Dywizja BRANDENBURG cz.10 – Bezkresna Rosja c.d.

Dowódca Pułku Brandenburg – Obesrt von Haehling, , wraz z powracaniem do miejsca stacjonowania poszczególnych batalionów i kompanii dowodzonej przez niego jednostki, kierował do ich dowódców rozkazy zawierające wytyczne w zakresie wykorzystania, hierarchii podporządkowania na froncie i zasad współdziałania z innymi jednostkami liniowymi. Z biegiem czasu, na podstawie wspomnianych rozkazów opracowano jednolite wytyczne, przedstawione w tajnym raporcie opatrzonym numerem 1509/42 z dnia 26/6/1942, który został przygotowany przez II Wydział Abwehry (temu wydziałowi podlegał Pułk Brandenburg). Na pierwszym miejscu zaakcentowano, że Pułk jest jednostką powołaną do przeprowadzania tajnych operacji wojskowych przeciwko celom o znaczeniu taktycznym oraz strategicznym, a działania będą przez Pułk podejmowane wszędzie tam, gdzie inne oddziały nie potrafiły podjąć lub kontynuować walki.  Za jeden z priorytetowych celów, który mają realizować pododdziały Pułku Brandenburg uznano zdobywanie oraz utrzymywanie urządzeń infrastruktury transportowej, zwłaszcza mostów odgrywających tak istotną rolę w wojnie błyskawicznej. W swoich działaniach żołnierze Pułk Brandenburg powinni wykorzystywać wszelkie dostane metody/podstępy wojenne w celu zmylenia przeciwnika i zdobycia przewagi nad nim. W zakresie prowadzenia operacji ustalono:

- Pułk Brandenburg jest jednostką, która realizuje zadania związane z wojną manewrową i dlatego ich działania powinny odbywać się w awangardzie nacierających jednostek, tym samym w chwili zatrzymania ofensywy i przystąpienia do działań pozycyjnych jednostka ta winna zostać wycofana z aktualnego odcinka frontu i nie może być wykorzystywana do działań obronnych, chyba że będzie miało to na celu sprawdzenie nowych metod walki, lub wdrożenie działań zaczepnych.

- Nie dopuszcza się wykorzystania Brandenburczyków w charakterze piechoty, chyba że w sytuacjach najwyżej konieczności. Takie wytyczne miały związek z procesem selekcji i orasz szkolenia żołnierzy, których tym samym trudno było szybko zastąpić.

- Podstawową jednostką „użytkową” Pułku jest kompania, w ramach której wprowadza się podział na półkompanie zdolne do prowadzenia samodzielnego działania. Odgórnie ustalono, że każda kompania będzie posiadała w swoim składzie pluton broni ciężkiej, a w jej skład wchodzić będzie 300 oficerów, podoficerów i żołnierzy. W zakresie dysponowania kompaniami i półkompaniami przydzielonymi do poszczególnych odcinków frontu, decyzja o tym może zapadać jedynie w dowództwie Grupy Armii lub Armii, dowódcy niższego szczebla nie są władni dysponować Brandenburczykami. Zastrzeżono również, że każda kompania powinna być przydzielana do 1 Dywizji co miało zapobiec rozproszeniu oddziałów Pułku.

- Wykorzystanie jednostek Brandenburg jest zależne jedynie od dyrektyw OKW. Na szczeblu wykorzystania w Dywizji, ta ostatnia winna oddelegować oficera łącznikowego. Pododdziały Pułku Brandenburg taktycznie i strategicznie podlegają w trakcie wykonywania powierzonych im zadań Dowództwu Grupy Armii, w zakresie zaś kwatermistrzowskim i pozostałych, niezastrzeżonych kwestiach podlega dowództwu pułku.

Powyższe wytyczne wraz z wprowadzonymi jeszcze pod koniec 1941roku zmianami w zakresie ujednolicenia wyposażenia i uzbrojenia w ramach samego Pułku Brandenburg oraz w oddziałach, które współdziałały z Pułkiem przygotowały Brandenburczyków do nowych zadań, a tym samym wyzwań jakie stawiał przed nimi front wschodni. Wszystkie wprowadzone pod koniec 1941 r. i na początku 1942 r. zmiany związane były przede wszystkim z wysokimi stratami poniesionymi w pierwszych miesiącach walk w ZSRR oraz pierwszym fiaskiem wojny błyskawicznej. Bodźcem do zmian było także podjęcie się innego rodzaju misji i zadań przez poszczególne pododdziały Pułku Brandenburg. Przykładem tego może być między innymi atak na linie kolejowe Leningrad – Murmańsk oraz Archangielsk – Moskwa. W obu tych przypadkach, przeprowadzenie działań dywersyjnych na zapleczu wroga poprzedziła przede wszystkim selekcja  żołnierzy (do tych zadań wyznaczono 15. kompanię, w skład której wchodzili żołnierze pochodzący z regionów alpejskich). Przygotowania do dywersji poczyniono w Fińskim Rovanień, gdzie oddziały niemieckie wzmocnione zostały żołnierzami fińskimi doskonale znającymi warunki działania. Pierwszy rajd na wspomniane linie kolejowe został przeprowadzony pod koniec 1941 r. i zakończył się częściowym sukcesem. Zniszczenia, jakich dokonały oddziały dywersyjne zostały usunięte w przeciągu kilku dni, jednak Rosjanie zostali tym samym zmuszeni do zaangażowania sporych sił w dokładne zabezpieczenie tych linii kolejowych. Ponowną próbę przecięcia komunikacji na newralgicznych liniach kolejowych z Murmańska i Archangielska Niemcy podjęli w kwietniu 1942 r. co zakończyło się podobnymi jak poprzednio efektami.

