Między paragrafem w regulaminie a afgańskim piachem
Fot. Rafał Stachowski & Władysław Zdanowicz
Wśród moich ulubionych filmów i seriali zaliczanych do kina wojennego, szczególną rolę zajmowały te, które reprezentowały lub ocierały się o gatunek dramatu sądowego. Pojedynki na salach sądowych czy podczas przesłuchań nie ustępowały w zaciętości wymianie ognia z przeciwnikiem na polu bitwy, zaś śledztwa prowadzone przez głównych bohaterów odsłaniały kulisy funkcjonowania sił zbrojnych, a nierzadko ich ciemne strony. Z tym większym zainteresowaniem sięgnąłem po efekt współpracy Panów Rafała Stachowskiego i Władysława Zdanowicza – „Afganistan: Dowódca Plutonu”, czyli, innymi słowy, byłego majora US Army i twórcę niezapomnianej postaci szer. Leńczyka.
Zobacz także
Radosław Tyślewicz Tożsamość komandosów Kompanii X
Okres II wojny światowej to czas formowania oddziałów komandosów, które dziś nazywamy wojskami specjalnymi. Za pionierów tych formacji przyjęło się uznawać Brytyjczyków. Powstaje jednak pytanie, czy osławione...
Okres II wojny światowej to czas formowania oddziałów komandosów, które dziś nazywamy wojskami specjalnymi. Za pionierów tych formacji przyjęło się uznawać Brytyjczyków. Powstaje jednak pytanie, czy osławione dziesiąte Commando składało się zatem z obywateli tego wyspiarskiego kraju? Dodatkowo lektura książki budzi kolejne pytania, w tym jedno chyba nieprzewidziane przez autorkę tej porywającej akcją oraz narracją lektury, a mianowicie, czy można X Kompanię przypisać jednej narodowości?
Radosław Tyślewicz Wojna o Ukrainę. Wojna o Świat” - recenzja książki
Druga rocznica wojny u naszego wschodniego sąsiada obfituje w publikacje i próby podsumowań konfliktu na jego obecnym etapie. Wpisuje się w ten trend również najnowsza książka, chyba najbardziej wziętych...
Druga rocznica wojny u naszego wschodniego sąsiada obfituje w publikacje i próby podsumowań konfliktu na jego obecnym etapie. Wpisuje się w ten trend również najnowsza książka, chyba najbardziej wziętych publicystów geostrategicznych polskiej nowej fali ostatnich lat – czyli dr Jacka Bartosiaka i Piotra Zychowicza pt. „Wojna o Ukrainę. Wojna o Świat” wydana przez Dom Wydawniczy REBIS Sp. z o.o. z Poznania.
Redakcja Wzorce zwyciężania. Nowa książka Andrzeja Kruczyńskiego i Piotra Plebaniaka
Na rynku wydawniczym ukazała się nowa książka pt. "Wzorce zwyciężania tom 1". Autorami książki są ppłk rez. Andrzej Kruczyński "Wodzu" - były oficer GROM oraz Piotr Plebaniak - miłośnik historii wojskowości...
Na rynku wydawniczym ukazała się nowa książka pt. "Wzorce zwyciężania tom 1". Autorami książki są ppłk rez. Andrzej Kruczyński "Wodzu" - były oficer GROM oraz Piotr Plebaniak - miłośnik historii wojskowości i ekspert w zakresie forteli oraz psychologii konfliktu.
Pisarski duet wprowadza czytelnika w codzienne życie amerykańskich żołnierzy 35. Batalionu 2. Pułku 25. Dywizji Piechoty – życie rozciągnięte między regularnymi patrolami i operacjami a czasem spędzanym w bazie: difakiem, sztabem i alejkami pośród morza namiotów; między oficjalnymi regulaminami i wojskową hierarchią a niepisanymi zasadami i zależnościami, o których głośno się nie mówi, ale o których wszyscy wiedzą i które praktykują.
