Page 10 - 30 lat Żandarmerii Wojskowej

ŻAND ARMERIA W O JSK O WA WŁADYSŁAW WIERZBICKI

SPECIAL OPS

Tam, przyjmując pseudonim „Marian Heleński”, na polecenie konspiracyj- skiego Koła przekazał sztandar Żandarmerii II Rzeczypospolitej ówczesne-
Tekst: ŻW nego szefa Żandarmerii zorganizował oficerski pluton Żandarmerii. Po wy- mu komendantowi głównemu płk. Alfonsowi Kupisowi. W ten symboliczny
Zdjęcia: arch. ŻW zwoleniu obozu przez Amerykanów, 28 kwietnia pluton wchodził w skład sposób Żandarmeria Wojskowa III Rzeczypospolitej zawiązała ciągłość hi-
Pułkownik powołany do Żandarmerii II Korpusu Armii Andersa we Włoszech i wyzna- roba żony (Maria Wierzbicka, z którą połączył go emigrancki los, była
storyczną ze swoją dumną poprzedniczką sprzed wojny.
Polskiego Ośrodka Wojskowego „Murnau”. 9 lipca por. Wierzbicki został
W 1997 roku przywrócono Wierzbickiemu polskie obywatelstwo. Cho-
czony na stanowisko wykładowcy kryminalistyki, służby śledczej i medycy-
czeskiej narodowości), a następnie paraliż części ciała, jakiego doznał po
ny sądowej na kursach oficerskich dla chorążych i podoficerów w Centralnej
Władysław Szkole Żandarmerii w Urbino. wylewie krwi do mózgu sam pułkownik, sprawiły, że małżeństwo Wierz-
bickich w 2001 roku zamieszkało w Polsce. Do końca swoich dni czuł
W działalność polonijną zaangażował się dużo wcześniej. Już w marcu
się przede wszystkim żandarmem. Wszystkim żołnierzom współczesnej
1947 roku we włoskim Forli wstąpił do Stowarzyszenia Polskich Kombatan-
Żandarmerii Wojskowej w służbie czynnej przekazywał najwspanialszą,
tów. Był członkiem, a następnie prezesem Związku Byłych Jeńców Wojen-
Wierzbicki nych w Niewoli Niemieckiej, współzałożycielem Koła Szkoły Podchorążych choć prostą lekcję: żandarmem jest się sercem, a zasady rządzące ho-
Piechoty, członkiem Związku Oficerów Służby Stałej II Rzeczypospolitej.
norem oficerskim nie przestają obowiązywać nigdy. Uczył szacunku do
drugiego człowieka, przekonywał, że żołnierska odwaga i męstwo są do
Działał w Kole Lwowian i Kapitule Orderu Odrodzenia Polski przy Rządzie
Polskim na Uchodźstwie. Przez wiele lat był ponadto redaktorem „Rzeczy-
Był niekwestionowanym autorytetem dla najmłodszych pokoleń żandar-
pospolitej Podchorążackiej” – biuletynu wydawanego przez grono absol- pogodzenia ze społeczną wrażliwością. Imponował skromnością i pokorą.
dowódcy plutonu Żandarmerii Warszawa-Śródmieście w 1 wentów Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi-Komorowie. mów. Otrzymał za swoją działalność wiele medali i odznaczeń – zarówno
Dywizjonie. Nie był z tego zadowolony, bo to właśnie służba Najwięcej zaangażowania przejawiał dla prac w Kole nr 106 „Żandarm”, tych polskich, jak i brytyjskich. Wśród nich znajdują się: Krzyż Koman-
w Grudziądzu była pasją jego życia. do którego należeli też weterani ze Stanów Zjednoczonych i Kanady. W Kole dorski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, Złoty Medal Wojska Pol-
Po latach wciąż będzie wracać pamięcią do czasów poby- pielęgnowano tradycje przedwojennej Żandarmerii. Co roku 13 czerwca skiego, Order Polski Odrodzonej III, IV i V klasy, Złoty Krzyż Zasługi,
tu w Centrum. A jednak to właśnie tamta decyzja przełożo- żandarmi z całej Wielkiej Brytanii zjeżdżali się, aby uczcić święto formacji. Medal Komisji Edukacji Narodowej (za tajne nauczanie), Krzyż Walecz-
nych sprawi, że cudem uniknie Katynia. Cała bowiem kadra Na to wydarzenie – także towarzyskie – zjeżdżały się wybitne osobistości nych, Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami, Krzyż Kampanii Wrześniowej,
CWŻ wraz z komendantem Sitkiem w wyniku działań wojennych znalazła życia emigracyjnego. Krzyż Armii Krajowej, Krzyż PSZ na Zachodzie, Medal za Warszawę,
się na terenach zajętych po 17 września przez Armię Czerwoną. Po 1990 roku odrodzona w wolnej Polsce Żandarmeria Wojskowa nawią- Kombatancki Krzyż Zasługi, brytyjska Gwiazda za Wojnę, Gwiazda Italii,
