Policyjni kontrterroryści

Od AT do KT

Za pierwszą polską jednostkę antyterrorystyczną działającą w strukturach ówczesnej Milicji uznaje się Wydział Zabezpieczenia Stołecznego Urzędu Spraw Wewnętrznych, utworzony 22 lutego 1976 roku na wzór fińskiej jednostki Karhu-Ryhma.

Była to pośrednia odpowiedź na wydarzenia, do których doszło podczas letnich Igrzysk Olimpijskich w Monachium w 1972 roku. Wówczas to niemiecka policja podjęła nieudaną próbę odbicia zakładników z rąk palestyńskiej organizacji Czarny Wrzesień.

W wyniku tych działań zginęło 11 izraelskich sportowców biorących udział w olimpiadzie. Zdarzenie to spowodowało powstanie w wielu krajach jednostek policji odpowiednio przygotowanych i przeszkolonych w celu przeciwdziałania aktom terroryzmu. 

Przeczytaj także: Jak zostać policyjnym kontrterrorystą? >>

Pod koniec lat 70. XX wieku w strukturach Zmotoryzowanych Odwodów Milicji Obywatelskiej (ZOMO) w Gdańsku, Katowicach, Krakowie, Łodzi, Poznaniu, Szczecinie i we Wrocławiu rozpoczęto także tworzenie plutonów specjalnych. W 1988 roku istniejące plutony powiększono do rozmiarów kompanii.

W wyniku przemian społeczno-gospodarczych, które były konsekwencją zmiany ustroju, w 1989 roku nastąpił wzrost zagrożenia nowymi rodzajami przestępczości, do których zwalczania nie były przygotowane dotychczas funkcjonujące struktury milicji. W roku 1990 rozwiązano MO, a na jej miejsce do służby powołano Policję, która odziedziczyła dziewięć etatowych jednostek o charakterze antyterrorystycznym, Wydział Zabezpieczenia w Warszawie oraz siedem kompanii specjalnych stacjonujących w Szczecinie, Gdańsku, Białymstoku, Poznaniu, Łodzi, Wrocławiu, Katowicach, Krakowie i Rzeszowie.

W związku ze zmianami strukturalnymi Wydział Zabezpieczenia został przemianowany na Wydział Antyterrorystyczny Komendy Stołecznej Policji, a plutony specjalne na Kompanie Antyterrorystyczne (KAT), wchodzące w skład Oddziałów Prewencji Policji.

Taka sytuacja trwała do 2000 roku, który przyniósł kolejne zmiany w strukturach oddziałów AT. Pododdziały antyterrorystyczne wydzielono ze struktur oddziałów prewencji i podporządkowano bezpośrednio komendantom wojewódzkim policji jako Samodzielne Pododdziały Antyterrorystyczne Policji (SPAP).

Ich zadaniem było szeroko pojęte fizyczne zwalczanie terroryzmu poprzez prowadzenie działań rozpoznawczych, bojowych, a także działań minersko-pirotechnicznych.

W 2003 po tragicznych wydarzeniach w podwarszawskiej Magdalence, w której zginęli funkcjonariusze policji, zostały wprowadzone kolejne zmiany. Utworzono Biuro Operacji Antyterrorystycznych (BOA), podlegające bezpośrednio Komendantowi Głównemu Policji oraz sześć Sekcji Antyterrorystycznych (SAT) w tych komendach wojewódzkich, które nie posiadały własnego SPAP-u.

Sekcje te powstały w komendach takich miast, jak: Opole, Radom, Bydgoszcz, Gorzów Wielkopolski, Kielce, Olsztyn i Lublin. W przeciwieństwie do SPAP formacje te nie były samodzielne i powstały na bazie wcześniej istniejących nieetatowych grup specjalnych, a ich podstawowym zadaniem było wspieranie innych pionów Policji oraz służb pozapolicyjnych w sytuacjach wymagających użycia szczególnych sił i metod działania.

