Tyczka pneumatyczna VerTmax

Jedną z metod abordażu jest wejście z łodzi półsztywnej po drabince speleo na pokład szturmowanej jednostki. W celu zamocowania takiej drabinki na elementach konstrukcyjnych statku, wykorzystywane są np. pneumatyczne wyrzutnie lub teleskopowe tyczki. Te ostatnie można podzielić na dwa główne rodzaje: ciężkie i lekkie. Tyczki ciężkie wyposażone są w mechanizm ich rozkładania, najczęściej w postaci kołowrota. Ich wadą jest masa, konieczność obsługi przez dwie osoby i spora ilość miejsca, jaką zajmują na pokładzie łodzi półsztywnych. Tyczki lekkie obsługiwane są przez jedną osobę i są stosunkowo małogabarytowe, ale ich rozkładanie wykonywane jest ręcznie, co wydłuża czas przygotowania ich do użycia.

Próbę połączenia zalet jednych i drugich podjęła firma Rescue Solutions International, producent specjalistycznego wodnego sprzętu ratowniczego. W wyniku prac powstała pneumatyczna tyczka teleskopowa VerTmax. Dzięki uprzejmości firmy Cushima o jej zaletach mogli się przekonać operatorzy Wydziału Zabezpieczenia Działań Morskiego Oddziału Straży Granicznej, testując ją przez kilka tygodni. Jednym z aspektów działań specjalnych, w jakich specjalizuje się ta jednostka, są właśnie działania abordażowe. Jako wieloletni użytkownicy tyczek teleskopowych, funkcjonariusze WZD MOSG stanowią jeden z najodpowiedniejszych zespołów do oceny wad i zalet tyczki VerTmax.

VerTmax to nie jedna, a cała rodzina teleskopowych tyczek przeznaczonych do wynoszenia wysoko i mocowania haka z przyczepioną do niego drabinką w czasie morskich operacji abordażowych, jak również w czasie działań w środowisku zurbanizowanym, kiedy istnieje konieczność cichego i niepostrzeżonego dostania się na wyższe kondygnacje. Cechą charakterystyczną tej konstrukcji jest wykorzystanie do jej rozsuwania sprężonego powietrza dostarczanego ze zbiornika, będącego częścią tyczki. W skład rodziny VerTmax wchodzą modele o trzech długościach: 9, 12 i 15 metrów. W przypadku, gdy żadna z tych tyczek nie odpowiada klientowi, producent jest w stanie dostarczyć inne, o niestandardowej długości.

Konstrukcja składa się z trzech zasadniczych części: zbiornika na sprężone powietrze, teleskopowej części roboczej i zaczepu na akcesoria. Źródło zasilania tyczki, czyli zbiornik ze sprężonym powietrzem, wykonane jest z ulepszonego cieplnie stopu aluminium 6061-T6 i pokryte czarną powłoką proszkową. Mierzy niecałe 91 cm długości, ma 7,3 cm średnicy i waży 4,3 kg. Pojemność wystarcza na 6–7 rozsunięć i może zostać uzupełniona ze zwykłej butli nurkowej. Ciśnienie robocze to 2000 psi. Teleskopowa część robocza tyczki wykonana jest z tego samego stopu aluminium, ale poddanego powierzchniowej obróbce anodowaniem, gwarantującym doskonałe właściwości antykorozyjne. Zadaniem tej części jest dostarczenie zamontowanych akcesoriów na żądaną wysokość. Zaczep na akcesoria znajdujący się na szczycie tyczki pozwala na montaż kilku rodzajów haków, anten czy bezprzewodowych kamer. Haki wykonane są z tytanu i pokryte neoprenem w celu redukcji hałasu, jaki może powstać w czasie ich zaczepiania. Wszystkie zaopatrzone są w kontaktowy mechanizm zwalniający, odłączający je od tyczki w momencie, kiedy zostaną skutecznie zamocowane na burcie statku, parapecie itd. Wśród haków, jakie mogą znaleźć się w zestawie VerTmax, są np. 6,5-calowy hak typu „rurowego” przeznaczony do mocowania na rurach i relingach, 9,5-calowy hak typu „parapetowego” przeznaczony do mocowania na parapetach i innych płaskich krawędziach. Haki mogą być wyposażone w rolki ułatwiające przesuwanie ich po burtach statków lub ścianach budynków. W skład zestawu VerTmax wchodzi również drabinka. Taśmy, z których jest zbudowana, wykonane są z nylonu, a stopnie z włókna szklanego, co nadaje całości znacznej lekkości przy jednoczesnym zapewnieniu wysokiej wytrzymałości. Dla przykładu, najdłuższa 15-metrowa drabinka waży jedynie 2,7 kg. Jest ona przechowywana w polietylenowym pojemniku przymocowanym do tyczki, z którego jest wyciągana w trakcie jej rozsuwania.