Pułkownik Władysław Wierzbicki Służba w Warszawie umożliwiła Wierzbickiemu kontynuowanie przerwa- zała kontakt osobisty z płk. Wierzbickim. Kilkakrotnie odwiedził żandarmów The War Medal, The Defence Medal, Krzyż Niepodległości i wiele innych
– wychowanek Centrum Wyszkolenia nych we Lwowie studiów. Łączył doświadczenie żandarma ze zdobywaniem w Polsce, był wielokrotnie uhonorowany odznaczeniami formacji. 13 czerw- odznaczeń i odznak pamiątkowych. 18 sierpnia 2008 roku, trzy lata po
Żandarmerii w Grudziądzu, żandarm II RP. wiedzy lekarskiej na specjalizacji z medycyny sądowej. ca 1993 roku, podczas święta formacji, Wierzbicki wraz z delegacją londyń- śmierci żony, zakończył swój 99-letni żywot.
Urodził się 28 marca 1909 roku w Buczaczu W kampanii wrześniowej Wierzbicki brał udział w bitwie nad Bzurą
REKLAMA
na południowych Kresach Rzeczypospolitej (zwaną też bitwą pod Kutnem). Następnie zgłosił się ochotniczo na do-
(wówczas w zaborze rosyjskim). wódcę placówki oficerskiej w rejonie Anina. Dowodzonym przez niego
W 1927 roku zdał maturę, po której żołnierzom udało się wziąć do niewoli dowódcę szpicy na motocyklu
z przyczepką wyposażoną w stację radiową nadawczo-odbiorczą i rkm.
zdecydował się na studia medyczne. Jednak Po kapitulacji Warszawy złożył na ręce gen. Tokarzewskiego-Karasze-
po trzecim roku nauki na Wydziale wicza przysięgę konspiracyjną, przyjmując pseudonim „Wujko”. Zdą-
Medycznym Uniwersytetu Jana Kazimierza żył jeszcze wykonać ostatnie rozkazy: zorganizować ochronę likwidacji
we Lwowie, ze względu na pogarszającą się sztabu i zniszczyć samochody zaparkowane na dziedzińcu Ministerstwa
sytuację materialną, musiał przerwać Spraw Zagranicznych. 1 października 1939 roku został wzięty do niewoli
edukację. Zdobycie samodzielności w życiu niemieckiej.
Po latach dowie się, że w ten sposób trafił na czołówki gazet. Zrobio-
i odciążenie rodziny gwarantowała w tym ne podczas tego incydentu przez Niemców zdjęcie, zaraz potem uka-
czasie kariera w Wojsku Polskim, dlatego zało się w szwajcarskiej prasie. Na fotografii widać, jak polski oficer
podjął starania o przyjęcie do Szkoły staje w obronie polskiego żołnierza, który zgodnie z obowiązującymi
Podchorążych Piechoty przepisami miał prawo do posiadania broni bocznej. Niemiecka żan-
w Ostrowi-Komorowie. Po pomyślnym darmeria przyznaje Wierzbickiemu rację. Ostatecznie żołnierz zostaje
zdaniu egzaminu został przyjęty do SPP. puszczony wolno, jego obrońca zaś wraz z wielu innymi polskimi żan-
darmami trafił do obozu Brauschweig (Brunszwik). W czerwcu 1940
roku trafił do oflagu w Woldenbergu. Pełnił żandarmską służbę w Taj-
Jego nominację na najniższy stopień oficerski podpisali prezydent Mo- nej Organizacji Wojskowej (późniejszy ZWZ i AK). Do bezpośrednich
ścicki i Józef Piłsudski. Pierwszy służbowy przydział otrzymał do 85 Puł- obowiązków Wierzbickiego należało utrzymywanie łączności z organa-
ku Strzelców Wileńskich w Nowej Wilejce. Na Wileńszczyźnie zapomniał, mi bezpieczeństwa władz Polski Podziemnej, zapewnienie ochrony ze-
że zgłosił się również do Żandarmerii. W rok po promocji w Komorowie brań, odpraw i tajnych wykładów, przechowywanie map, dokumentów
meldował się u ppłk. Stanisława Sitka – komendanta Centrum Wyszkole- i pieniędzy TOW oraz pomoc w rozszyfrowywaniu wtyczek Abwehry.
nia Żandarmerii w Grudziądzu. Szkoła była wówczas kuźnią żandarmskich Ponadto brał udział w tajnym nauczaniu. Prowadził wykłady dla szere-
kadr i jednym z najbardziej rozpoznawalnych znaków na mapie ówczesnej gowców i podoficerów z historii, geografii i języka niemieckiego. Sam
wojskowości. Po ukończeniu kursu dla młodych oficerów otrzymał w Cen- zaś w roku 1944 ukończył kurs dentystyczny zorganizowany potajem-
trum stanowisko instruktora – wykładowcy kryminalistyki, służby śledczej nie przez Koło Lekarzy Polskich w obozie.
i medycyny sądowej. Z początkiem roku 1936 otrzymał awans na poruczni- Podczas ewakuacji obozu udzielał pomocy lekarskiej potrzebującym. 25
ka. W następnym roku został przeniesiony do Warszawy. Objął stanowisko marca, po wyczerpującym, dwumiesięcznym marszu, dotarł do Murnau.

10 SPECIAL OPS magazyn ludzi akcji 11