W 2016 roku wprowadzona została w życie ustawa o działaniach antyterrorystycznych, która jednoznacznie wskazywała Policję jako odpowiedzialną za prowadzenie działań kontrterrorystycznych na terenie kraju.

Jednak dopiero nowelizacja ustawy o Policji z 5 kwietnia 2019 roku zakładała utworzenie służby KT, odpowiedzialnej za prowadzenie działań kontrterrorystycznych, jak również wspieranie działań jednostek organizacyjnych Policji w warunkach szczególnego zagrożenia lub wymagających użycia specjalistycznych sił i środków oraz specjalistycznej taktyki działania.

Służba KT

W skład nowej służby weszło 17 SPAP-ów przekształconych w Samodzielne Pododdziały Kontrterrorystyczne Policji (SPKP) – podległe komendantom wojewódzkim lub w przypadku Warszawy komendantowi KSP – oraz Biuro Operacji Antyterrorystycznych przekształcone w Centralny Pododdział Kontrterrorystyczny Policji „BOA”, podległy bezpośrednio Komendantowi Głównemu Policji.

W ramach zmian ujednolicono struktury pododdziałów oraz określono jednakowy tryb i sposób realizacji zadań, ustandaryzowano szkolenia i wyposażenie, ujednolicono sposób dowodzenia działaniami, a także scentralizowano sposób doboru kandydatów do służby w pododdziałach KT. Miało to na celu zapewnienie jednakowo wysokiego standardu realizacji działań kontrterrorystycznych na terenie całego kraju. 

Wprowadzone zmiany nie wpłynęły na miejsce rozlokowania jednostek. BOA stacjonuje w Warszawie, zaś pododdziały SPKP umiejscowione są odpowiednio w: Białymstoku, Bydgoszczy, Gdańsku, Gorzowie Wielkopolskim, Katowicach, Kielcach, Krakowie, Lublinie, Łodzi, Olsztynie, Opolu, Poznaniu, Radomiu, Rzeszowie, Szczecinie, Warszawie oraz we Wrocławiu. 

BOA jako centralna jednostka KT przeznaczona jest do działania na terytorium całego kraju. Z wyjątkiem Mazowsza, gdzie za realizację zadań odpowiadają dwie jednostki z Warszawy (podlegająca Komendzie Stołecznej) i Radomia (Komenda Wojewódzka), dla pozostałych SPKP terenem działań są obszary poszczególnych województw, pod komendy których podlegają. W określonych przypadkach bardziej złożonych realizacji poszczególne SPKP mogą wspierać inne pododdziały na ich terenie. 

Zadania kontrterrorystyczne policji

Zadania stawiane przed wszystkimi SPKP jako służbą kontrterrorystyczną są w całej Polsce takie same. Należą do nich w szczególności:

• przygotowanie i prowadzenie działań kontrterrorystycznych, w tym polegających na fizycznym zwalczaniu terroryzmu;
• przygotowanie i prowadzenie działań ratunkowych w przypadku wystąpienia bezpośredniego zagrożenia życia i zdrowia ludzi;
• przygotowanie i prowadzenie działań bojowych wymagających użycia specjalistycznych sił i środków lub stosowania specjalnej taktyki;
• realizacja zadań związanych z ochroną oraz wsparciem działań ochronnych podejmowanych wobec osób podlegających ochronie;
• prowadzenie działań minersko-pirotechnicznych;
• wspieranie działań ratowniczych;
• organizowanie i prowadzenie doskonalenia zawodowego dla policjantów jednostek kontrterrorystycznych Policji, w zakresie nabywania umiejętności i uprawnień oraz utrzymywania wysokiej sprawności fizycznej, niezbędnych do realizacji zadań;
• utrzymanie gotowości bojowej;
• wykonanie rocznego planu doskonalenia zawodowego zatwierdzonego przez Komendanta Wojewódzkiego Policji.

W przypadku wystąpienia zdarzenia o charakterze terrorystycznym BOA jako centralny pododdział kontrterrorystyczny nadzoruje i koordynuje działania jednostek SPKP.

