Konferencja w WSOWL

W konferencji wzięli udział reprezentanci BBN, MON, Rządowego Centrum Bezpieczeństwa, Centrum Antyterrorystycznego ABW, Dowództwa Operacyjnego Rodzajów SZ RP, Inspektoratu i jednostek Wojsk Specjalnych, Żandarmerii Wojskowej oraz innych służb i formacji odpowiedzialnych za przeciwdziałanie zagrożeniom terrorystycznym, a także naukowcy z ośrodków eksperckich i naukowych: Akademii Obrony Narodowej, Akademii Marynarki Wojennej, Wyższej Szkoły Policji, uniwersytetów cywilnych i Collegium Civitas.

Nazwa konferencji była nieco myląca, gdyż podkreślała raczej wiodącą rolę naszych Sił Zbrojnych w tym przedsięwzięciu niż tematykę. Stricte wojskowemu udziałowi w walce z terroryzmem poświęcono bowiem tylko kilka z ponad 30 wystąpień w pierwszym dniu – poruszających ciekawe tematy, ale często bez żadnego nawiązania do tytułowego podmiotu, a w niektórych przypadkach dotyczące bardzo peryferyjnych zagadnień. Znaczna liczba prelegentów doprowadziła natomiast do takiego ograniczenia czasu na ich referaty, że częstokroć mogli jedynie pobieżnie zasygnalizować przygotowane treści.

Wynikające z tego tempo konferencji nie zostawiało też w tym dniu zbyt wiele miejsca na pytania i komentarze, czyli rozwinięcie być może bardzo interesujących dyskusji – co byłoby możliwe, gdyby zamiast poświęcania miejsca wielu okołokontekstowym tematom skupiono się rzeczywiście na kwestii wykorzystania potencjału militarnego w zwalczaniu jednego z najbardziej nieprzewidywalnych i niebezpiecznych zagrożeń dla bezpieczeństwa współczesnego świata. Niemniej, zdecydowana większość prelekcji, nawet w tak krótkim wydaniu, zwracała uwagę na interesujące problemy oraz serwowała wiele ciekawych spostrzeżeń.

W pierwszej części, dotyczącej współczesnych zamachów terrorystycznych, mówiono m.in. o skutecznym manipulowaniu lękiem przez terrorystów, wykorzystywaniu przez nich atrakcyjnych form przekazu i nowoczesnych mediów (internetu i technologii teleinformatycznych) do łączności, działań psychologiczno-marketingowych oraz pozyskiwania zwolenników.

Dr Karolina Wojtasik z Uniwersytetu Śląskiego przedstawiła ciekawą analizę na temat losów zakładników w rękach różnych organizacji terrorystycznych, a dr Katarzyna Jędrzejczyk-Kuliniak z WSOWL – posunięcia Ligi Państw Arabskich w tworzeniu połączonych sił zbrojnych, z pesymistycznymi wnioskami na temat ich skuteczności w powstrzymaniu tzw. Państwa Islamskiego.

Jednym z najciekawszych wystąpień w drugiej części konferencji, skupionej na walce z terroryzmem w Polsce i na świecie, była prezentacja podkom. Mariusza Olechnowicza z BOA KGP na temat tej centralnej jednostki w polskim policyjnym systemie kontrterrorystycznym oraz jej współpracy z komponentami militarnymi.

Omawiając strukturę BOA podkreślił posiadanie przez Biuro takich etatowych elementów jak: zespół medyczny, sekcja strzelców wyborowych, zespół obserwacji i technik specjalnych oraz zespół zabezpieczenia operacyjnego (w tym sekcja psów służbowych), które przekładają się na różnorodne możliwości skutecznego działania, włącznie z tym w strefach zagrożenia CBRN. Zaznaczył jednak, że jego zdaniem, w obliczu niektórych zagrożeń terrorystycznych, żadna jednostka nie może mówić o samowystarczalności operacyjnej.

Kom. Jacek Jałowiecki z wrocławskiego SPAP przedstawił natomiast rolę i możliwości mniejszego pododdziału antyterrorystycznego na szczeblu wojewódzkim.

