Page 39 - SO_06_2018

zamówień wojskowych. Nie
udało jej się zaintereso-
wać fińskiej armii pro-
jektami 9 mm pistoletu
JAT-9 i karabinka automa-
tycznego kalibru 5,56 mm, nad którymi prace
zatrzymano na etapie pierwszych prototypów. Karabin powta-
rzalny tej firmy na amunicję 7,62 mm x 54 R wziął co prawda udział
w testach na nową broń snajperską dla miejscowych sił zbrojnych,
ale Puolustusvoimat ostatecznie wybrały jako Tkiv 85 modyfikację
starych Mosinów zaproponowaną przez spółkę Valmet Oy i przepro-
wadzoną w latach 1984–1985 w państwowym Arsenale nr 1 (Aseva-
rikko 1) w Kuopio. Timari nie poddawał się i po wyprodukowaniu dla
armii niedużej liczby granatów ręcznych „Wildcat” o korpusie z two-
rzywa sztucznego liczył na sukces swego pm Jati-Matic – broni, ja-
wstrząsów bronią lub niezamierzonego naciśnięcia kiej brakowało w arsenale fińskich żołnierzy, odpowiedniejszej od
na spust. Jati-Matic może być więc po złożeniu chwy- standardowych 7,62 mm kbk (Rynnäkkökivääri) lub pistoletów sa-
tu (byle w pełni) bez- piecznie przenoszony zarówno mopowtarzalnych dla np. załóg wozów bojowych, obsług broni cięż-
z zamkiem w przednim położeniu, jak i w gotowości do kiej, pilotów, łącznościowców i innego personelu o innych zadaniach
otwarcia ognia, gdy za- mek pozostaje w tylnym po- niż walka na pierwszej linii. W tym okresie klimat polityczny w Fin-
łożeniu, na zaczepie spu- stowym. Warto zaznaczyć, landii nie sprzyjał jednak ani tego rodzaju zakupom od prywatnych
że prawa ściana zamka za- słania okno wyrzutowe łusek firm, ani jakimkolwiek innym znaczącym sukcesom ich przedsięwzięć
po tej stronie broni w obu skrajnych położeniach i tylko gdy na rynku lokalnym. Timari spróbował więc sił na chłonnym rynku
przemieszcza się on podczas strzału lub ręcznego przeładowania amerykańskim za pośrednictwem firmy Omni Ordnance Inc. z Dal-
okno jest odsłaniane przez chwilę w celu wyrzucenia łuski lub naboju las w Teksasie. Jati-Matic został natychmiast zauważony przez wiele
na zewnątrz. Dzięki temu wnętrze pm jest lepiej chronione przed czasopism fachowych, od „Soldier of Fortune” po „Gun Digest Book
zanieczyszczeniami niż w wielu innych typach strzelających z zamka of Assault Weapons”, ale prawdziwy rozgłos zyskał po tym, jak poka-
otwartego. Gdy zamek znajduje się w tylnym położeniu i broń jest zał się w rękach bohaterów kina akcji, dzięki zabiegom promocyjnym
gotowa do strzału, w oknie wyrzutowym widoczny jest odcinek zam- amerykańskiego importera. Już w 1984 r. w hollywoodzkim filmie
ka, na którym naniesiono czerwony napis ostrzegawczy FIRE (nie we pt. „Czerwony świt” („Red Dawn”) posługiwał się nim polujący na
wszystkich egzemplarzach). Nowatorskie rozwiązanie zabezpieczania amerykańskich partyzantów oficer radzieckich sił okupujących USA
i przeładowania Jati-Matica czyni ten pm nie tylko bardzo prostym płk Strelnikov, grany przez W. Smitha, rok później Jati-Matica można
i szybkim w obsłudze, ale również wygodnym do noszenia w ukryciu było zobaczyć w rękach Antoine’a Delona w filmie pt. „Słowo gliny”
i dobywania stamtąd – do fińskiego pm („Parole de flic”), ale największą popu-
oferowano m.in. specjalną skórzaną larność fińskiemu pm przyniósł film
obejmę do mocowania broni na szel- z 1986 r. pt. „Cobra”. Grany przez Syl-
kach pod pachą, podobną do przygoto- westra Stallone bezkompromisowy por.
wanej przez Eagle Industries dla MP5K. policji Marion Cobretti rozprawia się
Jati-Matic rozkłada się w prosty w nim z gangiem motocyklowym m.in.
sposób na pięć podstawowych części. za pomocą przykuwającego uwagę Ja-
Po odłączeniu magazynka, rozłożeniu ti-Matica z zamontowaną atrapą lase-
chwytu i skontrolowaniu broni, wystar- rowego wskaźnika. Na cywilny rynek
czy obrócić o 90 stopni zacisk tylne- amerykański powstały wówczas wersje
go końca pokrywy komory zamkowej z metalową kolbą składaną zawiasowo
(połączony z uszkiem do mocowania na wierzch komory zamkowej lub sta-
pasa, co czasami skutkowało przypad- ła, mocowaną dwupunktowo, do tylnej
kowym obróceniem tego elementu), by części komory zamkowej oraz dołu
odchylić pokrywę otwierając dostęp chwytu, a także z wymaganą przez
do wnętrza pm. Po wyjęciu sprężyny przepisy niektórych stanów lufą wydłu-
powrotnej z żerdzią, kolejny krok to żoną do 400 mm. Restrykcyjne fińskie
wysunięcie w tył zamka i pozostaje przepisy w zakresie obrotu bronią typu
odłączyć lufę. Podczas dokładniejszego wojskowego zniweczyły jednak szanse
czyszczenia i kontroli broni oddziela się na większy komercyjny sukces. W la-
także za pomocą płaskiego śrubokrętu tach 1983-1987 TAP wyeksportowała
moduł mechanizmu spustowego oraz nie więcej niż 400 egzemplarzy swego
wyciąg i czoło zamka od jego trzonu. pm, a dodatkowe 20 skompletowała fir-
Po tym, jak Jali Timari został głów- ma Esa Tiittanen. W kwietniu 1984 r.
nym udziałowcem i dyrektorem TAP, z magazynów TAP skradziono 22 sztuki
firma podjęła kroki w celu zdobycia Jati-Maticów, co doprowadziło rok póź-
Najbardziej znany użytkownik
Jati-Matica - por. Cobretti.
39
magazyn ludzi akcji