Wynika to z zapisu w ustawie o policji, który ma za zadanie usprawnić koordynację działań w ramach służby kontrterrorystycznej. Ponadto zapis ten określa również, że w przypadku wystąpienia zdarzenia o charakterze terrorystycznym działania kontrterrorystyczne realizowane są priorytetowo, przed innymi działaniami pozostającymi w zakresie kompetencji samodzielnych pododdziałów kontrterrorystycznych policji.

Ustandaryzowane szkolenia i wyposażenie

Proces szkolenia funkcjonariuszy jednostek służby kontrterrorystycznej jest ujednolicony, dzięki czemu wszyscy funkcjonariusze, bez względu na formację, mają tak samo wysoki pozom umiejętności.

Szkolenie funkcjonariuszy oparte jest na szkoleniu podstawowym i poligonowym, a także na szkoleniach specjalistycznych opartych na zatwierdzonym przez Komendanta Wojewódzkiego Policji rocznym planie zajęć doskonalenia zawodowego dla funkcjonariuszy SPKP z danego województwa.

Plan ten zawiera programy lokalnego doskonalenia zawodowego na dany rok, opisujące poszczególne bloki szkoleniowe. W związku ze standaryzacją szkolenia jednostek KT w Polsce plan ten powstaje na podstawie „Programu doskonalenia zawodowego dla policjantów służby kontrterrorystycznej” opracowanego przez Wydział Szkoleniowo-Bojowy BOA.

Szkolenie podstawowe i poligonowe obejmuje takie elementy, jak m.in.: taktykę czarną (CQB), zieloną i czerwoną (TCCC), szkolenie strzeleckie oraz szkolenia z zakresu technik wysokościowych. Po ukończeniu kursu podstawowego funkcjonariusze trafiają do poszczególnych sekcji i wykonują przewidziane dla nich działania bojowe oraz przechodzą dalsze szkolenia specjalistyczne.

Obejmują one m.in.: szkolenie breacherskie, szkolenie nurkowe, szkolenia z negocjacji, szkolenie KPSK, szkolenie spadochronowe, szkolenie pirotechniczne, szkolenie prowadzenia działań taktyczno-bojowych, szkolenie z zakresu alpinistyki górskiej, szkolenie z zakresu ratownictwa medycznego i morskiego, szkolenie snajperskie oraz szkolenie walki wręcz, obejmujące najbardziej skuteczne techniki z różnych stylów walki, od brazylijskiego jiu-jitsu przez kick-boxing po judo.

Poszczególne szkolenia realizowane są przy współpracy innych podmiotów, w tym: jednostek Wojsk Specjalnych, pododdziałów specjalnych Straży Granicznej, Wydziału V antyterrorystycznego ABW, Straży Pożarnej, GOPR czy Pogotowia Ratunkowego.

Szkolenia odbywają się na terenie całego kraju i realizowane są przez poszczególne jednostki samodzielnie lub wspólnie przez kilka jednostek SPKP.

Część szkoleń dla pododdziałów KT organizowana jest przez BOA z wykorzystaniem śmigłowca Black Hawk. Cykl szkoleń praktycznych uzupełniany jest szkoleniami teoretycznymi, obejmującymi zagadnienia praktyki policyjno-prawnej, podstawy psychologii, zapoznanie z nowymi rodzajami uzbrojeń i wyposażenia. Broń i wyposażenie polskich jednostek kontrterrorystycznych są systematycznie ujednolicane.

O ile umundurowanie w formie kombinezonu z kamuflażem multicam oraz jednoczęściowy kombinezon trudnopalny wykonany z domeksu w kolorze ciemnego granatu są spotykane we wszystkich pododdziałach kontrterrorystycznych w naszym kraju, to różnice między jednostkami możemy jeszcze obserwować w przypadku uzbrojenia i wyposażenia osobistego.

Zdjęcia: CPKP BOA i SPKP Lublin

E-book Selekcja do jednostek KT Policji [bezpłatny ebook]