Fallschirmjäger Division – SS FJ Btl 500/600 – część 1

Kończąc i zarazem podsumowując charakterystykę niemieckich oddziałów powietrznodesantowych przedstawiam zbiorcze zestawienie wszystkich najważniejszych związków taktycznych i oddziałów. Dziwić może ujęcie w tym zestawieniu 500/600 batalionu SS, który de facto nie odegrał znaczącej roli w toku II wojny światowej. Jednak obecność w tym gronie spadochroniarzy z SS jest poniekąd uzasadniona poprzez operacje, które oddział ten przeprowadził i udowodnił tym samym swoją przydatność i wartość.

SS Fallschirmjäger Bataillon 500.

Pierwsze podejście dowództwa SS do sformowania własnych, niezależnych od wojska oddziałów powietrznodesantowych datowane jest na rok 1937, kiedy to jednak nie wywierano zbyt wielkiego nacisku na pozyskanie kandydatów. Małe zainteresowanie ochotników spowodowało brak postępów w formowaniu batalionu, co przełożyło się na zawieszenie realizacji tego pomysłu w 1939 r. Kwestia utworzenia oddziału spadochroniarzy w ramach SS powróciła w 1943r. Rozkaz powołania „specjalnej” jednostki spadochronowej SS wydał sam Adolf Hitler. W jego zamyśle nowy batalion miał służyć przede wszystkim do realizacji operacji specjalnych i pozostawał w jego wyłącznej dyspozycji.

Początkowo formowanie batalionu przeprowadzono w oparciu o ochotników, jednak z czasem do grona kandydatów dołączono żołnierzy z jednostek karnych. Materiały źródłowe nie są w tym zakresie jednoznaczne. Niektóre podają informację, że cały SS FJ Btl 500 sformowany został z oddziałów karnych. Moim zdaniem, o czym wzmiankują niektórzy autorzy opracowań traktujących o SS FJ Btl 500, formowanie rozpoczęto w oparciu o ochotników i wraz z niedostatkiem chętnych uzupełniono stan osobowy żołnierzami z jednostek karnych, dla których służba w tej jednostce była szansą na zmycie przewinień i przywrócenie do poprzedniej rangi. Oficjalne formowanie SS FJ Btl 500 rozpoczęto (na podstawie rozkazu SS Hauptamt z dnia 6 września 1943 r.)  w październiku 1943 r. w Chlumu – miejscowości położonej na terenie protektoratu Czech i Moraw.

Dowództwo nad nową jednostką objął doświadczony oficer -  SS-Sturmbannführer Herbert Gilhofer, który wcześniej służył w 10. Dywizji Pancernej SS „Frundsberg”. Pierwotnie batalion składał się z trzech kompanii spadochronowych (Falschirmschutzen Kompanie), kompanii broni ciężkiej (Falschirmschere Waffen Kompanie –  plutony: karabinów maszynowych, moździerzy, przeciwpancerny, miotaczy ognia), oraz kompanii dowodzenia. Ostateczny stan osobowy batalionu spadochronowego SS nie jest jednak jednoznaczny, ze względu na brak zgodności w tym zakresie w zależności od źródła informacji. Liczebność batalionu wahała się więc pomiędzy 800, a 2000 SS-manów. Można spotkać również wzmianki w tym, że w ramach batalionu funkcjonowało między innymi wydzielone Komando w sile 267 ludzi. Najbardziej wiarygodne jawi się zestawienie stanu osobowego w przededniu operacji „Rösselsprung” według którego skład osobowy SS FJ Btl 500 stanowiło 15 oficerów, 81 podoficerów i 896 żołnierzy.

Wraz z końcem formowania batalionu i uzyskaniem pełnego stanu osobowego oddział został skierowany do Jugosławii, gdzie od listopada 1943 r. SS-mani szkolili się intensywnie, również w zakresie desantu spadochronowego oraz działań w terenie górskim. Pierwsza część treningu odbyła się w Fallschirmschule III, zlokalizowanej w pobliżu miejscowości Kraljevo (terytorium dzisiejszej Serbii) i trwała do grudnia 1943 r. Dalsze szkolenie spadochroniarze SS odebrali z bazie lotniczej Papa na Węgrzech.

Jeszcze w trakcie szkolenie nowa jednostka przeprowadziła swoją pierwszą akcję bojową. Obalanie Mussoliniego i objęcie władzy przez marszałka Pietro Badoglio doprowadziło do wyłamania się Włoch z szeregu niemieckich sojuszników. W takiej sytuacji Niemcom pozostało tylko jedno wyjście, jeśli kontrolowane przez koalicję OSI miały nadal pozostać w sferze wpływów. Musieli za wszelką cenę, i to jak najszybciej zastąpić jednostki włoskie własnymi. W ramach tych działań, 22 września 1943 r. SS FJ Btl 500 został skierowany do Albanii, jako oddział wspierający opanowanie Tirany (czy faktycznie uczestniczyli w takiej akcji, trudno jest jednoznacznie zaprzeczyć lub potwierdzić). Od stycznia 1944 r. spadochroniarze z SS przebywali na krótkim odpoczynku prawdopodobnie na Węgrzech (Papa stała się w tym okresie ich bazą), i wraz z początkiem lutego podjęli działania wymierzone przeciwko komunistycznej partyzantce Tito w Jugosławii (tereny Bośni i Hercegowiny) i przechodząc swój chrzest bojowy w trakcie działań w okolicy Tuzli (taki przebieg wydarzeń w zakresie pierwszego udziału w operacjach bojowych wydaje się bardziej realny, w przeciwieństwie do wspomnianej wcześniej Tirany).

Pod koniec kwietnia 1944 r. obszar działań SS FJ Btl 500 został rozszerzony na tereny Serbii, Czarnogóry i Macedonii, a sam batalion wykorzystywany jest przede wszystkim jako oddział piechoty.Po zakończeniu operacji przeciw partyzantom SS FJ Btl 500 został wycofany do swojej węgierskiej bazy, a dowództwo nad nim objął Hauptsturmführer SS Kurt Rybka (Sturmbannfüher SS Herbert Gilhofer powrócił do swojej jednostki macierzystej). Nowy dowódca odebrał wkrótce rozkazy z Berlina nakazujące podjąć przygotowania, a następnie przeprowadzić operację „Rösselsprung” – pojmanie lub likwidacja przywódcy komunistycznej partyzantki w Jugosławii – Josipa Broz Tito.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!