Armijną rzeczywistość obserwujemy głównie z perspektywy kapitana Fairly prowadzącego dochodzenie wobec tytułowego „dowódcy plutonu”, porucznika Ski, lub przez pryzmat wysłuchiwanych przez niego zeznań i opowieści żołnierzy. Jednakże, choć głównym protagonistami wydają się być śledczy i nasz rodak (terminem „Ski” określa się US Army osoby polskiego pochodzenia), będący źródłem „zamieszania” w fabule, to jednak bohater okazuje się tu być zbiorowy. Są nim siły zbrojne USA odarte z „pijarowej” zasłony dymnej (wielu opisanych sytuacji i postaci nie powstydziłby się zapewne Josheph Heller, umiejscawiając je – gdyby tylko żył - we współczesnej wersji „Paragrafu 22”). To pełne spektrum osobowości, które pokazuje, że każda wojna jest tak naprawdę milionem prywatnych wojen o różnym wymiarze i znaczeniu oraz ponoszonych ofiarach.
Autorzy malują tę wielobarwną panoramę, wprowadzając mnogość postaci, które w mniejszym lub większym stopniu wpływają na rozwój fabuły. Każda z nich jest jednak niezależnie od swojego zaangażowania w wydarzenia, przedstawiona w interesujący sposób, który z jednej strony wyjaśnia jej wprowadzenie na karty powieści, a z drugiej urzeczywistnia ją w oczach czytelnika, przez co nawet epizodyczni bohaterowie wydają się być „żywymi ludźmi”, a nie płaskimi „figurantami”. Nie inaczej jest z „localsami”, czyli rdzennymi mieszkańcami Afganistanu, w tym członkami ANA czy ANP, którzy również są zbiorowym bohaterem książki, przybliżonym przez historię, kulturę, obyczaje, obowiązujące zasady współżycia w ramach społeczności, klanowych powiązań i „przyjaźni afgańsko-amerykańskiej”.
Team Stachowski-Zdanowicz tworzy tym samym bogate tło społeczne i kulturowe, w którym nie brakuje elementów wojennej psychologii. Nie bez znaczenia są też różnorakie „smaczki” zza kulis funkcjonowania wojska, które znają tylko sami żołnierze, a które zdradzają nam autorzy. „Afganistan. Dowódca Plutonu” ma więc również ogromna wartość edukacyjną przekazywana między wierszami (choć momentami może zbyt dosłownie, gdy żołnierze tłumaczą sobie zagadnienia, które zapewne są dla nich oczywiste). Poznajemy mechanizm funkcjonowania armii – tryby i trybiki wprawiane z jednej strony przez regulaminy, a z drugiej przez czynnik ludzki – od zdrowego rozsądku po brak doświadczenia, źle pojęty obowiązek czy personalne animozje.
Umiejętnie prowadzona w książce narracja sprawia, że fabuła, której rozwój bazuje głównie na dialogach i kolejnych odsłonach faktów z badanej sprawy, nie dłuży się. Razem z książkowym śledczym mamy nadzieję, że kolejne rozmowy czy spotkania wniosą kluczowe dla śledztwa fakty i tak też się dzieje. Ponadto, choć głównym tematem jest dochodzenie prowadzone w bazie przez kapitana Fairly, to nie brakuje barwnych obrazów służby „za drutami”, za cienką granicą bezpieczeństwa, za którą czekają wszelkiego rodzaju pułapki – od tych fizycznie namacalnych w formie IED czy wystrzelonych pocisków po biurokratyczne i wynikające z błędnie podjętych decyzji.
„Afganistan. Dowódca Plutonu” z pewnością należy zakwalifikować do nurtu powieści demitologizujących US Army, odzierających z romantycznych wizji zarówno instytucję, jak i samą wojnę w Afganistanie. Wyróżnia ją jednak inna niż w większości podobnych powieści perspektywa oraz bogactwo informacji, które otrzymujemy na kolejnych stronach. Lekturę dzieła Rafała Stachowskiego i Władysława Zdanowicza możemy porównać to prawdziwego posiłku, który dostarcza coś więcej niż tylko podstawowe wartości odżywcze oferowane przez racje MRE. To porządny żołnierska wyżerka!
Więcej informacji, w tym zdjęcia z Afganistanu, można znaleźć na stronie www.porucznikski.pl oraz na fanpage’u dedykowanemu książce.