Kpt Leszek Kołtun ze Służby Więziennej opowiedział zaś o powstaniu, rozwoju i przeznaczeniu jej Grup Interwencyjnych („SPECIAL OPS” nr 5/20014), dziękując policyjnym antyterrorystom za pomoc w ich szkoleniu oraz apelując do decydentów, by nie zapominali o możliwości skorzystania w sytuacjach kryzysowych związanych z zagrożeniami terrorystycznymi ze wsparcia tych mobilnych, przygotowanych pod kątem taktycznym i ratowniczym funkcjonariuszy.

Dr hab. Marcin Lasoń z Krakowskiej Akademii im. Frycza Modrzewskiego mówiąc o współpracy wojska i policji w wypadku incydentu terrorystycznego na terytorium RP celnie i bez ogródek wykazał słabość aktualnych procedur uruchamiania na tę okoliczność jakichkolwiek komponentów wojskowych, ze względu na długą ścieżkę decyzyjną, która w praktyce oznacza ich wejście do akcji najwcześniej po kilkunastu godzinach od pierwszego sygnału, czyli w wielu przypadkach prawdopodobnie... już po zdarzeniu.

Czytaj też: 5 lat ratownictwa taktycznego w Polsce - sukcesy i porażki >>>

Ostatnią w tym dniu, trzecią część konferencji „Siły zbrojne w walce z terroryzmem w Polsce i na świecie”, rozpoczął mjr dr inż. Jarosław Stelmach z WSOWL, który w wystąpieniu na temat wielowymiarowości reagowania na zdarzenia o charakterze terrorystycznym podkreślił znaczenie aspektu czasowego oraz symultaniczno-sekwencyjny charakter ostatnich zamachów.

Ppłk dr Jarosław Jabłoński z JW GROM zasygnalizował następnie trwające od kilku lat w jednostce prace nad nowatorskim, interoperacyjnym i interdyscyplinarnym programem oraz siecią I2AT, umożliwiającymi m.in. równie sprawną, co prostą i szybką wymianę informacji i doradztwo wojskowe na odległość, warte odrębnego artykułu.

Absolwent wrocławskiej WSO, ppłk rez. dr Tomasz Białek z Uniwersytetu Warszawskiego prezentował bardzo ciekawe statystyki Zarządu Wywiadu Ochronnego BOR, w którym służył przez wiele lat, na temat zamachów na osoby ochraniane, zwracając uwagę, że wbrew aktualnie panującemu wrażeniu terroryzm islamski nie stanowił największego zagrożenia w Europie, której „kolorytem” był raczej ekstremizm lewicowy i prawicowy.

Przedstawiciel JW Formoza krótko przedstawił swą jednostkę, scharakteryzował jej przeznaczenie, proces rekrutacji oraz szkolenie, w tym w zakresie odzyskiwania i ochrony infrastruktury morskiej.

Nasz współpracownik dr Michał Piekarski z Uniwersytetu Wrocławskiego w przymusowo ekspresowym tempie nakreślił z kolei interesującą ewolucję amerykańskiego JSOC, z Połączonego Dowództwa Operacji Specjalnych w nowoczesną siłę wywiadowczo-kontrterrorystyczną, jako casus kultury strategicznej „wojny z terroryzmem”.

W drugim dniu odbyły się trzy panele dyskusyjne, poprzedzone wystąpieniami dyrektora Departamentu Zwierzchnictwa nad Siłami Zbrojnymi BBN, gen. bryg. Jarosława Kraszewskiego oraz dowódcy JW GROM płk. Piotra Gąstała.

