A nuż ten będzie ostrzejszy… - czyli słów kilka o nożach

Wstępnego wyboru, determinującego w pewien sposób zakres zastosowania, można dokonać, decydując się na nóż z ostrzem stałym lub ostrzem składanym.

Nóż ze stałym ostrzem (ang. „fixed blade”) wykonany jest z jednego kawałka stali, przez co charakteryzuje się dużą wytrzymałością (co zależy, oczywiście, również od jakości użytego materiału), jest  także prosty w konserwacji. Jednak jeśli poszukujemy noża do codziennego użytku raczej w miejskiej dżungli niż w amazońskiej, niekoniecznie będzie on  najlepszym wyborem. Tego typu „narzędzie” potrzebuje zwykle pochwy, zajmuje też więcej miejsca, więc skryte przenoszenie może być problematyczne, a w niektórych przypadkach nawet niemożliwe.

Sprawdź: Noże taktyczne i survivalowe

Dlatego bardziej wskazanym rozwiązaniem będzie tzw. „folder”, czyli nóż z ostrzem składanym (ang. „folding blade”). Zajmuje on mniej miejsca, jest cieńszy i lżejszy, tym samym łatwo schować go w kieszeni (czy w niewielkiej ładownicy mocowanej do paska lub przez zaczepienie klipsem o brzeg kieszeni), więc można go nosić na co dzień jako element EDC (ang. every day carry).

Z drugiej strony, musimy pamiętać, że konstrukcję noża składanego tworzy kilka elementów:  rękojeść, ostrze i jego blokady oraz mocowanie, przez co „higiena narzędzia” może być utrudniona. Piasek, błoto itp. łatwo wnika w zakamarki, co może mieć wpływ na funkcjonalność noża, jak i jego stan. Może się również okazać „za mały” na cięższe zadania – i nie chodzi tu bynajmniej o wielkość, ale fakt, że niejednolita konstrukcja zwiększa jego wrażliwość na uszkodzenia mechaniczne.

Przeczytaj także: Nożownik

Przeznaczenie naszego „narzędzia” to także długość ostrza - i tutaj możemy trafić na większe noże składane, których ostrze będzie w swych rozmiarach bliskie wielkości noża z ostrzem stałym. Długość ma znaczenie, ale pod kątem zastosowania (maczety nie użyjemy przecież do posmarowania chleba masłem).

 Analogiczna sytuacja dotyczy grubości głowni noża – im cieńsza, tym mniej wytrzymała (choć tu w grę wchodzi również rodzaj stali), ale jednocześnie jej grubość determinowana jest specjalizacją „narzędzia”. Z grubością głowni łączy się jej profil – łukowaty, o kształcie włóczni, ścięty, ostro wyprowadzony, hakowaty – każdy z nich służy do czego innego.

Podobnie rzecz ma się z rękojeścią noża. Syntetyki są najbezpieczniejszym i najbardziej trwałym rozwiązaniem. Możemy wybrać też rękojeści tytanowe lub wykonane ze stali nierdzewnej czy aluminium, pamiętając jednak cały czas o przeznaczeniu noża. Natomiast wyborowi rękojeści drewnianej lub skórzanej lub z kości zwierząt powinna towarzyszyć pełna świadomość właściwości tych materiałów, gdyż w pewnych warunkach (jak np. wysokiej wilgotności) mogą zmniejszyć komfort używania noża, jego funkcjonalność i trwałość. Istnieją też noże o szkieletowej rękojeści, gdzie stosowany jest np. paracord jako wykończenie umożliwiające wygodny chwyt.

Zobacz również: Ostry jak brzytwa?

Wybierając noże, niezależnie od tego, czy decydujemy się na nóż składany, czy nóż ostrzem stałym, na pewno trzeba zwrócić uwagę na rodzaj stali oraz jej właściwości, np. zwiększoną odporność na korozję. Jeżeli czekają nas ciężkie zadania, jak wykorzystanie noża do budowania schronienia, to warto zainwestować w nóż z ostrzem ze stali wysokowęglowej, która charakteryzuje się o wiele większym parametrem wytrzymałości na uszkodzenia mechaniczne i zużycie.

Kompromis nie jest zwykle dobrym rozwiązaniem przy specjalistycznych narzędziach, a do takich możemy zaliczyć noże. Dlatego nóż należy wybierać świadomie – ma jedno konkretne ostrze, a nie kilka różnych narzędzi jak multitool. Profesjonalny nóż to nie „kosa komandosa”, którą można karczować dżunglę, rzucać do celu, polować, ścinać gałęzie na szałas, dokonywać precyzyjnego wycinania, otwierać puszki, wyłamywać drzwi i wyrywać gwoździe. Każdy służy do czego innego – a im bliżej błędnie pojętej uniwersalności, tym szybciej go zużyjemy.

Polecamy lekturę: Noże na koniec świata?

I tu istotna uwaga – każdy nóż, bez względu na to, z jakiej stali jest wykonany i za ile go kupiliśmy, prędzej czy później stępi się – to naturalny efekt użytkowania. Noże nie są niezniszczalne – podobnie jak broń palna, należy o nie dbać: regularnie je czyścić, konserwować, wycierać do sucha z wody i innych płynów czy brudu, przechowywać w odpowiednich warunkach.

Jeżeli potrzebujemy noża do różnych zastosowań, warto rozważyć kupienie dwóch osobnych rodzajów, np. noża survivalowego o stałym ostrzu oraz podręcznego noża do bardziej uniwersalnych (czyt. codziennych, a nie wszystkich czy byle jakich) zastosowań typu EDC. Dzięki temu unikniemy sytuacji, w której dane prace będziemy wykonywali nieodpowiednim narzędziem - kiedy trzeba, użyjemy "noża Rambo", a kiedy indziej noża bliższego rozmiarom "scyzorykowi MacGyvera".