Wszyscy razem, aby chronić

Nieformalna współpraca pomiędzy europejskimi policyjnymi jednostkami kontrterrorystycznymi rozpoczęła się w latach 90. ubiegłego wieku, jednak jej ożywienie nastąpiło po atakach terrorystycznych w Stanach Zjednoczonych z 11 września 2001 r.

W kolejnych latach organizowano spotkania i warsztaty mające na celu poprawienie współpracy operacyjnej jednostek interwencyjnych. Pierwsza oficjalna wzmianka o sieci współpracy jednostek AT UE o kryptonimie „Atlas” pojawiła się w 2005 roku.

23 czerwca 2008 r. Rada Unii Europejskiej podjęła Decyzję nr 2008/617/WSiSW (Council Decision 2008/617/JHA) w sprawie usprawnienia współpracy pomiędzy specjalnymi jednostkami interwencyjnymi państw członkowskich Unii Europejskiej w sytuacjach kryzysowych, określającą zasady i warunki, na których takie jednostki mogą udzielać pomocy lub prowadzić działania na terytorium innego państwa. Powyższa decyzja dała unijnej grupie zadaniowej „Atlas” właściwe usankcjonowanie prawne.

Obecnie w skład Atlasu wchodzi 35 policyjnych jednostek specjalnych (część krajów wytypowało do współpracy po dwie jednostki z różnych formacji, tj. policji i gwardii lub żandarmerii narodowych) z 27 państw Unii Europejskiej. Współpraca w ramach sieci „Atlas” realizowana jest poprzez pięć Grup Roboczych (Budynki, Woda, Transport, Samoloty, Wejścia) oraz dwa Fora (Negocjatorzy, Snajperzy).

Polskim przedstawicielem w grupie „Atlas” jest Biuro Operacji Antyterrorystycznych [BOA], które jeszcze przed wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej (wtedy Zarząd Operacji Antyterrorystycznych Głównego Sztabu Komendy Głównej Policji) uczestniczyło w niej jako obserwator. W 2004  r. jednostka osiągnęła pełnoprawne członkostwo. Obecnie BOA uczestniczy w pracach Grup: Budynki, Wejścia, Snajperzy (Forum Snajperów zmieniło w ostatnim czasie swój statut na Grupę Roboczą, dzięki czemu zyskało większą samodzielność organizacyjną) oraz Forum Negocjatorzy.

Każdego roku „Atlas” organizuje ćwiczenia będące najlepszym sposobem na wymianę doświadczeń oraz ujednolicanie procedur wspólnego działania.

Do 2016 roku gospodarzami dwóch takich przedsięwzięć było Biuro Operacji Antyterrorystycznych, organizując międzynarodowe ćwiczenia na terenie naszego kraju.

Pierwsze z nich, o kryptonimie „Bombowy Maj”, obyły się w dniach 21–23 maja 2009 roku w podwarszawskiej Ryni. Celem ćwiczenia było rozwiązanie masowej sytuacji zakładniczej, do jakiej doszło w centrum konferencyjno-szkoleniowym. Znaczna liczba terrorystów oraz brak postępów w negocjacjach wymusiły podjęcie decyzji o wystąpieniu o wsparcie policyjnych jednostek kontrterrorystycznych z innych państw. Połączone siły około 200 operatorów z Polski, Austrii, Portugalii, Litwy, Słowacji oraz Słowenii szkoliły się w odbijaniu zakładników, sprawdzając w praktyce przyjętą taktykę, procedury oraz koordynację międzynarodowych zespołów szturmowych.

„Bombowy Maj ’09” po raz pierwszy pozwolił przetestować system międzynarodowego powiadamiania o sytuacji wymagającej interwencji z zewnątrz.