Gen. Kraszewski przedstawił wybrane aspekty użycia SZ RP w walce z terroryzmem przyznając, że związany z tym proces decyzyjny jest zbyt zawiły, co przekłada się na czas reakcji poszczególnych jednostek. Przypomniał, że do takich celów przeznaczona jest nie sensus stricte armia, lecz dedykowane siły, spośród których wyróżnił Wojska Specjalne, jako elitę wyznaczającą obecnie standardy w prowadzeniu tego rodzaju działań. SZ RP mogą jednak wspomagać walkę z terroryzmem również swymi systemami dowodzenia, rozpoznania (np. humint, bsl), logistycznie i wsparciem medycznym, a Konstytucja nakłada na nie obowiązek zadbania w sytuacji kryzysowej także o obszary nienależące do typowo rozumianej aktywności antyterrorystycznej, w ramach minimalizacji strat wśród ludności cywilnej.

Dowódca JW GROM za pomocą multimedialnej prezentacji opowiedział o charakterze swej jednostki, jedynej statutowo przeznaczonej do działań kontrterrorystycznych w WP, realizowanych przez nią zadaniach, profilu psychologicznym kandydata do służby w szeregach jej operatorów i zasadach naboru, o szkoleniu, wyposażeniu i istotnych elementach (m.in. mobilnym zespole chirurgicznym, komórce K9 z jej psami-żołnierzami, specjalistach EOD i CBRN, snajperach), które czynią z niej wszechstronną formację operacji specjalnych, w tym do ratowania zakładników w każdym środowisku. Podkreślił, że dla jego jednostki najważniejsze jest życie zakładników, temu też podporządkowany jest „mission-oriented” trening i rozwój GROM.

Czytaj też: Góry, śnieg i ekstremalne wyzwania - Military Ski Patrol już za nami! >>>

Ważnym punktem konferencji były panele dyskusyjne.

Pierwszy, z udziałem przedstawicieli SKW, SWW, ABW oraz BOR, dotyczył roli służb specjalnych w zapobieganiu zdarzeniom o charakterze terrorystycznym.

Eksperci zwracali uwagę na fakt, że chociaż Polska do tej pory nie była celem ataków terrorystycznych to nie znaczy, że nie będzie tak w przyszłości. Zastępca dyrektora CAT ABW także na to, że służby wielu krajów, np. francuskie, odnoszą bardzo dużo sukcesów w zapobieganiu takim atakom, ale jako operacje tajne nie są one nagłaśniane. Media natomiast budują fałszywy obraz nieskuteczności służb, opierając się na pojedynczych niepowodzeniach, którym przy tej skali aktywności organizacji terrorystycznych, zwłaszcza w państwach o potężnych diasporach muzułmańskich,  nie udaje się czasem zapobiec, co jednak statystycznie stanowi tylko niewielki procent.

Drugi panel dotyczył nowej ustawy antyterrorystycznej (choć na początku kwietnia znane były dopiero jej założenia, a nie konkretny projekt) i stał się polem do dyskusji dla gen. bryg. Kraszewskiego, płk. Robeta Jędrychowskiego z KG ŻW oraz dr. hab. Tomasza Aleksandrowicza z WSPol. Eksperci byli zgodni, że sam fakt prac na taką ustawą jest krokiem w dobrym kierunku, ale wyrazili obawy, czy nie jest to tylko efekt reakcji społecznej, a nie przyszłościowego myślenia. Wskazywali na konieczność zawarcia w nowej ustawie rozwiązań systemowych i kompetencyjnych dotyczących głównie służb specjalnych oraz m.in. uwzględnienia zagrożeń cybernetycznych.

Ostatni panel obejmował kwestię fizycznego zwalczania zamachów terrorystycznych. W roli ekspertów wystąpili dowódca JW GROM płk Gąstał, były wieloletni dowódca centralnej jednostki antyterrorystycznej policji prof. dr hab. Kuba Jałoszyński z WSPol, kom. Jacek Jałowiecki ze SPAP KWP we Wrocławiu i podkom. Mariusz Olechnowicz z BOA.

Eksperci przedstawili obowiązujące regulacje prawne odnośnie fizycznego zwalczania terroryzmu oraz dotychczasową współpracę jednostek policji z jednostkami Wojsk Specjalnych. Wskazali również na konieczność dalszych zmian prawnych i wprowadzenie ochrony prawnej funkcjonariuszy biorących udział w działach antyterrorystycznych.