Mimo pozornej komplikacji systemem pneumatycznym, VerTmax jest bardzo prosta w obsłudze – wystarczy do tego tylko jedna osoba. W miejscu połączenia zbiornika sprężonego powietrza z częścią teleskopową znajdują się manipulatory służące do sterowania tyczką. Dolny to dźwignia, po naciśnięciu której następuje rozsunięcie tyczki – prędkość, z jaką jest ona rozsuwana, zależy od siły wciśnięcia tej dźwigni; mocniejsze naciśnięcie uwalnia większą ilość sprężonego powietrza i tyczka rozsuwa się szybciej. Całkowite zwolnienie nacisku na dźwignię powoduje zatrzymanie wysuwania się tyczki. W przypadku, kiedy „przestrzelimy” z wysokością rozsunięcia, wystarczy skorzystać z drugiego manipulatora, czyli zaworu, znajdującego się nad dźwignią, który obniżając ciśnienie powietrza pozwala na opuszczenie tyczki.

Po rozsunięciu VerTmax zachowuje pływalność, co umożliwia pozostawienie jej w wodzie, np. w czasie jej wykorzystania przez płetwonurków, i odzyskanie po zakończeniu akcji. Ułatwieniem dla wykorzystania tyczki spod powierzchni wody jest również mała masa. Umożliwia ona pływanie z nią pod wodą i pozwala na wejście na statki lub instalacje brzegowe bezpośrednio spod powierzchni wody. Masy kompletnej tyczki, tzn. zbiornika, części teleskopowej, haka, pojemnika z drabinką to, w zależności od wersji, 16,3 kg dla tyczki 9-metrowej, 18,6 kg dla tyczki 12-metrowej i 21 kg – dla 15-metrowej.

Mając możliwość własnoręcznego przetestowania tyczki VerTmax, operatorzy WZD MOSG mogli przekonać się o jej wadach i zaletach. W ich zgodnej ocenie posiada ona cechy, którymi przewyższa starsze, tradycyjne modele tyczek. Najważniejsza kwestia podnoszona przez nich, to mała masa, pozwalająca na łatwą i skuteczną obsługę przez tylko jedną osobę. Dochodzi do tego cicha praca i duża szybkość rozstawienia. Materiały, z jakich wykonana jest drabinka, skutecznie tłumią hałas, jaki jest typowy przy korzystaniu z metalowych drabinek speleo. Duży wybór haków pozwala na ich odpowiedni dobór w zależności od powierzchni, na jakiej ma być zaczepiony (czy będzie to reling, szerszy czy węższy gzyms, wąska lub szersza burta itp.). Walory użytkowe poprawia możliwość napełniania zbiornika z typowej nurkowej butli tlenowej, przez co w kilkadziesiąt sekund tyczka jest znowu gotowa do działania (nie można zapominać, że jedno napełnienie butli starcza na kilka rozsunięć tyczki).

Jak widać konstruktorom z firmy Rescue Solutions International udało się udoskonalić konstrukcje starszych tyczek i stworzyć skuteczne, specjalistyczne narzędzie, które, mamy nadzieję, wkrótce pojawi się na wyposażeniu polskich jednostek specjalnych.

Dziękujemy funkcjonariuszom WZD MOSG i firmie Cushima za pomoc w przygotowaniu artykułu.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!