Page 9 - 30 lat Żandarmerii Wojskowej

ŻAND ARMERIA W O JSK O WA WALENTY WÓJCIK

SPECIAL OPS

Tekst: ŻW marca tego samego roku. Został wówczas także za to odzna-
Zdjęcia: arch. ŻW czony austrowęgierskim srebrnym medalem za waleczność.
We wniosku z 1927 roku o odznaczenie go orderem Virtuti Mi-
litari zapisano, że złożone w tym czasie dowody niezwykłej od-
wagi i spokoju w niejednokrotnie bardzo trudnych warunkach
wysunęły go wkrótce na stanowisko podoficera, jednając mu
bezwzględne zaufanie przełożonych.
Jesienią 1915 roku front na pewien czas zastygł, więc le-
gioniści zajęli się budową okopów. Podczas tych prac Wójcik
złamał rękę, skutkiem czego został wycofany z frontu. Po re-
konwalescencji nie wrócił już na front. Został przeniesiony do
Radomska, zwanego jeszcze wówczas Noworadomskiem, gdzie
pracował w Biurze Werbunkowym Legionów Polskich. W Radom-
sku poznał swoją żonę – Stanisławę Cyranowską, córkę miejsco-
wego stolarza. Młodzi pobrali się 3 listopada 1918 roku w tam-
tejszym kościele pw. św. Lamberta. Małżonkowie mieli dwoje
dzieci, które przyszły na świat już w Warszawie. trzęsienie ziemi, wszak zmarła nie tylko bliska mu po tylu
Zbigniew Wójcik, co warto podkreślić, był wybitnym historykiem, latach osoba, po której szczerze płakał i po śmierci której chciał podobno
autorem wielu artykułów i książek, przede wszystkim dotyczących w akcie pierwszej rozpaczy zastrzelić się, ale również człowiek, które-
okresu XVI i XVII wieku. W 1922 roku odbył czteromiesięczny kurs go miał ochraniać, człowiek, wokół którego toczyło się całe jego życie
dla żandarmów, zakończony wynikiem dobrym, który na tle innych w ciągu ostatnich kilkunastu lat. W tym historycznym momencie przy
był wynikiem stosunkowo wysokim. Zadecydowało to prawdopodob- umierającym Marszałku pośród rodziny, współpracowników i ludzi z naj-
bliższego otoczenia był i Wójcik. Był także przy Piłsudskim i w dniach
nie o przeniesieniu go z Warszawy do podwarszawskiego posterunku,
Osobisty ochroniarz który miał za zadanie ochraniać m.in. Sulejówek, gdzie wycofujący następnych, podczas uroczystości pogrzebowych, w których przypadło
mu zaszczytne miejsce. Bowiem w kondukcie pogrzebowym, tak na uli-
się z życia publicznego Marszałek Józef Piłsudski miał swój prywatny
cach Warszawy, jak i Krakowa, był członkiem szpaleru honorowego żoł-
dom „Milusin”. Niewątpliwie takie zwiększenie ochrony osoby Mar-
Józefa Piłsudskiego szałka spowodowane było zamordowaniem w dniu 16 grudnia 1922 nierzy, którzy szli na całej trasie przy samej lawecie wiozącej trumnę
z ciałem Józefa Piłsudskiego. Niedługo po śmierci Marszałka Walenty
roku pierwszego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Gabriela Na-
Wójcik został awansowany do stopnia chorążego. W następnych miesią-
rutowicza.
Wójcik pod koniec 1922 roku został przydzielony do Józefa Piłsud-
skiego jako jego osobisty ochroniarz. Z tej funkcji wynikały jego pod- cach opiekował się opustoszałym Belwederem i pełnił rolę nieoficjalnego
sekretarza wdowy – Aleksandry Piłsudskiej. Jego obowiązkiem było se-
stawowe obowiązki, jakimi było chronienie Marszałka, tak na terenie gregowanie korespondencji napływającej do niej z całej Polski.
Do Szwajcarii Walentego ściągnął w 1910 roku jego starszy brat „Milusina”, jak i podczas jego podróży po Polsce. Z czasem dzięki Kolejnym trzęsieniem ziemi, które przewracało życie do góry noga-
Jan Wójcik. Dla obu była to w założeniu typowa emigracja zarob- swojej wzorowej służbie został dowódcą posterunku w Sulejówku. mi, była dla niego II wojna światowa. W jej pierwszych dniach wyje-
Chorąży Walenty Wójcik urodził się 4 lutego kowa. Pracowali razem w fabryce cygar w Bernie. Walenty Wójcik W 1926 roku doszło do przewrotu majowego Marszałka Piłsud- chał z Warszawy w ślad za najcenniejszymi przedmiotami wywieziony-
1893 roku w Trzebcach, w gminie i parafii zaangażował się w działalność niepodległościową, czego wyrazem skiego. W tych dniach towarzyszył mu Wójcik. Poszedł za nim, jak mi z Muzeum Belwederskiego, zabierając ze sobą dodatkowe pamiątki,
Wielgomłyny w powiecie radomszczańskim było zapisanie się do Polskiej Partii Socjalistycznej i do oddziału sam powiedział: „tam dokąd będzie trzeba, bez względu na to, co w tym prawdopodobnie marszałkowski mundur z odznaczeniami. Ewa-
w województwie łódzkim, w wielodzietnej Związku Strzeleckiego w Zurychu. Na początku 1914 roku oddziały się stanie”. I tak 12 maja, gdy Marszałek jechał na słynne spotkanie kuował je przez Rumunię i Bułgarię do Francji, gdzie uratowane przed-