Pisząc o działaniach oddziałów Brandenburg Regiment na dalekiej północy Europy warto  przyjrzeć się w tym miejscu bliżej oddziałowi stworzonemu przez Leutnanta Trammsdorfa. Dowodzona przez niego 15. kompania, która jak wspominałem składała się z wyselekcjonowanych żołnierzy legitymujących się pochodzeniem z rejonów alpejskich posłużyła do stworzenia grupy do zadań specjalnych.  Z inicjatywy Leutnanta Trammsdorfa, w 1941 roku dowództwo Brandenburg regiment wyraziło zgodę na stworzenie oddziału przygotowanego i przystosowanego do działań dywersyjnych na zapleczu wroga w rejonie koła podbiegunowego – czyli ekstremalnym, zimowym klimacie. W krótce po uzyskaniu zgody, Leutnant Trommsdorf przeprowadził wstępną selekcję swojego oddziału na poligonie Zossen – Wünsdorf położonym na południe od Berlina. Ostatecznie w skład oddziału weszło 90 ludzi dobranych pod kątem posiadanych umiejętności, przy czym podstawowym warunkiem przejścia selekcji było podsiadanie umiejętności doskonałej jazdy na nartach. Następnie wszyscy ochotnicy przeszli dodatkowe szkolenie w zakresie posługiwania się bronią białą, używania pistoletów, pistoletów maszynowych, karabinów oraz obsługi broni ciężkiej w tym dział przeciwpancernych i polowych piechoty. Tuż przed wyruszeniem na pierwszą misję  w skład oddziału Leutnanta Trammsdorfa włączono dodatkowo dwa zespoły łączności oraz rozbudowaną sekcję medyczną złożoną z lekarza i 6 sanitariuszy. Wraz z początkiem 1942 roku półkompanię (określenia półkompania w przypadku oddziału Leutnanta Tramsdorfa jest trochę na wyrost. Zgodnie z opisywanym wcześniej raportem 1509/42 liczebność kompanii w ramach Brandenburg Regiment wynosiła 300 ludzi) skierowano do współdziałania z dowodzoną przez General der Gebirgstruppe Eduarda Dietla Armee Lappland (Armia Laponnia została utworzona 14 stycznia 1942 roku, w czerwcu tego roku przemianowano ją na 20. Gebirgs-Armee. W jej składzie znalazły się między innymi XIX. Korpus Górski „Norwegia”, XXXVI. Górski Korpus Armijny oraz III Korpus Fiński.). Oddział zakwaterowano w fińskim Rovaniem, gdzie przeszedł aklimatyzację oraz ćwiczył współdziałanie z przydzieloną do niego 30 osobową grupą fińskich żołnierzy.

Wraz z końcem  marca 1942 r. ludzie Trammsdorfa byli gotowi do działania, które mieli podjąć wraz z XIX. Gebirgs-Korps Norwegegen pod dowództwem General der Gebirgstruppe Ferdinanda Schörnera. 6 kwietnia oddział Trommsdorfa przystąpił do wykonania zadania. Zgodnie z otrzymanymi rozkazami po przeniknięciu na tyły wroga miał przystąpić do działań dywersyjnych na południowy zachód od Murmańska w celu przecięcia szlaku komunikacyjnego, będącego jedyną drogą transportu zaopatrzenia. W tej operacji oddziały Brandenburczyków miały podjąć współdziałanie z batalionem strzelców górskich – do spotkania obu oddziałów miało dojść w okolicy rzeki Lutto we wschodniej części Finlandii, po czym oba oddziały miały zaatakować i opanować znajdującą się w tej okolicy wioskę (w celu prawdopodobnie założenia w niej bazy wypadowej). Przyjęty plan współdziałania od samego początku misji okazał się nierealny.  Już w trakcie drogi do wyznaczonego celu Brandenburczycy pomimo znajdujących się w ich szeregach Finów zgubili drogę. Batalion Strzelców Alpejskich, po kilkugodzinnej zwłoce podjął działania samodzielnie, co okazało się chybionym pomysłem, zwłaszcza, że atak na wioskę podjęto już w świetle dnia. Pomimo odniesionego w tym starciu sukcesu straty, jakie ponieśli strzelcy okazały się na tyle wysokie, iż kontynuowanie misji okazało się niewykonalne. Pod koniec dnia do celu dotarł także oddział Trommsdorfa, który świadomy braków w wyposażaniu swego oddziału także postanowił przerwać misję.

