich każdorazowej instalacji do treningu i deinstalacji (co na niektórych rodzajach broni jest łatwiejsze niż na innych), ale zapewnia zarazem użycie tych samych przyrządów celowniczych i wszystkich pozostałych akcesoriów bez konieczności przekładania ich na trenażer.

System korzysta też z oryginalnych magazynków, nie ma więc ryzyka ograniczonego dostępu do ilości odpowiedniej dla scenariusza (choć w naszych realiach często niestety zasób amunicji przeznaczonej na trening można zmieścić… w jednym magazynku). Sam proces instalacji na karabinkach 5,56 mm polega na jedynie na wymianie suwadła lub zamka, natomiast w broni na nabój pistoletowy jest nieco trudniej. W przypadku pm-u do lufy należy włożyć wkładkę zmieniającą kaliber oraz wymienić zespół ruchomy, a w pistolecie wymienić zespół lufy, czasem wraz z urządzeniem powrotnym – w Glocku również… iglicę. Ta ostatnia czynność może nieprzyzwyczajonego użytkownika sprowokować do kilku ciepłych słów. Trzeba jednak pamiętać, że wymiana iglicy gwarantuje 100% bezpieczeństwo działania systemu, a zestaw gotowy (np. gotowa broń treningowa czy przystosowany zamek) jest znacznie droższy, przez co trudniej lub w dużo mniejszej liczbie osiągalny. Kolejnym niuansem dotyczącym instalacji wkładek jest konieczność czyszczenia broni przed konwersją. Intensywne zabrudzenie może powodować (zwłaszcza w pistoletach i pm-ach) zawodne działanie systemu treningowego. To znowu coś za coś – amunicja treningowa jest znacznie słabsza energetycznie od bojowej, a i tak część użytkowników odbiera siłę strzału czy wyrzucania łusek jako zbyt dużą. W trakcie rozwijania swojej amunicji, aby zwiększyć niezawodność UTM wykonał partię o większym (!) niż ostra odrzucie, lecz w trakcie testów okazało się, że niektóre rodzaje broni ulegają znacznie szybszemu zużyciu, podczas gdy inne (Colt M4, z którego strzelałem z takiej amunicji) „kapryszą” i zacinają się. Amunicja produkowana w tej chwili nie ma żadnego wpływu na żywotność broni, a czas składowania amunicji z gwarancją braku utraty funkcjonalności jest bardzo długi – wynosi około trzech lat bez specjalnych warunków przechowywania.

Dostępność
Firma UTM (a za nią Simunition) oferuje kilka rodzajów amunicji – oprócz barwiącej MMR (Man Marking Round), także: TBR (Target Bullet Round), BBR (Battlefield Blank) oraz SBR (Silent Blank). Dwie ostatnie to „ślepaki” – głośny i ślepy, w odróżnieniu od klasycznej amunicji ślepej powodujące pracę automatyki bez zakładania dodatkowego urządzenia wylotowego. Mogą być na przykład wykorzystywane do szkolenia początkowego. Ciekawym rozwiązaniem treningowym jest amunicja Target, z monolitycznym pociskiem aluminiowym – idealna do wykorzystywania podczas treningu strzeleckiego „na ostro” (do tarcz), ale w obiektach nieposiadających certyfikatu potwierdzającego przystosowanie do prowadzenia ognia ostrą amunicją. Naboje te są tańsze od barwiących, a ich zastosowanie mogłoby być bardzo przydatne m.in. na jednym z dużych warszawskich policyjnych obiektów treningowych.

Zestawy konwersyjne oferowane przez brytyjską firmę dostępne są do większości szeroko rozpowszechnionej, nowoczesnej broni. Oprócz zestawów „klasycznych w ofercie” rozwiązań do: pistoletów 9 mm Para: Glock 17 i 19, HK USP, SIG P226, P228 i P229 (również w kalibrach .357 i .40), pistoletów maszynowych HK MP5, Colt SMG, karabinków AR (z systemem gazowym DGI – M4/M16, jak również tłokowym – HK416 itd.), G36, SIG552, Steyr AUG czy FA MAS. UTM produkuje także zestawy konwersyjne do 5,56-mm FN SCAR L, HK UMP (9 mm), P90 (5,7 mm) czy AKM (na amunicję 7,62×39 mm). W ofercie znajduje się również taki zestaw do broni maszynowej, a dokładnie FN Minimi, wraz fabrycznie taśmowaną amunicją. W taśmie tej znajdują się 4 naboje ślepe i 1 barwiący, gdyż produkowana początkowo taśma z samymi nabojami z farbą (przy szybkostrzelności tej broni i dystansach treningu dla tego typu amunicji) pozostawiała zbyt nieprzyjemne odczucia dla trafionego. Stworzono również amunicję do broni w kalibrze 7,62×51 mm, lecz nie weszła ona do szerszej produkcji ze względu na zbyt dużą energię pocisków.

Podobnie jak w przypadku rodzajów systemów treningowych, często najlepszym wyznacznikiem jakości sprzętu są jego użytkownicy. Większość ludzi myśląc o amunicji treningowej mówi FX-y – nic w tym dziwnego, Simunition jako pionier zdobyła bardzo dużą popularność. UTM nie ustępuje mu jednak pod kątem prestiżu – głównym jego odbiorcą jest zamawiający ponad 60 milionów sztuk amunicji rocznie US SOCOM (amerykańskie siły specjalne są również głównym odbiorcą zestawów do AK, wykorzystując je dla grup OPFOR), system używany jest też w największych centrach szkoleniowych US Army jako podstawowy środek treningowy. Wieloletnie kontrakty podpisane są nie tylko z amerykańskimi siłami specjalnymi – przykładem może być fakt, że amunicja UTM to również główny środek treningowy polskich Wojsk Specjalnych. Z powodzeniem wykorzystuje ją do swoich G36 i HK416 od dłuższego czasu „Formoza” i „Lubliniec”. Co zadecydowało o przyjęciu tego, a nie innego systemu? Nie tylko same cechy funkcjonalne amunicji – gdy Anglicy wchodzili na nasz rynek FX był sprawdzony, a potencjalne, teoretyczne przewagi ich produktu nie miałyby dla użytkownika takiego znaczenia. Amunicję i zestawy konwersyjne UTM cechuje jednak nie tylko dobra jakość, ale równie dobry stosunek tej jakości do ceny. Jest ona znacznie niższa od cen starszego konkurenta, co w rezultacie przekłada się na możliwość zakupu większej ilości amunicji w tej samej cenie – czyli zwiększenie możliwości szkolenia.

System UTM do testów udostępniła firma RWS Cetus.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!