Przedstawiciel BOA przypomniał, że w pierwszej kolejności Biuro podejmuje działania samodzielne, gdy potrzebne są większe siły, sięga najpierw po wsparcie SPAP i SAT KWP, następnie ma możliwość skorzystania z pomocy odpowiedników zagranicznych, skupionych w międzynarodowej platformie ATLAS („SPECIAL OPS” nr 7–8/2010), a tylko w niektórych przypadkach niezbędna jest pomoc wojska. W przedostatnim przypadku istnieje jednak sporo ograniczeń (związanych z procesem decyzyjnym, czasem dojazdu, barierą językową, różnicami w przepisach prawa poszczególnych krajów, czy zgodą niektórych z nich na działanie tamtejszych funkcjonariuszy za granicą), ale możliwe jest np. wzajemne użyczanie sprzętu specjalistycznego i obiektów szkoleniowych.

Współpracę z SZ RP ogranicza głównie procedura podejmowania decyzji na najwyższym szczeblu, która nie zapewnia jednostkom wojskowym możliwości tak szybkiego wchodzenia do działania jak BOA, wbrew obiegowym opiniom nie stanowią jednak problemu różnice w taktyce lub systemach łączności – każdy z komponentów operacji otrzymuje bowiem swój sektor i rozwiązuje sytuację po swojemu, a do koordynacji wystarczy wymiana oficerów łącznikowych. Przydatne byłoby natomiast wypracowanie mechanizmów ułatwiających szybkie skorzystanie przez policyjne jednostki z licznych śmigłowców wojskowych, a przy okazji więcej dobrej woli dysponentów ważnych obiektów, by BOA mogło przeprowadzać w nich treningi zapoznawcze, jako potencjalnych celach ataków terrorystycznych.

Oficer Biura podkreślił również, że BOA nie jest w stanie reagować wszędzie i natychmiast. Zdarzenia typu active shooter wymagają błyskawicznej reakcji najbliższych sił, by ograniczyć liczbę ofiar, zanim na miejsce dotrze specjalistyczna jednostka bojowa. Dlatego BOA zajęła się także szkoleniem na wypadek takich incydentów funkcjonariuszy pełniących na bieżąco służbę patrolową na ulicach stolicy.

Odnosząc się do procedur uruchamiania jednostek płk Gąstał wspomniał o nieformalnym systemie powiadamiania JW GROM przez BOA o podwyższaniu gotowości, co przyśpiesza przygotowanie odpowiednich sił na wypadek konieczności udzielenia pomocy policji, ale powinno to być rozwiązanie systemowe, a nie inicjatywa oddolna.

Mówiąc o ustawie antyterrorystycznej, dowódca GROM zasugerował, że precyzyjne zdefiniowanie terroryzmu mogłoby się przełożyć na konkretne wskazanie, które jednostki powinny być użyte w przypadku tego typu incydentu.

Prof. Jałoszyński zwrócił zaś uwagę, że tzw. strzał ratunkowy (specjalne użycie broni – patrz: wydanie specjalne „SPECIAL OPS  SNAJPERZY”), który oczywiście powinien zostać w końcu usankcjonowany prawnie, nie powinien być jednak ujęty w ustawie antyterrorystycznej, lecz w typowych przepisach dotyczących użycia środków przymusu przez policję i inne służby. Zakładników nie można bowiem dzielić na lepszych i gorszych, umożliwiając ratowanie ich życia tylko w przypadku incydentu zaliczanego do terrorystycznych, a ograniczając takie możliwości w innych.

Wszyscy paneliści – w tej części praktycy działań kontrterrorystycznych – wyrażali przede wszystkim opinię, że wiele kwestii należy sformalizować, ale przede wszystkim trzeba kierować się zdrowym rozsądkiem oraz zaufaniem do sił, dla których priorytetem zawsze jest ratowanie obywateli i usunięcie zagrożenia.

Czytaj też: „Zielone Berety” - in extremis >>>

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!