Drugie tego rodzaju ćwiczenia odbyły się ramach przygotowań BOA KGP do Turnieju Finałowego UEFA EURO 2012. 27 i 28 września 2011 roku policjanci z jednostek specjalnych z Polski, Austrii, Słowenii, Słowacji, Litwy, Portugalii i Francji prowadzili na Stadionie Narodowym ćwiczenia, podczas których sprawdzano wspólne działanie w przypadku zaistnienia masowej sytuacji zakładniczej na stadionie piłkarskim oraz w strefie skażonej chemicznie, dekontaminację, a także elementy bezpiecznej ewakuacji i ratownictwa medycznego.

Czytaj też: LONGSHOT 2016 >>>

Poza działaniami praktycznymi odbyły się również warsztaty, w trakcie których wymieniano się doświadczeniami w zabezpieczaniu dużych imprez sportowych. Przedstawiciele jednostek SEK Stuttgart oraz GSG9 z Niemiec omawiali swoje przygotowania do Mistrzostw Świata w Piłce Nożnej, Austriacy z EKO Cobra – do eliminacji piłkarskich Mistrzostw Europy, a Anglicy z SCO19 do Igrzysk Olimpijskich w Londynie.

Jak widać duże znaczenie w działaniu grupy „Atlas” mają zadania związane z przygotowaniami do zabezpieczania imprez o charakterze masowym

W 2016 roku przed polskimi służbami stoi szczególne zadanie zapewnienia bezpieczeństwa podczas dwóch imprez o wyjątkowym charakterze – Szczytu NATO oraz Światowych Dni Młodzieży. Z tego powodu Biuro Operacji Antyterrorystycznych KGP podjęło się zorganizowania trzeciego międzynarodowego ćwiczenia sprawdzającego współdziałanie jednostek skupionych w Grupie „Atlas”.

Z kilku względów ćwiczenia te miały specjalny charakter.

Po pierwsze, zgodnie z zapowiedzią Komendanta Głównego Policji nadinsp. Jarosława Szymczyka, po raz pierwszy w ćwiczeniach grupy „Atlas” udział wzięli żołnierze JW GROM. Jeszcze na początku maja zwierzchnik BOA poinformował, że „Po raz pierwszy w historii chcemy realnie współpracować z chlubą armii, jaką jest jednostka GROM. Mamy jeszcze trzy miesiące na wspólne ćwiczenia GROM i naszego Biura Operacji Antyterrorystycznych. Podczas samych wydarzeń wykorzystamy wiedzę, umiejętności żołnierzy i ich sprzęt. Zarówno GROM-owcy, jak i ich sprzęt to światowa czołówka. Wykorzystamy te zdolności w działaniach”. Ich wiedza, doświadczenie oraz sprzęt zostały wykorzystane w pracach sztabu planującego przebieg operacji ratowania zakładników.

Jednostki zagraniczne zostały wezwane w trybie alarmowym, wchodząc do akcji zaraz po przyjeździe do naszego kraju, niejako „z marszu”. Po raz pierwszy, w sposób praktyczny, skorzystano z zapisów Ustawy z 7 lutego 2014 r. o udziale zagranicznych funkcjonariuszy lub pracowników we wspólnych operacjach lub wspólnych działaniach ratowniczych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W ćwiczeniach udział wzięli również policjanci ze wszystkich Samodzielnych Pododdziałów Antyterrorystycznych Policji i Sekcji Antyterrorystycznych.

Ćwiczenie podzielone zostało na dwa epizody.

Pierwszy odbył się w dniach 6–7 czerwca 2016 r. i zakładał atak dobrze wyszkolonej i zdeterminowanej grupy terrorystów na warszawską galerię handlową „Złote Tarasy” w godzinach szczytu. Dzięki temu napastnikom udało się wziąć dużą liczbę zakładników, szacowaną na ponad 400 osób.

Ze względu na skalę incydentu i skomplikowaną sytuację taktyczną, opierając się na przepisach ustawy z 7 lutego 2014 r. polskie władze wystąpiły o wsparcie policyjnych jednostek specjalnych skupionych w ramach Grupy „Atlas”.

