Beret GROM-u nad Dunajem

Beret w wojsku

Beret jest bardzo mocno rozpowszechnioną aktualnie częścią wielu mundurów wojskowych w armiach na całym świecie. Jako nakrycie głowy w modzie europejskiej występował już od XV wieku, pierwotnie noszony jako znak klasy ludzi wykształconych.

Wśród Landsknechtów (najemników niemieckich z okresu końca XV wieku) beret, obok różnego rodzaju kształtów kapeluszy i hełmów, był bardzo popularną formą wojskowego nakrycia głowy. We współczesnym systemie wojskowym beret po raz pierwszy trafił do francuskich oddziałów górskich w 1889 roku.

W naszym kraju furorę zrobił po II wojnie światowej, wypierając po 1989 roku nasze narodowe nakrycie jakim była rogatywka (w wersji polowej). Oczywiście występował również w Wojsku Polski i przed wojną, jak i w Siłach Zbrojnych na Zachodzie w trakcie jej trwania.

W siłach zbrojnych, w tym w Polsce, kolor tego nakrycia głowy informuje o tym, do jakiego rodzaju sił zbrojnych należy dany żołnierz oraz z jakiego rodzaju sił wywodzą się jego korzenie. Zwyczajowo żołnierzowi przysługuje prawo zachowania koloru nakrycia głowy przez całą swoją karierę wojskową, niezależnie od miejsca jej pełnienia i formacji w której służy.

Berety w Bundesheer

W wojsku austriackim używa się aktualnie 12 różnych kolorów beretów. Odpowiednio barwnie prezentowała się w związku z tym również kadra jedynej uczelni wojskowej szkolących oficerów podczas zbiórek i apeli.

Zgodnie z ogólnym założeniem zaistniała potrzeba ujednolicenia koloru nakrycia głowy dla kadry i kadetów Theresian Military Academy kształcącej zarówno na potrzeby sił lądowych, powietrznych oraz specjalnych i żandarmerii. 

„Jednolity wygląd i wyraźne przyporządkowanie do akademii wojskowej to powody wprowadzenia szarego beretu. Z drugiej strony, kolor szary podkreśla neutralny charakter pomiędzy różnymi gałęziami służby i tym samym wyraża ogólne, międzybranżowe szkolenie realizowane w akademii wojskowej” — wyjaśniał generał dywizji Pronhagl żołnierzom podczas uroczystości w siedzibie uczelni w zamku Burghof.

W kameralnej uroczystości, jaka odbyła się 21 stycznia 2020 roku, nastąpiło przekazanie beretów i „zmiana koloru” nakrycia głowy w tej instytucji na nowy, ujednolicony beret koloru szarego. Tyle mówi facjalny komunikat na stronie uczelni. 

Dlaczego szary kolor i skąd pochodziła inspiracja?

Pomysł na ujednolicenie koloru beretów powstał kilka lat wcześniej. Nie trzeba też nikogo przekonywać, że nie miał on tylko zwolenników, ponieważ u wielu żołnierzy prawo zachowania koloru beretu podkreślało ich przynależność do określonej formacji przed przydziałem do akademii i pozwalało nie tylko na wyróżnianie się, ale również na kultywowanie tradycji dawnej formacji pośród kolegów i kadetów.

Władze uczelni doszły jednak do wniosku, że czas postawić na własną spójną identyfikację i integrację pod jednolitym własnym kolorem beretu. Powstała w związku z tym konieczność opracowania nowego wzoru, w tym koloru, którego jeszcze w siłach zbrojnych nie było. I tu zaczyna się nasza historia, o której oficjalne źródła już nie wspominają. 

Przeczytaj także: Nowy kamuflaż Bundesheeres (ÖBH) >>

W związku ze współpracą uczelni wojskowych państw UE istnieją liczne powiązania uczelni i kadry wojskowej pomiędzy poszczególnymi państwami, w tym nie tylko z NATO. Również austriacka akademia w okresie przed 2020 rokiem systematycznie współpracowała z uczelniami w Polsce i siłą rzeczy znali istniejące i obserwowali wprowadzane nowych beretów WOT, jak i inne, w tym koloru szarego w GROM.

W tym drugim przypadku, kolor okazał się kluczowym elementem. Po pierwsze, nie występował w austriackich siłach zbrojnych, a po drugie, spodobał się starszym oficerom z Theresianische Militärakademie.

Przypomnijmy że w przypadku GROM-u beret koloru szarego był noszony w okresie II wojny światowej przez żołnierzy 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej i Cichociemnych, których tradycje kultywuje ta jednostka.

Naddunajski pomysł na ujednolicenie nakrycia głowy nabierał tym samym „kolorów”. Była już wola dokonania dość rewolucyjnej zmiany oraz propozycja koloru przywieziona z Polski i to z elitarnej jednostki specjalnej – a przecież kuźnia oficerów, jaką jest każda akademia wojskowa, też jest na swój sposób wyjątkowa i elitarna.

Ostatnim etapem tej historii było pozyskanie jednego, „wzorcowego” egzemplarza celem przedstawienia kierownictwu uczelni i dokładnego odwzorowania koloru.

Całe przedsięwzięcie przebiegało oczywiście w sposób nieformalny i znane jest z relacji starszego stopniem oficera austriackiego zamieszanego całą historię. Finalnie beret „GROM-u” pozyskano za pośrednictwem polskiego aukcyjnego portalu internetowego i na tej podstawie opracowano model beretu austriackiego w zakresie koloru obowiązujący od 2020 r. Nawet dziś jest to możliwe choć oznacza wydatek rzędu 350-500 złotych!

Każdy z członków kadry uczelni poza nowym nakryciem głowy otrzymał również pokaźnych rozmiarów dyplom, który zwyczajowo umieszczany jest na ścianie kancelarii w siedzibie uczelni. Czy za kilka lat o historii „wzorca” z Polski będzie jeszcze szeptano na korytarzach zamkowych, nie wiemy, ale warto o niej powiedzieć również u nas w kraju.

Zdjęcia: Bundesheer