Afganistan 2011 - COIN a działania specjalne

Interwencja Sojuszu w Afganistanie to typowe działania sił ekspedycyjnych w ramach konfliktu asymetrycznego. Pruski teoretyk strategii wojennej Karl von Clausewitz wskazuje na tak zwaną trójcę niezbędną do prowadzenia działań wojennych: władzę polityczną, siłę militarną i społeczeństwo.

W przypadku klasycznego konfliktu dwóch adwersarzy doprowadza poprzez władzę polityczną do starcia sił militarnych, a społeczeństwa prowadzone przez władzę polityczną tworzą narodowy wysiłek wojenny. Występuje więc pewnego rodzaju symetria, polegająca na starciu militarnym prowadzonym przez dwie przeciwne władze polityczne i dwie wrogie sobie społeczności. Konfl iktem asymetrycznym nazywamy natomiast sytuację, kiedy dwie władze polityczne, mające do dyspozycji siły militarne, walczą ze sobą usiłując pozyskać społeczeństwo dla osiągnięcia pełnego wsparcia ich wysiłku wojennego. Asymetrię stanowi również rozłożenie wysiłku w konflikcie – jedna strona ma za sobą regularną armię, narzędzie władzy i ekonomię, natomiast „pretendenci” angażują w konfl ikt nieporównywalnie mniejsze siły i środki. Taką właśnie sytuację mamy obecnie w Afganistanie, gdzie wojska Sojuszu stoją u boku legalnego rządu Afganistanu. Do takich sytuacji wiele państw biorących udział w operacji ISAF przez lata przygotowywało swoje siły zbrojne i struktury wywiadu. Dla niektórych członków sojuszu Afganistan jest jednak pierwszym tego typu wyzwaniem. Polskie siły zbrojne, mimo udziału w interwencjach sojuszu na Bałkanach, mimo wieloletniej obecności w Iraku i kilku lat pobytu w Afganistanie, wciąż niestety nie widzą potrzeby wypracowania odpowiednich doktryn, struktur, metod i procedur działań asymetrycznych.

W nomenklaturze wojskowej funkcjonuje pojęcie Counter-Insurgency (COIN), co najczęściej tłumaczy się jako działania przeciwpartyzanckie lub przeciwpowstańcze. W Stanach Zjednoczonych COIN poświęcono odrębny kierunek na studiach podyplomowych, a w strukturach wojskowych funkcjonują dokumenty doktrynalne i instrukcje skoncentrowane na tym zagadnieniu. Taktyka COIN wciąż ewoluuje, korzystając z doświadczeń nabytych na różnych frontach wojen z partyzantami. Doświadczenia zdobywane na Malajach, w Algierii, Nikaragui, Wietnamie i Iraku pozwoliły wypracować wiele różnych metod skutecznej walki z partyzantami.

W podręcznikowym opisie działania taktyki COIN wspólnym mianownikiem prowadzącym do osiągnięcia sukcesu jest uzyskanie wsparcia społecznego jako „środka ciężkości” (center of gravity – COG) konfl iktu. Precyzyjne określenie COG według teorii wojny von Clausewitza pozwala na planowanie w sposób najbardziej racjonalny wysiłku wojennego i koncentrowanie środków na elemencie struktury strategicznej przeciwnika, który ma kluczowe znaczenie dla odniesienia zwycięstwa.

Dla każdego dowódcy jednostek ISAF podstawowym pytaniem jest, jak wielu Afgańczyków w jego rejonie zainteresowania popiera talibów. Gdy pyta się starszego wioski (100–300 mieszkańców) w prowincji Kandahar o procent jego ludzi popierający talibów, odpowiada on zazwyczaj: „Zależy, kto ostatnio był w wiosce, dziś jesteście wy, więc ludzie poprą was, ale jeśli w nocy przyjdą talibowie, będziemy popierać ich”.

George Bush po 11 września 2001 r. obiecał, że Ameryka uderzy na Afganistan tak silnie, iż cofnie ten kraj do epoki kamienia łupanego. Prezydent USA zapomniał jednak, że mieszkańcy Afganistanu i bez amerykańskich bombardowań zatrzymali się cywilizacyjnie w XIX wieku i w przeciwieństwie do Serbii czy Iraku, zbombardowanie infrastruktury przemysłowej (nota bene nieistniejącej) nie rzuci tamtejszego społeczeństwa na kolana. Warte tysiące dolarów bomby niszczyły więc tam cele o wartości kilkuset dolarów, przy czym zwykły Afgańczyk do przeżycia potrzebuje kilkaset dolarów rocznie, elektryczności poza miastami praktycznie nie ma, drogi są rzadkością, a śmiertelność noworodków jest największa na świecie. Większość Afgańczyków z terenów wiejskich (stanowiących większą część Afganistanu) wychowała się w skrajnie ciężkich warunkach naturalnych, nie umie czytać i pisać, ma nikłe pojęcie o świecie poza ich macierzystą wioską i nie ma raczej perspektyw na znaczące zmiany w swoim życiu. Nie ma tam telewizji będącej wszędzie „oknem na świat”, mogącym pokazać ludziom, jak żyją inni i jak wygląda świat poza Afganistanem, a radio pojawiło się dopiero jako inicjatywa ISAF-u i dociera głównie do wiosek zlokalizowanych w pobliżu baz wojskowych (CIMIC rozdaje ludności cywilnej małe radioodbiorniki).