W trybie alarmowym do naszego kraju przyjechały zespoły z Czech (URNa – Útvar rychlého nasazení), Estonii (K-Komando), Rumunii (BSIJ – Brigada Specială de Intervenţie a Jandarmeriei), Słowacji (UOU – Útvar Osobitného Určenia), Słowenii (Specialna Enota), Szwajcarii (zespół złożony z przedstawicieli aż pięciu jednostek: Groupe d’Intervention de la Police de Lausanne – GIPL z Lozanny, Groupe d’Intervention de la Gendarmerie de Genève – GIGG z Genewy, Sondereinheit „Enzian” z Berna, Reparti Speciali – Gruppo d’Intervento z kantonu Ticino oraz Interventionseniheit „Skorpion” z Zurychu), Węgier (TEK – Terrorelhárítási Központ) oraz Wielkiej Brytanii (SCO19).

Jednocześnie, w ramach Centralnego Odwodu Antyterrorystycznego Komendanta Głównego Policji, do Warszawy ściągnięto policjantów ze SPAP i SAT Komend Wojewódzkich, a o pomoc w zaplanowaniu siłowego rozwiązania incydentu zwrócono się do Jednostki Wojskowej GROM.

W dyspozycji dowodzących znalazło się prawie 230 operatorów. Siły te zostały podzielone na dwa zespoły: jeden pozostający w gotowości do szturmu natychmiastowego (złożony z policjantów SPAP i SAT) oraz drugi przygotowujący się do szturmu planowanego (BOA plus jednostki zagraniczne).

Plan podoperacji szturmowej przygotowany został przez sztab, w którym wspólnie pracowali policjanci z BOA oraz żołnierze JW GROM.

Czytaj też: Tactical Prison Rescue 2016 - przygotowując najlepszych na najgorsze >>>

Przez całą noc z 6 na 7 czerwca 2016 r. trwały negocjacje, jednak wobec braku ich postępu, dowodzący operacją podjęli w godzinach wczesnoporannych decyzję o siłowym rozwiązaniu sytuacji kryzysowej. Ze względu na to, iż terroryści podzielili zakładników na dwie grupy i rozmieścili ich w galerii oraz przylegającym do niej wieżowcu, przeprowadzono jednoczesny szturm z poziomu garaży na galerię handlową i przy użyciu śmigłowca na wieżowiec.

Drugi z epizodów odbył się dwa dni później i związany był z masową sytuacją zakładniczą w warszawskim metrze.

Grupa napastników wtargnęła w godzinach szczytu na stację metra i uwięziła w jednym ze składów kilkuset zakładników.

Wobec obecności zagranicznych jednostek specjalnych w Polsce, postanowiono i tym razem skorzystać z ich pomocy. Wynikało to ze złożoności sytuacji, z jaką musiano sobie poradzić: kilkuset zakładników znajdowało się w składzie złożonym z sześciu wagonów, co wpływało na wielkość sił, jakimi należało dysponować, aby móc myśleć o skutecznym rozwiązaniu tego incydentu.

Również i w tym przypadku siły podzielono na zespoły do szturmu natychmiastowego i planowego. Po kilku godzinach negocjacji podjęto decyzję o szturmie. Odbył się on w warunkach możliwie jak najbardziej realnych: w całkowitych ciemnościach, z wykorzystaniem noktowizji, granatów hukowych i amunicji treningowej.

W obu epizodach, poza etapem szturmu, szczególną uwagę zwrócono na przećwiczenie procedur ewakuacyjnych oraz pomoc rannym. Tak duża liczba zakładników i konieczność ich bezpiecznej ewakuacji stwarza wiele problemów i ćwiczenia te były doskonałą okazją do sprawdzenia, czy przyjęte rozwiązania sprawdzają się w sytuacjach maksymalnie zbliżonych do realnych.

***

Redakcja „Special Ops” dziękuje BOA KGP za możliwość obserwowania i zrelacjonowania ćwiczeń.

Czytaj też: Dwa grzyby w barszcz >>>

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!