rodzinie. Jego rodzice mieli jedenaścioro w Szwajcarii wizytował ich komendant, czyli Józef Piłsudski. Wójcik na moście Poniatowskiego z Prezydentem Stanisławem Wojciechow- mioty złożył na ręce Prezydenta Polski Władysława Raczkiewicza. Tam
dzieci, z czego wieku dojrzałego dożyło miał okazję wówczas go poznać, a nawet odbyć rozmowę. Choć była skim, Wójcik siedział w jego aucie, a gdy Marszałek wraz ze swym został przydzielony do ochrony głowy państwa, stając się członkiem
pięcioro spośród nich. Była to biedna to po prostu ogólna rozmowa, jaką Piłsudski przeprowadził z każdym sztabem podążał już mostem, Wójcik także był obok. Dzięki temu, że Gabinetu Prezydenta RP. Gdy Francja upadała pod niemieckim najaz-
dem Walenty Wójcik wraz z innymi osobami z jego otoczenia dostał
innym Strzelcem.
towarzyszył Piłsudskiemu aż do ostatnich dni przewrotu, został we
rodzina chłopska, skutkiem czego odebrał Z momentem wybuchu I wojny światowej w 1914 roku nastąpiła wspomnieniach jednego z jego uczestników określony nawet mianem się do Londynu, gdzie zamieszkał w wynajętej dla Prezydenta willi
on jedynie elementarne wykształcenie mobilizacja, więc Walenty Wójcik wraz z pozostałymi Strzelcami ze nieodstępnego Wójcika. Po przewrocie majowym Marszałek Józef Pił- i kontynuował przy nim swą dotychczasową służbę.
charakterystyczne dla tamtych czasów. swojego oddziału wyruszył w ojczyste strony, nielegalnie przekra- sudski powrócił do władzy i do Warszawy, gdzie ponownie zamieszkał 14 października 1940 roku miało miejsce bardzo intensywne bom-
czając przy tym granicę szwajcarsko-austriacką. W Krakowie był 16 w Belwederze. Wraz z nim przeniosła się tam ochrona z Wójcikiem na bardowanie. Gdy na chwilę ustało Walenty Wójcik wyszedł na ze-
sierpnia tego samego roku i wtedy też wstąpił do Legionów Pol- czele, który w 1929 roku awansował z tytularnego starszego wach- wnątrz, aby zorientować się w zniszczeniach. Wtedy spadły kolejne
Od młodzieńczych lat pozostawał w opozycji do zaborcy. Utoż- skich. Znalazł się w szeregach 2 Pułku Piechoty. Podkreślić należy, mistrza do stopnia starszego wachmistrza. bomby, z których odłamki ciężko go raniły. Hospitalizacja nie powio-
samiał się z chłopskim ruchem Zaraniarzy, który poza szerzeniem że był jednym z pierwszych legionistów ze swoich stron. Rzecz o tyle Walenty Wójcik stworzył i opiekował się Muzeum Marszałkowskim, dła się i Walenty Wójcik zmarł 17 października 1940 roku. Jego ciało
wśród chłopów patriotyzmu i podnoszeniem kwestii niepodległości, istotna, że dla niego droga do Krakowa była dłuższa niż dla innych czyli pokojami w Belwederze, w których wyeksponowano różne pa- złożono na londyńskim St. Mary’s Roman Catholic Cemetery.
zajmował się także krzewieniem oświaty oraz haseł postępu spo- legionistów z jego rodzinnych Wielgomłyn i okolic. Wiodła wszak ze miątki związane z osobą Józefa Piłsudskiego. Muzeum było zwiedza- Podczas swojego stosunkowo krótkiego życia Walenty Wójcik był
łecznego i gospodarczego. Nic bliższego jednak na temat aktywności Szwajcarii. Ze swoim legionowym oddziałem przeszedł cały szlak ne przez gości, którzy odwiedzali Piłsudskiego, w tym przez polskich wielokrotnie odznaczany. Do najważniejszych odznaczeń należy or-
Walentego Wójcika wśród Zaraniarzy nie wiadomo. Więcej natomiast bojowy aż do walk na Wołyniu w 1915 roku. W tym czasie był awan- czołowych polityków, wojskowych czy zagranicznych dyplomatów. der Polonia Restituta, czyli Krzyż Odrodzenia Polski, którym Wójcik
wiadomo na temat jego działalności w Związku Strzeleckim w Szwaj- sowany i odznaczany za swoje czyny podczas działań wojennych. Dzięki swojej służbie przy najważniejszej osobie w ówczesnej Polsce został udekorowany w 1929 roku jako pierwszy w historii podoficer.
carii. Była to paramilitarna organizacja ucząca zasad wojskowych Pierwszy awans, ze stopnia starszego żołnierza do stopnia kapra- Walenty Wójcik był rozpoznawalny nie tylko w Warszawie, ale i niemal Natomiast najwyższym spośród jego licznych odznaczeń był Krzyż
i obchodzenia się z bronią na wypadek wybuchu światowej wojny, la, miał miejsce jeszcze w grudniu 1914 roku. Następnie w połowie w całym kraju. Wydarzenia z 12 maja 1935 roku zmieniły wszystko. Niepodległości II klasy na trzy możliwe przyznany mu w 1931 roku.
w której upatrywano szansy na odzyskanie przez Polskę niepodle- 1915 roku awansowano go do stopnia plutonowego, co było wyrazem Przede wszystkim w życiu Polski, ale także i poszczególnych Polaków. Jednocześnie było to drugie w kolejności międzywojennych odzna-
głości. uznania za zdobycie placówek z rąk żołnierzy rosyjskich w dniu 29 Zmarł wówczas Marszałek Piłsudski. Dla Wójcika oznaczało to swoiste czeń. Ważniejszy byłby już tylko order Virtuti Militari.

8 SPECIAL OPS magazyn ludzi akcji 9