Niecały miesiąc później oddział Brandenburczyków, już pod dowództwem Leutnanta Soldera rozpoczął działania obronne w rejonie miejscowości Kiestinki (Kestenga), gdzie radzieckim oddziałom udało się najpierw przeniknąć przez linię frontu, a następnie wyprzeć oddziały fińskie z tego rejonu. Półkompania Leutnanta Soldera zastosowała w tym wypadku niestandardową taktykę skupiając się przede wszystkim na nękaniu wroga nieustannymi nocnymi wypadami. Kolejne walki w tym rejonie doprowadziły wprawdzie do odzyskania utraconego terenu przez oddziały niemieckie i fińskie, jednak w przypadku Brandenburczyków ich oddział stopniał do 60 ludzi. Wraz z ustabilizowaniem się linii frontu Brandenburczyków wycofano w celu uzupełnienia i doposażenia, by skierować ich na początku sierpnia kolejny raz do działań dywersyjnych na tyłach wroga. Tym razem oddział, pomny wcześniejszych doświadczeń wyekwipował się odpowiednio do czekającego ich zadania.  Rozpoczęte 8 sierpnia 1942 roku zadanie okazało się sukcesem, Niemcom udało się bez większych problemów wykoleić dwa kolejne składy kolejowe transportujące sprzęt, który ZSRR otrzymał w ramach Leadn Lease. Jednak do pełnego sukcesu i tym razem było daleko. Odziały NKWD wzmocniły ochronę oraz rozpoczęły drobiazgowe przeszukiwanie terenu, kończące się zwykle rozstrzelaniem podejrzanych osób. Brandenburczycy wycofali się do Rovaniem i nie podejmowali już podobnych działań w tym rejonie. Działania, które oddział Leutnanta Trammsdorfa, a następnie Leutnanta Soldera przeprowadził w Karelii były następstwem niepowodzenia operacji Silberfuchs, przeprowadzonej pomiędzy 29 czerwca a 22 września 1941 r. Kluczowy cel – zdobycie Murmańska nigdy nie został osiągnięty.

Pomimo niepełnego sukcesu, działania dywersyjne na zapleczu wroga zostały w kolejnych latach rozszerzone i dopracowane, o czym będzie jeszcze mowa. Wracając do zmian, jakie do końca 1941 r.  zaszły w ramach Pułku Brandenburg, to nie dotyczyły one, zwłaszcza w zakresie uzupełnienia, dozbrojenia oraz reorganizacji trzech oddziałów, które w tym czasie kontynuowały walkę. Chodzi tu o Kompanię Tropikalną Oberleutnanta Koehnena (Afryka Północna), 9. kompanię Oberleutnanta Knischego (w tym czasie prowadziła działania na północny zachód od Moskwy) oraz 6. kompanię Oberleutnanta Bansena, która w tym czasie prowadziła działania na Krymie. Pisząc o wprowadzonych w Pułku Brandenburg zmianach należy także wspomnieć o tym, że 1.batalion został w tym okresie przeszkolony w zakresie działań dywersyjnych (zmiany, przeszkolenie oraz wyposażenie w zakresie działań dywersyjnych rozpoczął wprowadzać Major Heinz, a kontynuował do uzyskania pełnej sprawności bojowej na poligonie Meseritz Hauptman Walther). Reorganizacja Pułku Brandenburg zakończyła się ostatecznie w grudniu 1941 r. kiedy to uzyskał on obok pełnego składu także pełną sprawność bojową (3 bataliony w skład których weszło łącznie 15 kompanii).

Rok 1942 na froncie wschodnim przyniósł przede wszystkim kontynuacje działań ofensywnych na południowym odcinku frontu, kierując się na Kaukaz. Wraz z kolejnymi jednostkami Wehrmachtu na wspomniany odcinek działań przerzucano także Brandenburczyków, którzy mieli otworzyć drogę szybkim postępom planowanej ofensywy. Kolejny wpis będzie ukazywał przeprowadzone wówczas działania, ich przebieg oraz skutki, poruszy także kwestię rozbudowy Brandenburg regiment do poziomu wzmocnionej Dywizji.

Chcesz być na bieżąco? Zapisz się do naszego newslettera!